Шырав: палăк

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

варта

тесать, обтесывать
чултан вартана палăк — вытесанный из камня памятник
вартаса ил — стесать (часть)
вартаса çаврăн — обтесать (кругом)
йывăçран вартаса ту — вытесать из дерева

вилтăпри

намогильный, надмогильный
тăванла вилтăпри — братская могила
вилтăпри палăкĕ — намогильный памятник
вилтăпри çине палăк ларт — поставить на могилу памятник

гранит

гранитный
гранит муклашки — гранитная глыба
гранит палăк — гранитный памятник

ларт

5.
ставить, устанавливать, воздвигать
строить, устраивать, оборудовать

завод ларт — построить завод
палăк ларт — воздвигнуть монумент
пĕве ларт — соорудить плотину
счетчик ларт — поставить счетчик
Турпас тăвакана мар, пӳрт лартакана платник теççĕ. — посл. Не тот плотник, кто переводит дерево на щепки, а тот, кто дом строит.

мăнаçлă

величаво, величественно
монументально, солидно

мăнаçлă кермен — величественный дворец
мăнаçлă палăк — монументальный памятник
мăнаçлă ут — идти величавой поступью

монумент

иск.
монумент (пысăк та чаплă палăк)
монумент туса ларт — воздвигнуть монумент

никĕс

2.
основа, основание, опорная часть
кăмака никĕсĕ — основание печи
палăк никĕсĕ — основание памятника, пьедестал

палăк

1.
памятник, обелиск
Чапаев палăкĕ — памятник чапаеву
гранит палăк — гранитный памятник
çăва палăкĕ — намогильный памятник
палăк ларт — поставить памятник

палăк

2. перен.
памятник
аваллăх палăкĕсем — памятники древности
археологи палăкĕ — археологический памятник
çырулăх палăкĕ — памятник письменности

палăк

3.
знак, примета, признак

◊◊
ср.: болг. белег — знак; шрам

памятник

1.
памятник, монумент ( см. палăк )
авалхи памятник — древний памятник
Митта памятникĕ — памятник Миттову
памятник ларт — воздвигнуть памятник

памятник

2.
памятник ( см. палăк)
архитектура памятникĕ — архитектурный памятник
культура памятникĕ — памятник культуры
çырулăх памятникĕ — памятник письменности

постамент

архит.
постамент (палăк е колонна никĕсĕ)
гранит постамент — гранитный постамент

пьедестал

пьедестал (палăк никĕсĕ)
гранит пьедестал — гранитный пьедестал

обелиск

обелиск (палăк)
гранит обелиск — гранитный обелиск
çапăçура пуç хунă паттăрсене асăнса лартнă обелиск — обелиск в честь героев, павших в боях

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Палик çырми

(пал'ик-), назв. оврага около с. Трехбалтаева. Трхбл. Срв. палăк, палăк çырми.

палăк

неизв. сл. Отсюда: Палăк-вар

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

арка

сущ.жен., множ. арки (арок)
арка (çавра тăрăллă хапха, çурт маччи); триумфальная арка мухтав аркки (чаплă çĕнтерӳ ячĕпе лартнă палăк)

гранитный

прил.
гранит ...; гранит -ĕ; гранитный обелиск гранит палăк

обелиск

сущ.муж.
палăк (çӳлелле шĕврĕлсе пыракан чул юпа); обелиск славы мухтав палăкĕ

памятник

сущ.муж.
палăк; памятник Чапаеву Чапаев палăкĕ; воздвигнуть памятник палăк ларт

фигура

сущ.жен.
1. (син. тело, телосложение) кĕлетке, кӳлепе, ӳт-пӳ, пӳ-си, тăлпу; стройная фигура яштака пӳ-си; грузная фигура мăнтăр кӳлепе
2. кĕлетке (геометрире)
3. кĕлетке, палăк; на пьедестале высится фигура космонавта пьедестал çинче космонавт кĕлетки çĕкленсе тăрать
4. (син. человек, личность) çын; крупная политическая фигура политикăри паллă çын
5. кĕлетке (шахмат вăййинче, пешкăсăр пуçне, пурне те çапла калаççĕ)

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

ставить

-влю -вишь кого, что несов., поставить сов. ларт, тӑрат; хур; ту, пус, кĕрт, кӑларса тӑрат; ставить столбы юпасем ларт; ставить палку в угол патака кĕтесе тӑрат; ставить самовар сӑмавар ларт; ставить избу (памятник) пӳрт (палăк) ларт; ставить караул хурал тӑрат; его ни во что не ставят ӑна нимĕн вырӑнне те хумаҫҫӗ; ставить на работу (прост.) ӗҫе кĕрт; ставить компресс компресс хур; ставить свою подпись алă пус; ставить рекорд рекорд ту, пар; ставить в затруднение, в трудное положение йывӑрлӑха кӗртсе ӳкер, йывӑрлӑх кӑларса тӑрат.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

вырубить

сов. что 1. (срубить) кас, касса тăк (е пĕтер, тух); вырубить ёлку чăрăш каç; вырубить кустарник вĕтлĕхе касса тăк; 2. (прорубить в чём-л.) касса кăлар; вырубить кусок льда пар муклашки касса кăлар; вырубить окно чӳрече кас; 3. (изготовить посредством рубки) касса ту, касса кăлар; вырубить из гранита памятник гранитран палăк касса ту (е кăлар).

высечь

сов. что 1. (вырубить, вырезать на чём-л.) касса (е катса) кăлар, касса (е катса) çыр; высечь надпись на камне чул çине касса çыр; 2. (выделать, вырезать из чего-л.) катса ту, касса кăлар; высечь памятник из гранита гранит касса палăк ларт; высечь огонь (или искру) вут çапса кăлар.

гранитный

прил. гранит ⸗ĕ [⸗и], гранит..; гранитная глыба гранит катрамĕ; гранитный памятник гранит палăк.

издавна

нареч. ĕлĕкрен(пех), авалтан(пах), нумайранпа, тахçантан(па); этот памятник издавна стоит здесь ку палăк тахçантанпа кунта ларать.

камень

м. 1. чул; драгоценный камень хаклă (йышши) чул; 2. (надгробный) чул палăк, чул юпа, масар чулĕ; 3. чаще мн. камни мед. чул (ăшчикри чир пирки чулланса ларнă вырăн); ◇ камня на камне не оставить 1) тĕпĕ-йĕрĕпех тустар, тĕппипех ишсе тăк; 2) пĕтĕмпех пĕтерсе хур, çапса хуç; держать камень за пазухой тавăрма ĕмĕтленсе пурăн; бросить камень (или камнем) в кого-л. çынна айăпла; упасть камнем чул пек персе (е татăлса) ан; краеугольный камень тĕп никĕс; камень на сердце хуйхă, хуйхă-суйхă; у меня камень с души свалился чĕрем лăштах кайрĕ.

монумент

м. монумент, капмар палăк.

надгробие

с. виле çинчи палăк, çăва (е масар) палăкĕ.

намогильный

прил. вилĕ çинчи; çăва ⸗ĕ [⸗и], масар ⸗ĕ [⸗и]; намогильный памятник вилĕ çинчи палăк.

обелиск

м. обелиск (çӳлелле шĕвĕрĕлсе хăпаракан тăватă кĕтеслĕ чул юпа, палăк).

памятник

м. 1. палăк, памятник; (намогильное сооружение) палăк; памятник Пушкину Пушкин палăкĕ; памятник на могиле героя паттăр вилтăпри çинчи палăк; 2. (предмет культуры прошлого) памятник; памятник древней культуры авалхи культура памятникĕ; археологические памятники археологи памятникĕсем.

подножие

с. 1. ай, аяк, арка; подножие горы ту айĕ; 2. (пьедестал) никĕс, тĕп; подножие статуи палăк тĕпĕ.

поставить

сов. 1. кого-что (придать стоячее положение) тăрат, ларт, ⸗тар [⸗тер]; ⸗ат [⸗ет], ⸗т; поставить лестницу пусма тăрат; поставить ладонь ребром ал тупанне хĕрĕн ларт; поставить кадку вверх дном каткана ӳпĕнтер; 2. кого-что (поместить, расположить) тăрат, ларт, ⸗ар [⸗ер], ⸗ат [⸗ет]; ⸗тар [⸗тер], ⸗т; поставить в строй строя тăрат; поставить машину в гараж машинăна гаража ларт; 3. что (приложить) ларт, хур; пус; поставить банки банка ларт; поставить компресс компресс хур; 4. что (построить, установить) ларт, тыт; ла [⸗ле]; поставить капкан на волка кашкăр тытма капкан ларт; поставить памятник палăк ларт; поставить подпорку тĕрев пар, тĕкĕ яр; 5. что ларт; поставить пьесу пьеса ларт; 6. кого (назначить) ларт, вырнаçтар, хуш; поставить на работу ĕçе ларт, ĕç хуш; 7. что (оценить) ларт, лартса пар; поставить зачёт зачёт лартса пар; поставить пять пиллĕк ларт; 8. что ларт; хур; поставить самовар сăмавар ларт; поставить тесто чуста хур; 9. что (пришить) ларт, çĕле, сапла; поставить заплатку саплăк ларт; 10. что (написать, обозначить) ларт, палăрт; поставить точку точка ларт; поставить ударение ударени ларт; ◇ поставить в затруднительное положение персе хĕстер; поставить в неловкое положение майăкла; поставить на своём çине тăр; поставить в известность пĕлтер; поставить на вид асăрхаттар.

эпитафия

ж. эпитафи (палăк çырăвĕ; кам та пулин вилни пирки çырнă литература произведенийĕ).

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

достопримечательность

паллă вырăн, паллă япала (çурт, палăк т.ыт.); осматривать достопримечательности города хулари паллă вырăнсене курса çӳре

монумент

палăк; чаплă палăк; монумент славы мухтав палăкĕ

обелиск

палăк (шĕвĕр вĕçлĕ юпа); обелиск в честь героев войны вăрçă паттарĕсен палакĕ

памятник

1. палăк (хайлавли); памятник Чапаеву Чапаев палăкĕ 2. палăк (иртнĕ вăхăтри культурăн паллă хайлавĕ е çут çанталăк объекчĕ)

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

палăк

, палкă уст. 1. «знак», «примета»; 2. «намогильный памятник»; на булгарских надгробиях белюк, ст. слав. (др. болг.). б\ел\ег, у современных болгар белег «знак», «метка», «примета», у венгров bе́lyeg «марка»; «знак»; «клеймо» (заимствовано от древних булгар, предков чуваш; Gombocz BTLU 43); др. тюрк., КБ, МК, тефс. XII—XIII вв., Зол. бл., уйг. бӓлгӳ, чаг. белгӳ, кирг., казах., к. калп., ног., кумык., туркм., узб. белги, тат. билге, башк. билдә, билге, алт. В пилек, пилги «знак», «примета»; ср. монг. бэлэг, бур.-монг. бэлгэ «знак», «примета», «предзнаменование». От глаголов пĕл, бел, бил и пр. «знать».

паллă

см. палăкпаллă__, __палкă__, __палăр__. По-видимому, ответвились от пĕл (см.).

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

илемçĕ

п.с. Илем ăсти, ӳнер (туп.) çынни; художник. Эсĕ, халăхăм, эсĕ чĕлхеçĕ. Шухăшлавçă, илемçĕ — эсех! П.Ху-санкай, 1982, 342 с. Палăк умĕнче (авторĕ — А.Розов илемçĕ) пĕр хушă пуçа тайса тăратпăр. А.Т.-Ыхра, 2000, 39 с.

кнеç

п.в. Пĕр-пĕр хутлăх пуçлăхĕ; князь. Пĕчĕк пухусенче каланисене пирĕн «кнеçсем» илтмеççĕ. П-н, 1990, 2 /, 1 с. Кнеç мар, хресченсухаçă та утарçăпулнă вăл. Н.Теветкел //Х-р, 11.04.1998, 7 с. Владимир кнеç ячĕпе лартнă палăк уйрăмах килĕшрĕ. Х-р, 19.01.1999, 3 с. Хусан ханлăхĕнче чăваш хушшинчен тухнă тавралăх кнеçĕсем (пӳсем), вырăнти кнеçсем (çĕрпӳсемпе вунпӳсем), турхансем сахал пулнă. Я-в, 2000, 5 /, 49 с. — кнеç хĕрĕ (Х-р, 8.10.1998, 3 с.); кнеçсен влаçĕ (Х-р, 18.07.2001, 2 с.); — удел кнеçĕ (Х-р, 22.02.2000, 1 с.); вырăс кнеçĕ (Г.Юмарт, 2001, 12 с.); аслă кнеç (Х-р, 17.07.2001, 2 с.).

Çавăн пекех пăхăр:

Пал çĕр Пал олăх пал улми палă « палăк » Палăк çăлĕ Палăк çырми Палăк-вар палăн палăр

палăк
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org