примитив
примитивный
примитив ăнлану — примитивное представление о чем-л.
принцип
2.
принцип (йăлана кĕнĕ ăнлану)
мораль принципĕсем — принципы морали
çирĕп принцип тăрăх пурăн — держаться твердых принципов
ăнлав
2.
то же, что ăнлану 1.
ăнлану
1.
понимание, уяснение, осмысление, осознание
ăнлану çитнĕ таран — в меру своего понимания, разумения
ăнлану
2.
понятие
абстрактлă ăнлану — абстрактное понятие
взгляд
сущ.муж.
1. куç, курăм, пăху; пăхни; кинуть беглый взгляд йапарт пăхса ил; на первый взгляд пĕрре пăхнипе, пĕрре пăхсан
2. (син. мнение, суждение) шухăш, ăнлану; правильный взгляд на историю историе тĕрĕс анланни; высказать свои взгляды харпăр шухăшĕсене кала
понятие
сущ.сред.
1. ăнлав; научные понятия ăслăлăх ăнлавĕсем
2. (ст. представление, знание) ăнлану, ăнкару; ăнланни, ăнкарни ♦ понятия не имеет пачах пĕлмест, нимĕн те ăнланмасть
сознание
сущ.сред.
1. ăс, ăс-тăн, ăн-сĕм; человек обладает сознанием этемĕн ăс-тăн пур
2. тăн, ăн; потерять сознание тăна çухат; прийти в сознание тăна кĕр
3. (син. понимание) ăнлану, ăнкару, туйăм; ăнланни, ăнкарни, туйни; сознание опасности хăрушлăха ăнланни
чувство
сущ.сред.; множ. чувства
1. туйăм, сисĕм-туйăм; туйни; органы чувств сисĕм-туйăм органĕсем; чувство голода выçнине туйни
2. (син. сознание) ăн, тăн, ăнлăх, туйăмлăх; лишиться чувств тăна çухат
3. (син. осознание, понимание) туйăм, ăнлану; туйни, ăнланни; чувство долга тивĕçе ăнланни; чувство ответственности яваплăх туйăмĕ - "
чутьё
сущ.сред.
1. сисĕм, туйăм, сисĕнкĕ (чĕр чунсен); у охотничьей собаки хорошее чутьё сунар йытти шăршă лайăх туять
2. (син. понимание) ăнкару, ăнлану; ăнкарни, ăнланни; политическое чутьё политикана ăнкарни
абстракция
абстракци (1. япаласен тĕп уйрăмлăхĕсене е тĕп паллисене палăртас тĕлĕшпе çав япаласене тепĕр паллисенчен уйрăм илсе пăхни; 2. конкретлă мар ăнлану, пĕтĕмлетӳ).
понимание
ӑнланни, тӑна илни, ӑнкарни, ăнлану.
миропонимание
с. ăнлану, шухăшсен (е идейăсен) системи.
ориентация
ж. 1. (определение своего местоположения) ориентаци, харпăр хăй тăракан вырăна тупасси; 2. перен. (умение разобраться в чём-л.) ăнкару, ăнлану, чухлав; 3. (направленность действия) тĕллев, палăртнă çул (е ен).
понимание
с. ăнланни, тавçăру, ăнлану, тăнпуç; это выше моего понимания куна ăнланма тăнпуç çитмест.
понятие
с. 1. ăнлав, ăнлану, ăнланни; дать понятие ăнлантар; абстрактное понятие абстрактлă ăнлав; 2. (представление о чём-л). пĕлни, чухлани; понятия не имею пачах пĕлместĕп.
разумение
с. ăнланни, ăнкарни, ăнлану, ăнкару, чухлани, ăнланса илни; по моему разумению эп ăнланнă тăрăх.
сознание
с. 1. ăн, сĕм, тăн; потерять сознание тăн çухат; быть без сознания ăнсăр пул; прийти в сознание тăна кĕр; 2. (понимание) ăнланулăх, ăнлану, ăнланса илни, туйăм, туйса илни; сознание своего долга харпăр хăй тивĕçне ăнланса илни; рост политического сознания политикăллă ăнланулăх ӳсни; 3. филос. ăс-тăн; бытие определяет сознание ăс-тăна пурнăç йĕркелет; 4. уст. (признание) йышăнни, туйни; сознание своей вины хăвăн айăпна йышăнни.
эллипс
м. эллипсис (1. мат. тăрăхла çаврака; 2. лингв. пуплеври пĕр-пĕр сăмаха каламасăр хăварни, сăмахсăр палăракан ăнлану).
эллипсис
м. эллипс (1. мат. тăрăхла çаврака; 2. лингв. пуплеври пĕр-пĕр сăмаха каламасăр хăварни, сăмахсăр палăракан ăнлану).
ăн
[on]
konscio, intelekto, menso, racio
ăна кĕр — rekonsciiĝi
ăнран кай — senkosciiĝi, sveni, miregi
ăна илтсен эп(ĕ) чăнах та ăнран кайрăм — post aŭdi tion mi vere estis ŝokita (miregita)
эп(ĕ) ăнлантăм — mi komprenis
эп(ĕ) ăнланмарăм — mi ne komprenis
ăнланмалла — klaras, kompreneblas
кăна ăнланса илме çук — ne eblas kompreni tion
ăнлану — kompreno, konsciiĝo
ăнлануллă — kompena, konscia, klara
ăнлануллă çын — konscia homo
ăнлантар — klarigi, komprenigi
ăнлантар-ха мана тархасшăн — bonvolu klarigi al mi
ăнлантару — klarigo, komprenigo, klariga
ăнлантару сăмахĕсем — klarigaj vortoj
ăнлантаруллă сăмах кĕнеки — klariga vortaro
Сăмах вĕçтер
Сăмах вĕçтер 1. сплетничать / посплетничать; пускать / пустить слух; 2. преувеличивать [прибавлять] / преувеличить [прибавить]; 3. болтать, пустословить.
1. Ял тăрăх сăмах вĕçтерсе çӳрет. Вăл урăхла çын. Унăн урăхла чун, урăхла ăнлану. Такам вĕçтернĕ сăмаха вăл хăйĕн таса чĕрипе чунĕ витĕр кăларнă хыççăн тин ĕненĕ. Ю. Скворцов. 2. Кунта, тен, кăштах сăмах вĕçтерсе калани те пулĕ. Хв. Уяр. 3. [Лахитов] çамрăк-ха, ку колхозра пĕр-ик çул кăна ĕçлет, анчах сăмах вĕçтерме чылаях вĕренсе çитнĕ иккен. В. Яковлев. Мавра пустуй сăмахпа лĕпĕртетсе сăмах вĕçтерсе ларма юратманнине Макар мăшăрлă пурăнма пуçланăранпах хăнăхса çитнĕ. С. Аслан.
курăм
п.с. 1. Çын таврари пурнăç çине мĕнле пăхни, ăна епле хаклани. Яков Ухсай сăнласа пама ăста, унăн хăйĕн курăм. Вăл çын курманнине курма пĕлет. Г.Ефимов //Я-в, 1963, 4 /, 32 с. Хальхи поэтсен — Шелепи тапхăрĕпе танлаштарсассăн — урăх курăм, урăх ăнлану. КЯ, 7.02.1982, 4 с. Вĕсен [çамрăксен] хăйсене евĕр курăм, хăйсен сасси. ТА, 1988, 10 /, 1 с. Чăваш шухăшлавĕпе курăмĕ çут çанталăкран çын еннелле ... куçса пыма кăмăллать. В.Родионов //Х-р, 18.11.1998, 3 с.
— çĕнĕ курăм (Я-в, 1963, 11 /, 30 с.); философиллĕ курăм (Л.Таллеров, 1978, 10 с.); экзистенциаллă курăм (Х-р, 28.09.2001, 4 с.);
— танл., тĕнчекурăм.
2. Куç умне тухакан сăнлăх; куçа курăнни. Чӳрече умĕнчи акацисем çине шевле ӳкнĕ... Ман чунра çак курăм иртнĕ кунсемшĕн хĕрхенӳ çеç çуратрĕ. А.Аттил //ТА, 1988, 10 /, 62 с. Сарри çĕрĕпех ... çурма ыйхăллă та çурма чăнлăхлă курăмсемпе аташса выртрĕ. В.Игнатьев, 1990, 47 с. Епле анлă курăм [тавралăх пирки]! Х-р, 30.04.1997, 7 с. Паян çав курăм — харсăр Çăлтăрлăх. А.Т.-Ыхра, 2001, 80 с.
ăнланманлăх
ç.с. Ăнлану çителĕксĕрлĕхĕ; хутшăнура çураçулăх пулманни. Унăнах [Н.В.Федоровăн] наци лидерĕ те пулмалла. Вара халăхпа президент хушшинчи ăнланманлăхсем нихăçан та пулмĕç. Х-р, 25.09.1996, 2 с. Пирĕн ăс-тăнра питĕ пысăк пĕлменлĕх, ăнланманлăх хуçаланнă иккен. Т-ш, 1999, 48 /, 2 с. Унăн [хĕрарăмăн] упăшкипе калаçса хăйсен хушшинчи ăнланманлăха пĕтерес килчĕ. ÇХ, 2000, 12 /, 10 с. Пирĕн хушăра ăнланманлăх та пулнă. К-н, 2002, 7 /, 7 с.
Çавăн пекех пăхăр:
ăнланманлăх ăнлантар ăнлантару ăнлантаруллă « ăнлану » ăнланулăх ăнланулăхлă ăнлануллă ăнланусăр ăнланусăрлăх