Шырав: пăлхану

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

пăлхав

2.
то же, что пăлхану 1.

пăлхану

1.
беспокойство, волнение, тревога
суматоха

асар-писер пăлхану — сильное волнение, переполох

пăлхану

2. уст.
бунт, мятеж, смута

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

ен

(jэн'), сторона (склоняется только с афф. 3-го л.). N. Унăн икĕ енĕпе вăрман. По двум сторонам его лес. Т. М. Матв. Пĕр енче хир, тепĕр енче вăрман. (Кĕрĕк). Регули 1148. Хола енчен килчĕ. Прибыл со стороны города. Чхĕйп. Шырланăн (промоина) ял енчи хĕрне (край). Регули 1150. Ман ен(н)е пăх, конталла. Смотри в мою сторону. М. Васильев. А, вăл енне кайсассăн, ан ти! ая кĕрес çук. Собр. 429°. † Ай мулла, Ярмулла! Ярмулларан сăра илтĕм, пĕр енĕн чусĕ çук. (Искаженная п.). Бюрг. † Эпирех те каяс çулсем çинче икĕ енĕпеленех канавлă. По обеим сторонам дороги, по которой мы должны ехать, канавы. Орау. Енне-енне виçшерĕн тăраççĕ. Становятся по трое на каждую сторону. Юрк. † Енне-енне вуникĕ кусуй чӳрече кастарчĕ. По обеим сторонам вырубил по 12 окон. Сред. Юм. Енчен-енне тайкаланса пырать. Качается из стороны в сторону. || Бок. N. Эп сулахай енне выртсан, çывăримастăп. Мне нельзя (я не могу) спать на левом боку. Шибач. Пирĕн кин, тет, ача турĕ, тет; пĕр енĕ хĕвел, тет, пĕр енĕ ойăх, тет. Хыпар № 8, 1906. Енчи хĕррисене (аяккисене) шывлă тăмпа сĕрсе якатас пулать. Края боков нужно сгладить, обмазав мокрой глиной. || Календ. 1907. Икĕ енни тавлашнă чух, председатель вĕсене килĕшме ӳкĕтлет. При споре двух сторон председатель старается примирить их. Ст. Чек. Пуçма-пуç улăшрăмăр, пĕр енчен те сĕтев паман. Поменялись без всякой придачи (баш-на-баш), ни одна из сторон не дала придачи. || Сторона села; страна N. † Ула кĕсрен тыйхине хăях утă та йорĕ-чĕ; çакă ен хĕрсене мăк сухал та йорĕ-ччĕ. N. Пирĕн еннереххисем. Те из них, которые находятся (живут) ближе к нам, в нашей стороне. Регули 1151. Хăйсем ен(н)е каяççĕ. Отправляются в свой край. Альш. Çĕрпӳ енчисем эпир. Мы со стороны Цивильска (наша родина около Цивильска). О сохр. здор. Хале ĕнтĕ эпир хамăр пурăнакан енчи çимелли япаласем мĕнлине, хăшĕ кирлине пурне те пĕлтĕмĕр. || Отношение, Hinsicht. Ст. Чек. Вăл енчен калама çук. В этом отношении и говорить нечего. Хыпар № 33, 1906. Вĕренес енчен те тĕлĕнмелле вĕренеймеççĕ. В отношении учения они тоже не очень-то успевают. Беседа чув. 7. Христос тĕнĕ енĕпе тутарсем ун чĕрине пит ыраттарса пурăннă. Чет. пути. Халĕ ĕнтĕ Америкари çынсем епле пуян, пур енчен те (во всех отношениях) малтан пыраççĕ. Истор. церк. Ĕненекенсен хушшинче пĕр енчен те йĕрке пулман. || В значении послелога. Чума. Çавăнтан кайран вара çын е вилес енелле каять, е сывала пуçлать. Хыпар № 31-2, 1906. Вăл татах пăлхану енне шухăшлĕ. Псалт. 48,5. Юмахпа каланă енне хăлхама чикĕп, вăл юмаха псалтир каласа ăнлантарăп. Сборн. мол. Вăл ман енне хăлхине чикрĕ, ĕнтĕ хам кун-çулăмра ăна чĕнĕп. Регули 1149. Хĕвел ен(н)е çавăрăнчĕ. Обернулся (лицом) к солнцу. Сред. Юм. Кĕр енне кайсан (к осени) çанталăк сивĕтет вара. Синерь. Ир енне. К утру. Макка 110. Пирĕнтен хĕвел-тухĕçĕпе çур-çĕр енче. От нас на северо-восток. IЬ. 72°. Ялăн çур-çĕр енче. К северу от деревни. Альш. Качча кайсан, ачу-пăчупалан вăл еннелле пăхма вăхăт çук вара унта (когда пойдут дети некогда будет этим заниматься). IЬ. Турă енне те ытларах (больше) шухăшлаççĕ. IЬ. Чăп ĕç çыннисем чăвашăн авланса, качча кайнисенчен пуçласа ватталла çывăхарнисем таранччен. Вĕсем лешсем пек ял сутне кĕмеççĕ, лешсем пек юмăçĕ-вĕрӳçĕ енчех лармаççĕ. || В чувашизмах. Юрк. Нимĕн тума пĕлмесен (тăва пĕлмен енне) ăна та кăна та шухăшласа пăхаççĕ, чăвашсем вилменнине кура вăсенĕн тĕнне кĕрсе чăваша тухма та шухăшлаççĕ. П.П.Т. Вăсем аптранă енне (не зная, что делать) ак епле тунă... Сир. 113. Чун тарăхнă енне ӳпкелешем пĕреххут. Буду жаловаться в горести души моей. Ч.С. Эпĕ вара ним тăвайман енне (не зная, что делать), хупаха кайса лартăм. Баран. 28. Çи-халĕ ăна, çавăнтах шăлă шанса кайĕ, тесе пырать, тет, нимĕн тăвайман енне. Ч.С. Вăл унта, нимĕн тăвайман енне, вут çуннă тĕле сăхманĕпе витнĕ. Альш. Микулĕ каланă: çапла çав, вăл пуяс енне чукун та юр çинчех пĕçерет тенĕ. N. Аптăранă енне ним калама пĕлмесĕр суеçтертĕм. Хыпар № 37, 1906. Хресченсем хăш тĕлте, аптăранă еннипе: куланай параймастпăр, тесе, приговорсем çыра пуçларĕç. || Страница. КС. Икĕ енне те вуласа тухрăм. См. пит.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

беспорядок

сущ.муж. (син. сумбур, неразбериха; ант порядок)
1. йĕркесĕрлĕх, пăтрашу, арпашу, арăш-пирĕш; йĕрке çукки; в доме полный беспорядок пӳртре ним йĕрки çук
2. (син. анархия, волнения) пăлхану, йĕркесĕрлĕх, йĕркене пăсни; в городе начались беспорядки хулара пăлхану пуçланнă

возбуждение

сущ.сред.
1. (син. волнение) пăлхану, хумхану; прийти в возбуждение хумханса кай
2. пуçару, сĕнӳ; пуçарни, пуçлани, сĕнни, лартни; возбуждение уголовного дела уголовлă ĕç пуçарни

волнение

сущ.сред.
1. хумхану, хумлану, чӳхенӳ; хумханни, хумланни, чӳхенни; волнение на море тинĕс хумханни
2. (син. тревога, беспокойство) хумхану, палхану, пăшăрхану; хумханни, пăлханни, пăшăрханни; прийти в волнение пăлханса кай
3. обычно множ. волнения пăлхав, пăлхану; волнения студентов студентсем пăлханни

восстание

сущ.сред.
пăлхав, пăлхану; пăлханни; крестьянские восстания хресченсем пăлханни; поднять восстание пăлхав çĕкле

глухой

прил., глухо нареч.
1. хăлхасăр, илтмен; глухой старик халхасăр ватă; азбука для глухих илтменнисен азбуки
2. (син. невнятный; ант. звонкий) янравсăр, уçăмсăр; глухой шум уçăмсăр шăв-шав
3. (син. тихий, безжизненный) улах, тĕттĕм; пушă, чĕмсĕр; глухой угол улах вырăн; глухая улица çынсăр урам; всё глухо вокруг таврара шăпах
4. (син. затаĕнный, скрытый; ант. явный, открытый) пытанчăк, вăрттăн; глухое волнение пытанчăк пăлхану ♦ глухой лес чăтлăх вăрман; глухая крапива суккăр вĕлтĕрен; глухой согласный звук янраман хупă сасă

истерика

сущ.жен.
пăлхану; пăлханни (нерв хавшанипе хытă пăлханса кайни); впасть в истерику пăлханса ӳк

стресс

сущ.муж.
пăлхану, хумхану; пăлханни, хыпăнни; подвергаться стрессам пăлхана-пăлхана ӳк

тревога

сущ.жен.
1. (син. волнение) хумхану, пăлхану, шикленӳ; жить в тревоге за детей ачасемшĕн хумханса пурăн
2. хавха; воздушная тревога сывлăш хавхи (самолетсем тапăнни çинчен пĕлтерни); в доме поднялась тревога çуртра хавха тухрĕ

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

волнение

1. хумхану, хумханни; 2. ăш вăркани, пăшăрханни; 3. халăх хумханни, пăлхав, пăлхану, пăлханни; крестьянские волнения 1905 г. 1905 ç. хресченсем пăлханни.

тревога

мн. нет 1. пăлхану, хăрушлăха кĕтсе шикленсе тăни; сердечная тревога ăшчик хусканни, ăш вĕçни, сехре хăпни; 2. тревога (хăрушлăх çинчен пĕлтерекен сигнал).

бунт

пăлхав, пăлхану.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

ажиотаж

м. 1. ажиотаж (капитализилă çĕршывсенче — услам тăвас шутпа акцисен е таварсен хакĕсене вылятарни); 2. пăлхану, хумхану.

беспорядок

м. 1. йĕркесĕрлĕх, тирпейсĕрлĕх, арпашу; в комнате беспорядок пӳлĕмре ним йĕрки çук; 2. мн. беспорядки уст. йĕркесĕрлĕх, пăлхану, пăтрашу, пăтрав; уличные беспорядки халăх урама тухса пăлханни.

брожение

с. 1. йӳçни; молочнокислое брожение сĕт йӳçме тытăнни; 2. перен. пăлхану, хумхану.

волнение

с 1. хумхану, хумханни; волнение на море тинĕс хумханăвĕ; 2. (тревога, беспокойство) хумхану, пăлхану, пăшăрхану, хумханни, пăлханни, пăшăрханни; быть охваченным глубоким волнением пăшăрханса ӳк; 3. обычно мн. волнения пăлхав, пăлхану; рабочие волнения рабочисем пăлханни, рабочисен пăлхавĕ.

треволнение

с. хумхану, пăлхану.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

пăлхав

, пăлхавăр, пăлхану, пулхану, пулхав 1. «волнение», «тревога», «переполох», «суматоха», «смута»; 2. «бунт», «мятеж»; пăлхан, диал. пулхан 1. «становиться мутным», «мутиться»; 2. «волноваться», «бунтовать»; пăлхат, диал. пулхат 1. «мутить» (воду); 2. «перемешивать», «перерывать»; «ворошить»; 3. «сеять смуту», «призывать к бунту»; др. тюрк. (орх.-енис.) булғак, булганч «смятение», «мятеж»; АФТ булғак, кумык, булгавур «смута», «смятение»; «неурядица»; алт. В пылгак, хак. пылғах, пулғах «суматоха», «смятение», «возмущение», «тревога». Происходит от глагола: др. тюрк. булга «волноваться», «тревожиться»; кумык, булга, казах. болга «мешать», «перемешивать»; алт. В пулха «смешивать», «взбалтывать», «мутить» (воду).

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

пăлхавçă

ч.с. Пăлхав çĕклекен, пăлхава хутшăнакан, пăлхану пуçаракан (çын, хутлăх т.ыт.). Аслан Масхадов тытăма хирĕçле политик шутланать, «пăлхавçă республикăна» ертсе пырать. Х-р, 6.08.1998, 3 с. Пикем хальчăн пăлхавçă! К.Бельман, 1999, 17 с. ГКЧП вăхăтĕнче пăлхавçăсем ... Гор-бачевпа çапла хăтланнă. Х-р, 17.04.2001, 2 с. — пăлхавçă мотор (М.Мерчен //Т-ш, 1998, 4 /).

Çавăн пекех пăхăр:

пăлхавлăх пăлхаву пăлхан пăлхантар « пăлхану » пăлхануллă пăлхануллăн пăлханусăр пăлханусăрлăх пăлханчăк

пăлхану
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org