Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

ним

(нимĕн)
мест. отриц.

1. обычно с усил. частицей -те:
ничто, ничего
нечего
ним те курăнмасть — ничего не видно
вăл нимрен те хăрамасть — он ничего не боится
нимĕн те тăваймăн — ничего не поделаешь
унран ним кĕтмелли те çук — от него нечего ждать
лайăх ĕçлеме ним те кансĕрлемест — ничто не мешает хорошо работать
Ним çукран — нимĕр. — погов. Когда нечего есть, и кисель хорош. (соотв. На безрыбье и рак рыба).
Ним пĕлмен çынна шыв та эрех. — посл. Для неразбирающегося человека и вода — что вино.

ним

2.
никакой
санăн сĕтелӳ çинче нимйĕрки те çук — у тебя на столе нет никакого порядка
ним тути те çук — нет никакого вкуса
эпир ним ĕçре те кая юлман — мы ни в каком деле не были последними

ним

3. в знач. нареч.
нисколько, ничуть
совсем, совершенно
ăна ăçта курнине ним те астумастăп — совсем не помню, где я его видел
эпĕ ним те хăрамарăм — я ничуть не испугался
вăл санран ним те кая мар — он нисколько не хуже тебя

ним

4. в знач. усил. частицы
всякий
ним хисепсĕр — без всякого счета
ним хускалмасăр — без всякого движения
ним хĕрхенмесĕр — без всякой жалости

ним

5.
в форме исх. п. нимрен в сочет. с прил. или нареч.
всего
нимрен ытла — больше всего
нимрен малтан — раньше всего
нимрен хаклăрах — дороже всего
Нимрен нумай мĕн пур? (Çăлтăрсем). — загадка Чего больше всего? (Звезды).

ним

◊
ним пĕлми — без памяти; без чувств
нимех те мар — пустяки, ничего, не стоит обращать внимания
ним те мар — разг. легко, свободно, запросто, раз плюнуть
вăл икĕ пăт пуканне ним те мар çĕклерĕ — он запросто поднял двухпудовую гирю
ним туса та — никак, никаким образом
ним çук çĕртен — попусту, ни за что
ниме юрăхсăр — никуда не годный
ниме тăман — никуда не годный
ним чухлĕ те — нисколько, вовсе
шыв ним чухлĕ те чакман — воды нисколько не убыло

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

ним

то же, что нимĕн, ничто, ничего. Якейк. Ним тума та ним те çок. Ib. Нимне пĕлми ĕçлет. Работает из всех сил. Ерк. 115. Çинçе çинче паллашни нимрен паха ĕмринче. N. Сахăрнăй песок пĕтсен, çырласемпе ĕçкелерĕмĕр те, ниме пымас. СТИК. Ачисем тем пек хавасланса çитеççĕ; часрах нимне пăхмасăр вăрмана çырлана чупаççĕ. ЧП. Нимрен шурă хырăн варрисем. N. Нимне те, никоим образом. N. Ним пĕлми пулас, обморок. Сам. 27. Маншăн эс савăк ачаллăх сăпки, иккĕмĕш анне пек нимрен çывăххи! N. Çăмăр витĕрех лашисене кӳлсе, çынсем килелле нимне пĕлмесĕр лашисене çаптарса çĕмĕрсе тавăрнаççĕ. Сред. Юм. Паян яшкана воçех пĕçере пĕлмен, ним тути те çôк яшкан: ни тути çôк, ни вĕри мар. Ib. Эс ним те пĕлместĕн. — Çапла эп пĕлместĕп, эс пĕлен те, епле çӳрен. (Говорит с иронией, сарказмом). N. Вăрă пуçне кăларсанах çивĕчĕ пуртăпа ним мар касса татрĕ, тет (ача). Ала. 95. Ним хусканмасăр шăп пер эрне çăвăрнă. Ib. 25. Çавă кулĕре вара хайхи улпут Ивансене хăваларĕ-хăваларĕ, ним туса та тытаймарĕ, тет. Б. Чураш. Юлташпа эпир пăхса тăратпăр, ним тума та пĕлместпĕр. N. Çын вĕлерни вĕсемшĕн ним пек те мар. Регули. 983. Ним поплеме те аптрарăм (поплеме те пĕлмерĕм). Ib. 984. Ним ĕçлеме те каламарĕ; ĕçлеме ним те каламарĕ. Ib. 985. Он туни (он поплени) ним те мар. Ib. Нимшĕн те çиленместĕп. Кан. 40–50 пăтпа тухуринчен ним те мар хăпарса каяççĕ (лошади). М. Васильев. Ĕлĕк ним мар полнă мĕн. N. Хаçат-япала та ним хисепсĕр, теççĕ. Чет пути. Хăй пит аван çынччĕ, ачисем нимне юрахсăр пулчĕç. Н. Сунар. Нимрен нумай мĕн пур? (Çăлтăр пĕлĕт çинче). Шептак. Халĕ пирн килĕшпех лайăх порнатпăр, ним сомах-йомах та çок. СТИК. Ним юрăхĕ те çук. Ни к чему не годен. Орау. Ним курăнасса пĕлмест (очень бойкий). Сёт-к. Яппони вăрçинче пирĕн ялти Ваçок Емеленĕ ним сас-чусăр çохалчĕ. Имен. Иван нимне пĕлмесĕр уху (хăй) шырама тохса карĕ. Истор. Ним çиме те пулман. Орау. Ах ачасем, кăнтăрла çитсе килет, эпĕр ним чул та выраймарăмăр, атьăр-ха, васкарах вырар. Çĕнтерчĕ. 49. Ним мар çынсемех шутлă çынсем пулса тăчĕç. Б. Аккоз. Ним çисе тăранса пурăнма çук. Нечем жить. Эльбарус. Çавăн пек вĕрсен кайран пĕр каçхĕне ним манерсĕр йăнăшкаласа кантăк патне, е алкомне, е орама чопса тохса вĕретчĕ, тет. N. Ним пĕлмесĕрех укçана юратакан пулать. || Совсем не... N. Ним хăрамасăрах. || То же, что нимĕнле. АПП. † Ах, аттеçĕм, аннеçĕм ним ытарса тухса пулмарĕ. N. † Ай-хай тăванĕсем чунĕсем, ним ытарса уйăрлма пулмарĕ.

ним

(н'и_м), слизь. Чуратч. Ц.

ним

отсюда: ним-ути.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

ним

мест. личн. (после предлогов). 1. тв. п. от он: за ним ун хыççăн, ун хыçĕнчен; с ним унпа; перед ним ун умĕнче; 2. дат. п. от они: к ним вĕсем патне.

Çавăн пекех пăхăр: