Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

лапăр

2.
подражание хлюпанью, бульканью жидкой массы
лапăрах кай —
1) стать вязким, топким (о почве)
2) сгнить, разложиться
3) стать вялым, дряблым

лапăр-лапăр —
1) усил. от лапăр II.
2) грязный; слякотный разг.
лапăр-лапăр çанталăк — слякотная погода

лăпăр

подражание звучному хлюпанью, бульканью, чавканью грязи
лăпăрр — усил. от лăпăр
ура айĕнче пылчăк лăпăрр! тăвать — грязь звучно чавкает под ногами

лăпăр-лапăр

1.
грязь, слякоть
ненастье, распутица

лăпăр-лапăр

грязный
слякотный разг.
ненастный

лăпăр-лапăр

грязно
слякотно разг.
ненастно
лăпăр-лапăр çанталăк — ненастная погода
урам талккăшĕпе лăпăр-лапăр выртать — на улице сплошная грязь

лăпăр-лапăр

2.
мусор, сор
хлам
лăпăр-лапăра шăлса тăк — смести мусор

лăпăр-лапăр

3.
дрянь, ерунда, нестоящая вещь

лăпăр-лапăр

плохой, дрянной, никудышный, нестоящий

лăпăр-лапăр

плохо, дрянно, никуда не годно
лăпăр-лапăр тумтир — 1) плохая одежда, одежонка 2) грязная, замаранная одежда
лăпăр-лапăр çын — дрянной человек
лăпăр-лапăр вараласа тух — намалевать кое-как, наляпать прост.
ку лăпăр-лапăр шăн укçа та памастăп — за такую дрянь копейки не дам

лăпăр-лапăр

4.
болтовня, вздор

лăпăр-лапăр

пустой, никчемный, вздорный (о разговоре)
лăпăр-лапăра ан калаç! — не болтай вздор!

лăпăр-лапăр

II.
подр. —
о шумном кипении, бурлении, бульканье
яшка лăпăр-лапăр туса вĕрет — суп кипит с бульканьем

лăпăр-лăпăр

I.

1.
грязный
слякотный разг.
лăпăр-лăпăр çанталăк — слякоть; ненастье

лăпăр-лăпăр

бестолково, бессмысленно, невразумительно, несвязно
лăпăр-лăпăр калаçу — бессвязная речь

лăпăр-лăпăр

II.
то же, что лăпăр-лапăр II.

лĕпĕр-лепĕр

то же, что лăпăр-лапăр

лепĕр

то же, что лапăр

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

çатма çулĕ

назв. дороги в сказке. Альш. Уйăх çути çап-çутă, çатма çулĕ тап-такăр. (Лăпăр).

лапар

(лабы̆р), подр. пьющей свинье. Сред. Юм. Сысна, шыв ĕçнĕ чôхне, сăмсине шывва чиксе ярать те, лапăр-лапăрт тутарса ĕçет. || С удвоением „р“ — подр. улёту утки. N. Хайхи кăвакал хăть-хать тенине илтрĕ, тет те, лапăрр! тăрса (взлетев) тарчĕ, тет. (Сказка). || В чувашизме. N. Эпĕ сана лапăрах ярăп. Я тебя тут же с ног сшибу!

липăр-ляпăр

(л’ибыр-л’абы̆р), то же, что лăпăр-лапăр. Разг. С. Мих. 53. Корăкки (ботва репы) липăр-ляпăр полса карĕ (сгнила).

лăпăр

(лŏбŏр, лы̆бы̆р), то же, что вупăр. Шибач. Лăпăр çурсан (= çывăрсан) посать, порна (= пурне) тапратма памаçть, хытарса пăрахать. Синерь. Ойăха лăпăр çимелле вылляни. Все, кроме двоих, становятся в круг; из оставшихся один изображает луну и остается в средине круга, другой — „Лăпăр“ — остается вне круга. Цель лăпăр’а поймать ойăх, поэтому он хочет пробраться в круг, но его стараются не впускать; если же он войдет, то ойăх скорее выбегает за круг — его выпускают свободно. Лăпăр теперь стремится за круг, но его опять стараются не впускать. Игра иногда затягивается надолго: лăпăр’у не удается поймать ойăх. Как только лăпăр поймает ойăх, то „ойăха çияççĕ“, т. е. ойăх ложится на землю и затыкает уши; но ему не дают этого сделать: все играющие собираются к нему и кричат ему прямо в уши, во все горло. Альш. Лăпăр таптат, пусат, уйăха çиет. Хăшин чунех (душа) çӳрет, тет. Напр., эпĕ çывăратăп, ӳт сисмес – чун тухса кайса, çынна пусса çӳрет, теççĕ. В. Олг. Лăпăр çиет ойăха; лăпăр посса (во сне). Шорк. Хĕвеле (уйăха) лăпăр посать. Солнечное (лунное) затмение. ГТТ. Хĕвел тĕттĕмленнĕ чухне чăвашсем: хĕвеле лăпăр çиет, тесе, пилеш турачĕ (рябиновую ветку) касса ывăтаççĕ — вăл турат йӳплĕ пултăр; вара лăпăр хĕвеле çиме пăрахать, теççĕ. (У нек. чуваш лăпăр съедает только месяц, а не солнце; м. б. это и есть наиболее древнее представление).

лăпăр карчăк

то же, что лăпăрлă карчăк. Сказки и пред. 100. Çитмĕл çичĕ çын патне ăна вĕренме çӳрерĕм, анчах пĕри те пĕлмерĕç. Лăпăр карчăк тĕлĕкре курса вара вĕрентрĕ.

лăпăр

(лы̆бы̆р), подр. лёту. СТИК. Путене лăпăр-лăпăр-лăпăр! туса вĕçет. (Выражает звук и махание крыльями). N. Ку (лиса) лăпăр-лăпăр тунă чухне улпут йыттисем сикеççĕ-тухаççĕ. || Подр. бестолковой речи. Ентĕри П.

лăпăр-лапăр

(лабы̆р), подр. хлопанью крыльями. Городище. || Подр. кипению. Якейк. Шу вĕренĕ чохне лăпăр-лапăр тăвать. || Очень грязный и вязкий. Якейк. Лăпăр (лы̃бы̃р)-лапăр çолпа пымалли та çок. Нельзя ехать по очень грязной и вязкой дороге. || Грязный. Ст. Чек. Ирсĕр, лăпăр-лапăр, юхан-шăтан, сĕлекелĕ. || Кое-какой, неважный, дрянной. N. Сайра çыннăн лăпăр-лапăр йывăç ларткаланă: пилеш-çĕмĕрт-хăва пекки, е пăçина-акартси (бузина и акаци). N. Лăпăр-лапăр йывăç (дрянные). || Хлам. Питушк. Пуçтăрас çак лăпăр-лапăрсене. Срв. Сред. Юм. Пит лăпăр-лапăрлă япалана хаклă парсах ан илĕр (не чистый). Ib. Алкомне кам лăпăр-лапăр илсе кĕрсе тôлтарнă ôнта (натаскали сору)? ГТТ. Акă сире хамăн лăпăр-лапăрсенчен хăшне-пĕрне (некоторые) пуçтаркаласа яратăп. (Сказано о рукописях). Альш. Халĕ ĕнтĕ унта шăтат лăпăр-лапăр курăк. || Ненастная погода. Городище. Лăпăр-лапăр тăрат. Стоит ненастная, (или грязная) погода. СТИК. Кĕркунне çанталăк питĕ лăпăр-лапăр пулат. Ib. Лăпăр-лапăр вăхăтра (в грязь, в слякоть) çула кайма тиврĕ.

лăпăр-лапăрлă

неважный, дрянной. Сред. Юм. См. лăпăр-лапăр.

ирсĕр

(и_рзэ̆_р), поганый, мерзкий, скверный. Требн. 312. Сан умăнта пурсăмăр та ирсĕр. Юрк. Ив. Ив. акă çак чей чăшкисене те арăмна касаттарас пулатчĕ-çке; куран, авă ĕçме мар, пăхма та ирсĕр, тет, варланисене кăтартса. Ст. Чек. Ирсĕр япалана мĕн тума илтĕн аллăна? IЬ. И, ирсĕр! (называют ребенка, берущего погань, или, человека, говорящего неприличные слова. || Отвратительно мокрый. Альш. Юрк. Ăна курсан (это...), çапла ирсĕр хăтланнине курсан (эту гадкую пачкотню), йĕрĕннипе çиессĕм килми пулчĕ. Сĕт-к. Ирсĕр — безобразный, оскверненный. || Мерзкий (о погоде). КС. Тухса кĕме çанталăк пит ирсĕр (мерзейшая погода = мочит без конца). Юрк. Ирсĕр вăхăтра = в слякоть? || Ст. Чек. Ирсĕр — лăпăр-лапăр, юхан-шăтан, сĕлекелĕ. || Противно. Юрк. Чиканĕсем пурте хуп-хура çӳçлĕ, хуп-хура пысăк кăтра сухаллă, çийĕнчи тумтирĕсем пурин те çĕтĕк-çатăк, пăхса тăма ирсĕр.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

белиберда

ж. разг. лапăр-лапăр (нимĕн пĕлтерĕшсĕр сăмах купи).

всякий

мест. опред. 1. (каждый, любой) кашни, кирек кам та, такам та; по всякому поводу кирек епле сăлтавпа та; эту книгу всякий прочтёт ку кĕнекене такам та вулать; 2. (разный, всевозможный) темĕн те пĕр, пур, тĕрлĕ; говорить всякий вздор пур лăпăр-лапăр çинчен калаç; накупить всякого товара темĕн те пĕр илсе тултар; люди всякое говорят çынсем тĕрлĕ калаçаççĕ; всякая всячина темĕн те пĕр; во всяком случае кирек мĕнле пулсан та; на всякий случай кирек мĕн пуласран, сыхлăх ятне.

мазня

ж. 1. (плохой рисунок) япăх ӳкерчĕк; 2. (небрежная работа) лăпăр-лапăр ĕç, юрăхсăр (е тирпейсĕр) ĕç.

маранье

с. разг. (неряшливый рисунок) лăпăр-лапăр ӳкерчĕк; (неразборчивое письмо) чăх ури, чăх ури пек чĕркелени, вулама çук çыру.

намалевать

сов. что, чего, разг. (плохо нарисовать) начар (е лăпăр-лапăр) ӳкер, варала.

тяп

межд.: тяп да ляп, тяп-ляп вален-шалĕн, лăпăр-лапăр.

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Ĕмĕт тыт

Ĕмĕт тыт иметь надежду какую.
Лăпăр-лапăр шĕвек пылчăк! Кун пек чух çĕре кĕме Çапĕ-ши сехет сасартăк Ĕмĕт тытнă этеме? Я. Ухсай.

Çавăн пекех пăхăр: