Шырав: пуçтар

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

выр

жать
убирать

çурлапа выр — жать серпбм
тырра комбайнпа вырни — уборка хлеба комбайном
урпа выр — жать ячмень
вырмалли машина — жатка, жнейка
тырă вырмалла пулнă — хлеба созрели для уборки
вырса пăрах — сжать, кончить жать
вырса пĕтер — сжать, кончить жать
вырса пуçтар — убрать хлеба, завершить уборку хлебов
вырса тух — сжать (продольную полосу)
тырă выракансем — жнецы, жнйцы
тырă вырнă чух — во время жатвы, на жатве
вырнă уй — сжатое поле

ил

4.
брать
кивçен ил — брать взаймы
тара ил — брать в аренду
пиччене çара илчĕç — брата взяли в армию
Çынăнне иличчен хăвăнне пуçтар. — посл. Чем чужое брать, свое подбери.

йыш-кӳп

собир.
родня, родственники
йыш-кӳп пуçтар — созвать родню, пригласить родственников

кăптăр-каптăр

4.
домашний скарб
хлам, барахло

кăптăр-каптăрсене пуçтар — прибрать вещи в доме

мобилизациле

1.
мобилизовать, производить мобилизацию
çара мобилизациле — мобилизовать армию
мобилизациленĕ çынсене пуçтар — собрать мобилизованных

мул-пурлăх

собир.
богатство, состояние, достаток
мул-пурлăх пуçтар — нажить состояние

пĕрер

1. числ. разд.
по одному
пурне те пĕрер панулми пар — дать всем по (одному) яблоку
пĕрер тенкĕ пуçтар — собрать по (одному) рублю

пуçтар

I.

1.
собирать, набирать
подбирать

кăмпа пуçтар — собирать грибы
комбайн хыççăн çĕрулми пуçтар — подбирать картофель за комбайном
тăкăннă укçана пуçтар — подобрать рассыпавшуюся мелочь
хăйма пуçтар — снимать сливки
пĕр витре хăяр пуçтар — набрать ведро огурцов
улăма тураса пуçтар — сгребать солому (граблями)
пуçтарса тултар — насобирать, набрать (много)

пуçтар

2.
собирать (воедино), сосредоточивать, накапливать
çынсене пуçтар — собрать людей
вăй пуçтар — собраться с силами, накопить силы

пуçтар

3.
убирать, вести уборку
тыр-пула пуçтарса кĕрт — убрать хлеб
утă çулса пуçтар убрать — травы на сено, провести сенокос

пуçтар

4.
собирать, снаряжать
ачасене çула пуçтар — собрать детей в дорогу

пуçтар

5.
взимать
собирать

член укçи пуçтар — собирать членские взносы
налук пуçтар — взимать налог

пуçтар

6.
созывать, собирать
пуху пуçтар — созвать собрание
пурнете кунта чĕнсе пуçтармалла — всех надо созвать сюда

пуçтар

7.
убирать
сĕтел çинчен пуçтар — убрать со стола
ытлашши япаласене пуçтарса хур — убрать лишние вещи

пуçтар

8.
копить, собирать
укçа пуçтар — копить деньги
марка пуçтар — коллекционировать марки
Салатма час, пуçтарма час мар. — посл. Расточать легко, собирать трудно.
Ырă арçын пуçтарать, усал хĕрарăм салатать. — посл. Хороший муж копит, а плохая жена мотает.

пуçтар

9.
прибирать, убирать, прибираться, убираться
вырăн пуçтар — прибрать постель
пӳлĕме тирпейлесе пуçтар — прибраться в комнате

пуçтар

10.
одбирать
подтягивать

çӳçе пуçтар — подобрать волосы
тилхепене пуçтарса тыт — подобрять вожжи

пуçтар

11.
монтировать, собирать (напр. машину)
вело пуçтар — собрать велосипед
сехете салатса пуçтар — разобрать и собрать часы

пуçтар

12.
нищенствовать, побираться
пуçтарса çӳре — заниматься нищенством

пуçтарттар

понуд. от пуçтар

пух

1.
то же, что пуçтар I. 1—8.
сведени пух — собирать сведения
çынсене пух — собирать людей
очко пух — спорт. набирать очки
пĕрмече пух — собирать, делать сборы
пленум пух — созвать пленум
чечек пухса çыхă ту — собрать цветы в букет
укçа пух — копить деньги
Утта çулассинчен ытла пухасси. — погов. Убирать сено труднее, чем косить.

пухмач

копилка
пухмач тулли вак укçа пуçтар — набрать полную копилку монет

сакăршар

числ. разд.
по восемь
сакăршар тенкĕ пуçтар — собрать по восемь рублей

салат

3.
разбирать (на части)
разукомплектовывать
сехете салатса пуçтар — разобрать и собрать часы
пӳрте салатса куçар — разобрать и перевезти дом

сборка

сборочный
сборка конвейерĕ — сборочный конвейер
сборка цехĕ — сборочный цех
машинăсене пуçтар — производить сборку машин

тăкăнчăк

опавший, осыпавшийся
тăкăнчăк тырă — осыпавшийся хлеб
тăкăнчăк панулми пуçтар — собирать яблоки-паданцы

халап

сказочный
асамлă халапсем — волшебные сказки
халап ăсти — сказочник, мастер рассказывать сказки
халап пуçламăшĕ — присказка, зачин сказки
халапри паттăр — сказочный герой
халап пуçтар — собирать сказки
халап ярса пар — рассказать сказку
кунта халапри пек илемлĕ — здесь красиво как в сказке

хатĕр-матĕр

собир. разг.
принадлежности
причиндалы

хăвăн хатĕр-матĕрӳсене пуçтар — собирай свой причиндалы

хăлтă

3.
мусор, сор, хлам
хăлтă шăлса пуçтар — подмести мусор

хăрăк

сухой, засохший, высохший
хăрăк йăмра — засохшая ветла
хăрăк йывăç — 1) засохшее дерево 2) сухостой
хăрăк мăйăр — червивый орех
хăрăк турат — сухая ветка
хăрăк тăрăллă йывăç — дерево с засохшей верхушкой
хăрăк шанкă — хворост, сушняк
хăрăк пуçтар — собирать хворост

хăрăх-харăк

2.
то же, что хăрăк-марăк
хăрăх-харăк пуçтар — собирать хворост

ху

2.
твой, свой
ху чĕлхӳпе калаç — говори своим языком
ху япалусене пуçтар! — собери свой вещи!
Ху кăмăлу юлсан та, çын кăмăлĕ тупăнтăр. — погов. Себя обидь, а другого уважь.

чĕн

II. глаг.

1.
звать, вызывать
требовать

тухтăра чĕн — вызвать доктора
пулăшма чĕн — звать, призывать на помощь
телефон патне чĕн — вызвать к телефону
чĕнсе ил — 1) подозвать, позвать куда-л. 2) вызвать, отозвать откуда-л.
элчĕне каялла чĕнсе ил — отозвать посла
чĕнсе кил — позвать (сюда)
чĕнсе пуçтар — вызывать, скликать
чĕнсе пух — вызывать, скликать
чĕннипе кил — явиться по вызову
чĕннипе пыр — явиться по вызову
Çăкăр сана чĕнмест. — погов. Хлеб тебя не зовет. (соотв. Хлеб за брюхом не ходит).

чĕрçи

2.
подол
пĕр чĕрçи панулми — целый подол яблок
чĕрçине пуçтар — подобрать подол

шанкă

2.
сушняк, хворост, валежник
типĕ шанкă пуçтар — собирать сухой валежник

шăкăртаттар

то же, что шакăртаттар
чашăк-тирĕке шăкăртаттарса пуçтар — с шумом и стуком собирать посуду

шăл

II. глаг.

1.
мести, подметать
урай шăл — подметать пол
урам шăл — мести улицу
шăлса ил — обмахнуть, обмести
çӳп-çапа кĕтесе шăлса пуçтар — смести сор в угол
çĕр çинчен шăлса ывăт — перен. смести с лица земли

ыхрути

бот.
дикий лук
ыхрути кукăлĕ — пирог с диким луком
ыхрути пуçтар — собирать дикий лук

ятарласа

специально, особо
нарочито

ятарласа пуху пуçтар — специально созвать собрание
ятарласа уйăрнă отряд — специально выделенный отряд
ятарласа ачасем валли çырнă кĕнеке — книга, написанная специально для детей
ятарласа чĕн — приглашать особо

çапă

хворостяной, валежниковый
пĕр лав çапă — воз хвороста
хăрăк çапă — сухой хворост
çапă вутти — нарубленный хворост
çапă пуçтар — собирать хворост

çинчен

4.
с, от кого-чего-л.
сĕтел çинчен пуçтар — убрать со стола
вăл айăпа хăй çинчен сирчĕ — он отвел от себя вину

çул

III. глаг.

косить
курăк çул — косить траву
утă çулма тух — выйти на сенокос, приступить к косьбе
утă çулакан — косарь, косец
утă çулса кĕрт — скосить и собрать сено
утă çулса пуçтар — скосить и собрать сено
çулса пăрах — скосить
çулса тăк — скосить
çулса хатĕрле—  накосить (про запас)
çулнă курăк — скошенная трава
çавапа çулнă пек ӳкрĕ он упал как подкошенный
Утта çулассинчен ытла пухасси. — посл. Не так трудно косить сено, как его убирать.

ăпăр-тапăр

2.
пожитки, скарб, разг.,
манатки, барахло прост.
кил-çуртри ăпăр-тапăр — домашний скарб
ăпăр-тапăр пуçтар — собрать манатки

ĕç-пуç

собир.
дела
ĕç-пуç нумай — дел много
ĕç-пуç пуçтар — покончить с делами
ĕç-пуç япăх — дела плохи

хăна

гостевой
кĕтмен хăна — незваный гость
кĕтнĕ хăна — желанный гость
хаклă хăна — дорогой гость
чаплă хăна — высокий гость
хăна килĕ —уст. гостиница
хăна çурчĕ — гостиница
хăна пӳлĕмĕ — гостиная
хăна йышăн — принимать гостей
хăна пул — быть гостем
хăна пуçтар — собирать гостей
хăна пух — собирать гостей
хăнана илсе кĕр — затащить в гости
хăнана кай — отправиться в гости
хăнана çӳре — ходить по гостям
вĕсем патĕнче хăнара пултăмăр —мы были у них в гостях
Килен хăнан кайни илемлĕ. — погов. (Прибывшему) гостю полагается и отбывать.

çăкăр-тăвар

собир.

1.
пища, еда, съестные припасы
çăкăр-тăвар пуçтар — убрать со стола (после-еды)
çăкăр-тăвар хĕл каçма çитет-и? — хватит ли припасов на зиму?

турат-тĕрет

собир.
сухие ветки, хворост, сушняк
турат-тĕрет пуçтар — собирать хворост
турат-тĕрет çунтар — жечь сушняк

веç

III. разг.
все
всё
целиком, полностью

веç пуçтар — собрать все
веç тарса пĕтнĕ — все разбежались
вăл веçех тусанланса пĕтнĕ — он весь в пыли

пуçтар


ĕç пуçтар — закончить работу
пуçтарса хур — убить, прикончить, уничтожить

пуçтар

II.

понуд. от пуç II.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

пуçтар

собирать, набирать, подбирать с земли,
вообще сбирать вещи врозь лежащие
 (напр. ягоды, грибы, колосья, ложки после обеда)
çăмарта пуçтар — скупать яйца
пуçтарăн – собираться
вара пур пуçтарăннă çын та хуран тавăра пуçтарăнаççĕ те кĕл-тума тытăнаççе — потом все собравшиеся люди сходятся вокрук котла и начинают молиться
утă пуçтарни — уборка сена
пуçтарса хур — заготовить
панулми хĕл валли пуçтарса хунă — заготовили яблоков на зиму

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тикĕн

так, без последствий. Н. Шинкусы. Асамçă вара куккасенчен пилĕк пус укçа ыйтса илчĕ те, ун çине пăхса, кала пуçларĕ: ай-ай! Кăна эсир тата вăраха хăварнă пулсан, тикĕн пулман пулĕччĕ ку, е хăра, е выльăх-чĕрлĕ-хĕрсене пуçтарса хунă пулĕччĕ (умертвил бы) ку. (Пăсташ). СПВВ. ЕХ. Пĕр-пĕр усал ĕç пулсассăн, ку япала тикĕн мар, теççĕ (т. е. это не спроста, это так не пройдет). См. пуçтар. Изамб. Т. Арăмĕ: ку тикĕн (так) хăтармаст, тесе, пӳртĕнчен тухса кайнă (не так, не спроста бранится, а имеет в виду какую-то цель).

тăкки-акки

то, что падает, льется, сыплется. СТИК. Тăкки-акки = тăккаланчăк. Спг. Чек. Ана вăйне пар, пилĕкме-çурăмма кантар, тăккине-аккине пуçтар. (Тăкки-акки = тăкăнни-акăнни; акăнни = çилпе тăкăнни; тăкăнни = алăран пуçах касăлса тăкăнни). Ib. Тăкки-аккине хамăр кӳтĕмĕр вара (çĕмел тĕпĕсене и пр.). Ib. Тăкки-аккине пуçтарма кирлĕ. Тăкки-акки кĕлтене кĕтĕр. Ананăн тăкки-акки пур (= пуçах тăкăнаканни). Изванк. Авăн çапса пĕтерсен, пур тăкки-аккине эсир пăт чĕресшне çавăрса кӳртĕр, шăши каяш ан тăвăр. (Из моленья)

хăйма

(хы̆jма), сливки, сметана. N. † Пухăнтăмăр, тантăшсем, шур сĕт çинчи хăйма пек. N. Хăймине пухман сĕт, неснятое молоко; хăймине пухнă сĕт, снятое молоко. В. Олг. Хăйма пуçтар, снимать молоко. Абыз. Хăйма = сливки; йӳçнĕ хăйма = сметана. Альш. Пĕлĕт хăйма пек йăрăм-йăрăм пулса ларчĕ, подернуло облаками, к ветру.

хĕрт сут

хĕрт-сот, то же, что хĕрт-сурт. Хурамал. Хĕрт-сута: хĕр пулса курăнат, теççĕ, килти çынна е кĕнчеле арлани илтĕнет, теççĕ. Изванк. Ырă хĕрт-сотăм пӳлĕхçим (= пӳлĕхçĕм), ыр ĕçме-çиме пар пире. (Ĕçкĕ юрри). N. Ыр хĕрт-сот пек хĕрсемĕм пур, епле парса ярас-ши, çапах парса ярăпăр. Питушк. Çырлах хĕрт-сут, йышма пуçтар, ан салат. Собр. Çулла уя тырă вырма тухаччеи хĕрт-сот пĕр уйăх малтан тухать, теççĕ.

шанкă

лутошка, липа, с которой снята кора, содрано лыко. Хурамал, Мурат, Орау. Шанкă, голая, ободранная липовая лутошка. Ib. Пушăт йăвăççинчен пушăтне сӳсе илсен, шанки анчах тăрса юлать, çавна шанкă патакки теççĕ. Абыз. Çăка кутне çул турăм, шанкишăн мар, пушăчшĕн. Шихаз. Унтан вара пĕр çара шанкă çине, лаша çине утланатăп тесе, утланчĕ. || Древесина дерева. Юмансар. Шанкă, липовое бревно, срубленное летом. Их собирают в одно место осенью во время дождя. КС. Шанки курăнсах тăрать. || Сушняк, усохшие сучья, ветви, сухой хворост. Шашкар. Шанкă, сухие сучья, а çапă — могут быть и свежие сучья. Пшкрт. Шанкă, сухой орешник. СПВВ. ТА. Шанкă = шĕшкĕ вутти. М. Етмен. Шанкă, вообще сухой хворост, может быть и без сучьев. Хора-к. Икĕ пуслăх вăрманĕ çук, пĕр çĕклемлĕх шанки çук. Ст. Чек. Тип шанкă пуçтар, собирать валежник. А.-п. й. З0. Кусем типĕ шанкăсем пухса килчĕç те вут хума шутлаççĕ. Панклеи. Эс конта серте тат, эп шанкă хоçма каям аяккарах. Яргуньк. Хай ача пынă чухне пĕр шанкă тĕми курса чĕртсе ячĕ, тет, хăй хупарса тăчĕ, тет. N. Вара касак ачасенчен ыйтать: сирĕн хăнкăла йĕнни пур-и? тет. Ачасем пурте шанкăран хăнкăла йĕнни туса пыраççĕ çав пӳрте. (Сĕрен). Икково. Пӳрт хыçĕнче хăрăк шанкă çакăнса тăрать. (Çит тони).

шухăш

шохăш, мысль, дума, намеренне, мнение, убеждение. Капк. Ăш вăркать. Пĕр шухăш пуçран тухма пĕлмест. Юрк. Вăл шухăшна эсĕ пăрах, пуху таврашĕ ан пуçтар. В. С. Разум. КЧП. Манăн шухăш килелле те, вăрманалла та, унталла та, кунталла та. Ал. цв. 17. Хĕре ашшĕ патне çыру çырма, хăй çинчен хыпар яма шухăш кĕрет. НИП. Кĕçĕр темĕскер шухăшсемпе ăйхă вĕçрĕ, çĕрĕпех канăçлă çывăраймарăм. N. Унталла-кунталла пăхкаласассăн, нумай шухăш кĕрет. N. Шухăша вылятса тăрас пулмасть. N. Унта мĕн каласа çырнă, çавна чипер шухăша унталла-кунталла ямасăр итлесе тăрас пулать. ГФФ. Порнтăм-порнтăм порнăçне, кĕрсе карăм шохăша. Жил я, жил и нажил себе (тяжелую) думу. Хош-Çырми. Вуникĕ те чĕкеç — пĕр кашта, йорласа йоррисем пĕтмерĕç; тăванпала тăван тĕл полсан, калаçса сăмахсем пĕтмерĕç: шохăшĕсем чĕре çомĕнче, сăмахĕсем чĕлхе вĕçĕнче. Двенадцать ласточек, сидевших на одном шесте, пели нескончаемые песни; когда встретились двое родных, у них пошли нескончаемые разговоры: их думы в сердце, а их речи на языке. Пазух. 74. Ĕлĕк вылянисем, ай, кулнисем халĕ тăрса юлчĕç шухăша. ГФФ. Пирĕн ĕмĕр иртсе кать (= каять) шохăшпа хойăх хошшипе. Весь век ваш проходит в думах и заботах. (Иэ старивной песни). Ашшĕ-амăшне. Пăртак тăр-ха, Кĕркури пичче, хĕрӳсем урăх шухăш тытĕçĕ (передумают), вĕсенĕн те чĕрисем чулах мар-тăр-ĕçке. БАБ. Çавăн çинчен шухăша килсе кĕрсенех (когда я об этом вздумала), манăн та тепле юмăçа вĕренессĕм килчĕ, терĕ, тет. Сборн. по мед. 77. Ахаль пулсан, вăл шыв ăшĕнче çавăн пек япаласем пур тесе нихăçан та шухăша та кĕрес çук. N. Çӳресен-çӳресен, темĕскер шухăша килчĕ курăнать. Лашм. Çамрăк пуççу ватта, ай, юлсассăн, юрă сĕви кать (= каять) шухăша. Юрк. Паллă, малтан эпĕ ялан хам çырăва хирĕç санран хыпар кĕтсе тăрсаттăм; кĕтсе-кĕтсе те илмесен, темĕн пысăкĕш шухăша юлтăм. ЧП. Вăрăм шухăш, йăвăр хуйхă. N. Ман шухăшпа, по-моему мнению. || Желание. N. Вăсен шухăшне тăваймăн. Их желаний выполнить нельзя. N. Унăн шухăшĕсем çитмен. Янтик. Хуть çуна пар, хăта, хуть пылна пар, кил шухăшĕ ӳкрĕ пил çине (хочется домой). Завражн. Манăн халь сăра (ерех) шохăш мар. || Решение. Собр. Ларсан-ларсан, пурте пĕр шухăш шухăшласа илетпĕр (принимаем общее решение). N. Вăл ун çинчен куççулĕпе йĕрсе ыйтнă пулин те, ашшĕ шухăшне çавăрайман. || Забота. Ст. Шаймурз. Хамăр пуçа шухăш ӳксессĕн, авăнтăмăр хура çĕлен пек. || В. Ив. Ăна таçтан шухăш кĕнĕ (образумился).

перекет туни

назв. обряда. Изванк. Уя тухсан, тулли пичкене перекет тума пар. (Моленье). Питушк. Тырă сăвăрнă чуне первейхи кăшăла перекет тăваççĕ: виç хутчен çавăрнать хĕвел майлă кĕреçене тытса, çӳлелле утать (бросает) кăть те кăть (понемногу): перекет торă патăр, шăши çини (с'иνиы), шăрчăк çини торă пуçтар, ан пăрах, перекет торă патăр. Анкартне кĕртсессĕн, анкарти перекеч пар, кĕлете кĕртсессĕн, кĕлет перекеч пар, торă тохăçне пар çима ĕçме.

пыçтар

собирать. М. Васильев. См. пуçтар. N. Вара полицейскисем хаçета пыçтарса каяççĕ.

пуçтар

, поçтар, собирать, набирать. Изамб. Т. Ырашăран пуçтарса çӳрет (рожью собирает, ругу). N. † Аттепеле анненĕн килне тытма кĕçĕнтен пуçтарнă ăс кирлĕ. N. † Çĕр çитмĕл пĕрене эп пуçтартăм, çĕр çĕклейми пӳртсем ларттартăм. Ст. Чек. Пуçтаракан, собиратель кож, тряпья и пр. Орау. Пĕр кунтăк хăяр пуçтартăмăр (набрали). Ib. Кĕнекисене пуçтарса леçтермен-ха. Еще не собрал и не отправил книги. Чаду-к. Вăлтине пуçтарса киле карĕ. || Нищенствовать. Ала 12. Пĕр пуçтарса çӳрекен ватă арăм. N. Ку тăхăнчĕ (надел), тет те, карĕ, тет, пуçтаркалама (по миру). || Покончить (с делами), убраться. Качал. Карчăк калать: юрать, юрать (можно), акă эпĕ те каятăп ĕç пуçтарсан (когда уберусь), тит. || Прибрать. Собр. 429. Ташла пĕлмен урине çатан çумне пуçтарас, пупле пĕлмен чĕлхине вĕри шӳрпе сыптарас. || Свертывать. Скотолеч. 23. Лаша тăватă урине те хырăм айнелле пуçтарса тăрать. || Спрятать. Б. Хирлепы. Хутне пуçтарса илчĕ (спрятал), тет те, сулахай енчи çулпа карĕ, тет. СТИК. Çак атта кĕлете пӳлмене пуçтарса хурас (надо спрятать в амбар). || Спровадить, убрать. N. Ку япалана ыранччен ăçта-та-пулсан пуçтарса хурас пулат. Нужно эту вещь (мертвого) спровадить до завтра куда-нибудь. N. Çавăнпа ялсене, халăха çĕр париччен унтан юрăхсăр çынсене пуçтарас пулать. || Убить, прикончить. Т. VII. Куна пуçтарса хурасси хураймарăм; ĕнтĕ тепре тупса пулаймĕ-ши. Ăна вара часах аллăмран ĕçермĕттĕм. Сунт. Çул çинче эпĕ ăна пуçтаратăпах. Ск. и пред. 62. Унтан сасартăк Утяка мăйран пăвса тытать те, çапла кăшкăрать: эсĕ те унтах пултăн-и пĕрле? Халĕ çийĕнчен кулса çӳретĕн-и? Çакăнтах пуçна пуçтарса хурам! Ау 40. Унтан вара пуп пуçтарат та хурат арăмне (убивает). N. Хăш чухне сут пуличчен редактăра хăйне те пуçтарса хураççĕ: тĕрмене хупса лартаççĕ. || Уничтожать. Ст. Яха-к. Кăна эсир пăртак тăнă пулсан, тикĕн пулман пулĕччĕ ку: е хăвăра, е выльăх-чĕрлĕхсене пуçтарса хунă пулĕччĕ (прибрал бы, уничтожил бы он, т. е. чӳк. Здесь чӳк в смысле божества). Орау. Пĕр кунтăк хăяра пуçтартăмăр (съели, уплели). || Собрать (о машине). N. Вĕсене хăш япалисене ешчĕкпе, хăшне ахалех парса яраççĕ; машинăна килте пуçтарас пулать. || Снять (урожай). Юрк. † Арман умне вир акрăм (посеял), пуçтарса илме сĕлĕ мар.

пуçтаркала

(-г-), учащ. ф. от гл. пуçтар. Сред. Юм. Çитмес тăк, татăксĕнчен те полса пуçтаркаласа тăвас пôлать (кĕпене). Кожар. Пĕр отма çолпа кайрĕ те çатрака пуçтаркаласа, кайнăран кайрĕ те, пĕр лампă çутти пур. Бес. чув. 6. Ĕçе тытăначчен салтакра пуçтаркаланă укçиçемпе лаша илет. ЧС. Сансăр пуçне пĕр лашапа эпир епле ĕçсем пуçтаркалăпăр (как управимся с делами).

пуçтарттар

понуд. ф. от гл. пуçтар.

пĕвен

окраситься, закраситься. Бюрг. Пĕрлĕхенсем пуçтар тутăр çине, шывĕпеле тутăрĕ пĕвентĕр. || Пачкаться. Хурамал. Вара старик пуç тӳпинчен те ури тупанне çитеччен çĕпрепе пĕвеннĕ. Альш. † Мăкăнь пахчинче эп çӳрерĕм, мăкăнь чечекпе эп пĕвентĕм.

мелкемес

(мэлгэмэс), лохматый. СТИК. Ăх (с носовым „ă“), мелкемес! Кăшт пуçтар ĕнтĕ çӳçне, мĕн, такшин масар ачи пек, çӳçне-пуçна салатса çӳрен! (Также можно здесь сказать: „мелке“).

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

брусника

сущ.жен.
кĕтмел (шурлăх çырли); собирать бруснику кĕтмел пуçтар

валежник

сущ.муж.
кăмăр, çапă, шанкă; собрать валежник для костра кăвайт хума çапă пуçтар

грабли

сущ.множ.
кĕрепле; черен граблей кĕрепле аври; сгребать граблями сено кĕреплепе утă пуçтар

жать

2. глаг. несов.
выр, вырса пуçтар; жать пшеницу тулă выр; раньше хлеб жали серпами ĕлĕк тырра çурлапа вырнă

копить

глаг. несов.
пух, пуçтар, каплантар; копить деньги на автомашину автомашина туянма укçа пух

малина

сущ.жен.
хăмла çырли; лесная малина вăрман хăмла çырли; собирать малину хăмла çырли пуçтар

материал

сущ.муж.
1. пусма; шерстяной материал çăм пусма; купить материал на платье кĕпе çĕлемелĕх пусма туян
2. материал (ĕçре усă курмалли япаласем); строительные материалы строительство материалĕсем; собирать материалы для книги кĕнеке валли материал пуçтар
3. множ. материалы материалсем, сведенисем, документсем; служебные материалы ĕç материалĕсем; материалы следствия следстви материалĕсем

накрыть

глаг. сов.
хупла, вит, çине сар; накрыть ящики брезентом ещĕксене брезентпа вит ♦ накрыть стол сĕтел пуçтар, кĕреке хатĕрле

падалица

сущ.жен.
ӳкнĕ çимĕç, ӳкнĕ улма-çырла; собирать падалицу ӳкнĕ çимĕçе пуçтар

собрать

глаг. сов.
1. кого пух, пуçтар, пĕрлештер; собрать сельчан на помочь ял çыннисене нимене пух
2. что пуçтар, каплантар, туян; собрать коллекцию монет вак укçа коллекцийĕ пуçтар
3. что пухса кĕрт, тат, кăлар; собрать вишню чие çырли тат
4. что (син. приготовить) хатĕрле; собрать вещи в дорогу çула тухма кирлине хатĕрле; собрать поесть апат хатĕрле
5. что (ант. разобрать) пух, пуçтар, пухса хатĕрле; разобрать и собрать ружьё пăшала сӳтсе пуçтар

созвать

глаг.
пух, пуçтар, йыхăр, чĕнсе пух; созвать гостей хăна пуçтар

убрать

глаг. сов.
1. что пуçтар; пуçтарса хур; илсе кай, илсе тух; убрать книги со стола кĕнекесене сĕтел çинчен илсе кай
2. что пухса кĕрт; убрать картофель вовремя çĕр улмине вăхăтра пухса кĕрт
3. кого-что (син. исключить) катерт, кăларса пăрах, кăларса яр; убрать лентяя из бригады кахала бригадăран кăларса яр
4. что тирпейле, пуçтар, тасат; убрать комнату пӳлĕме тасатса тирпейле

хворост

сущ.муж. собир. (син. валежник)
çатрака, çапă, кăмăр, шанкă; собирать хворост для костра кăвайт хума çапă пуçтар

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

взимать

что, несов. пуçтар, ил (налог); взимать штраф штраф тӳлеттер.

стягивать

что несов., стянуть сов. 1. туртса хытар, туртса ҫых; 2. пĕр ҫӗре пуçтар (ҫарсене); 3. вӑрттӑн ҫаклатса (вӑрласа) кайма.

убирать

кого, что несов., убрать, уберу, сов. 1. пуçтар (савăт-сапана сĕтел çинчен); пуçтарса кĕр (тыр-пула уйран); 2. тирпейлесе илемлет, капăрлантар, капăрлат (пӳрте чечексемпе).

убираться

-аюсь несов., убраться, уберусь сов. 1. тирпейле, пуçтар, пуçтарса пĕтер; она убирается в комнате вăл пӳрт ăшчиккине тирпейлет; тасатать; колхозники не убрались с сеном колхозниксем утта пухса пĕтереймен; 2. разг. тухса кай; тасал; убирайся отсюда тухса кай кунтан, ăсан, тасал кунтан.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

балл

м. 1. балл (силен, çĕр чĕтреннин т. ыт. вăйне палартмалли виçе); ветер в 5 баллов 5 баллă çил; 2. шк. балл (вĕренӳре ĕлкĕрсе пынине кăтартмалли паллă); 3. спорт. балл (ăмăртура тунă çитĕнусене хакламалли виçе) набрать наибольшую сумму баллов пуринчен нумайрах балл пуçтар; мастерские баллы мастер балĕсем (спорт мастерĕ ятне илмелĕх балсем).

вербовать

несов. кого-что пуçтар, пух, яр, вербовкăла.

выкосить

сов. 1. что çул, çулса пăрах (е тăк, пуçтар); выкосить луга улăхсене çулса пуçтар; 2. кого-что, перен. (уничтожить) çул, çулса тăк, пĕтер; выкосить пулемётным огнём пулемётпа çулса тăк.

грабить

несов. что, обл. (сгребать граблями) пух, пуçтар, кĕреплеле.

грести

несов. 1. чем и без доп. (работать вёслами) авăç, иш (кĕсменпе); грести против ветра çиле хирĕç иш (кимĕпеавăсса); грести к берегу çыраналла иш; 2. что (собирать в кучу) пух, пуçтар (кĕреплепе), хыр (кĕреçепе); грести сено утă пустар; ◇ грести деньги лопатой укçа нумай ил, укçа нумай сăптăр.

забрать

сов. 1. кого-что (взять) ил, илсе кай (е кил, тух); забрать книги с собой кĕнекесене хăвпа пĕрле ил; забрать товаров рублей на двадцать пĕр çирĕм тенкĕлĕх тавар ил; забрать его из больницы ăна больницăран илсе кай; забрать семью в город çемьене хулана куçарса кай; забрать власть влаçа ил; забрать в солдаты салтака ил; 2. кого-что, разг. (захватить) ил, тытса (е ярса, туртса) ил, илсе кай; неприятель забрал город тăшман хулана тытса илнĕ; забрать в плен тыткăна ил; 3. кого-что (присвоить, отнять) ил, чик, хĕстер, хĕстерсе кай (ют япалана); 4. кого-что (арестовать) тыт, тытса кай; его забрал патруль ăна патруль тытнă; 5. что (сузить, ушить) ил, пĕр, ансăрлат, кĕскет; забрать ширину анлăшне ил, ансăрлат; забрать длину тăршшĕне ил, кĕскет; 6. что (засунуть, заправить) чик, хĕстер, пуçтар, пуçтарса чик; забрать рубашку в брюки кĕпе аркине шăлавар ăшне пуçтарса чик; забрать волосы в узел çӳçе пуçтарса çых; 7. без доп. (уклониться, отклониться) ил, пар, пăрăн; хăпар; забрать вправо сылтăмалла ил; забрать в сторону аяккалла пăрăн; 8. чем (заделать) питĕр, çап, питĕрсе хур, çапса ларт; забрать окно досками чӳречене хăмапа çапса ларт; ◇ забрать силу вăй ил, хуçаланма тытăн; страх забрал сехре хăпрĕ; охота забрала кăмăл туртрĕ; за живое (или за душу, за сердце) забрало чуна (е чĕрене, ăша) кайса тиврĕ; забрать (себе) в голову шут тыт.

загребать

несов. разг. 1. что (лопатой) пух, хырса пух (кĕреçепе); (граблями) тураса пух (кĕреплепе); (кочергой) турт (турчкапа); пуçтар, сăптăр (алăпа); 2. чем и без доп. (грести) авăс, иш (кĕсменпе); ◇ чужими руками жар загребать погов. çын аллипе кăвар турт.

закрыть

сов. 1. что (крышку, створки) хуп, хупса ларт (е хур); закрыть окно 1) чӳрече хуп; 2) (занавесить) чӳречене карса ларт; 2. кого-что (запереть) хуп, хупса ларт, питĕр, питĕрсе ил; закрыть на крючок çаклатса ларт; закрыть на замок çăрапа питĕрсе ил; 3. что (выключить воду, газ и т. п.) хуп, хупса ларт, пăр, пăрса ларт (кран); чар, чарса ларт (шыв); 4. кого-что (покрыть, накрыть) хупла, хупăрла, вит; закрыть голову платком пуçа тутăр çых, пуçа тутăрпа хупла; тучи закрыли небо тӳпене пĕлĕтсем хупăрласа илчĕç; 5. что (прекратить, сделать недоступным) хуп, пӳл, картла, питĕр, чар; закрыть движение çӳреме чар; закрыть дорогу çула пӳл; 6. что (прервать деятельность) хуп, хупса ларт; чар; закрыть собрание пухăва хуп; закрыть фабрику фабрикăна чарса (е хупса) ларт; 7. что (сомкнуть, сложить) пуçтар; хуçлат; закрыть зонт сунчăка пуçтар; закрыть глаза 1) куç хуп; 2) на что, перен. курмăш пул; закрыть глаза на недостатки çитменлĕхсене курмăш пул; закрыть рот 1) çăвар хуп; 2) кому, перен. çăварне пăкăла; ◇ закрыть двери дома перед кем-л. или для кого-л. алăк хупă (камшăн та пулин); закрыть кавычки кавычка хуп; закрыть счёт счёт хуп.

концентрировать

несов. 1. кого-что (в одном месте) концентрациле, пуçтар, пух (пĕр вырăна); 2. что, перен. (сосредоточивать, сосредоточить на чём-л.) тинкер, тимле; 3. что, хим. (насыщать) концентрациле, çăралат, çăралантар; 4. что, горн. концентрациле, пуянлат.

копить

несов. что пух, пуçтар (укçа).

копнить

несов. что, с.. пуçтар, купала, купа ту, купана хыв; копнить сено утă купана хыв.

крепить

несов. что 1. (прочно прикреплять, соединять) тĕреклет, çирĕплет, хытар; 2. перен. (усиливать, укреплять) тĕреклет, çирĕплет (оборонăна); 3. (вызывать запор желудка) хытар (вар-хырăма); 4. мор. пуçтар (паруссене).

набрать

сов. 1. кого-что, чего пух, пуçтар, пухса тултар; набрать ягод çырла пух; 2. что, полигр. наборла, набор ту; набрать заметку петитом заметкăна петитпа наборла; 3. что (достигнуть нужной степени чего-л.) ӳстер, кирлĕ виçене çитер; набрать темпы в работе ĕçри хăвăртлăха ӳстер; ◇ набрать воды в рот çăвара шыв сып; набрать очко спорт. очко пух; набрать номер (телефона) (телефон) номерне наборла.

нагнать

сов. 1. кого-что (догнать) хăваласа (е хуса) çит; пароход нагнал баржу пăрахут баржăна хуса çитнĕ; 2. что, кого-чего (сосредоточить) хăваласа кил (е пуçтар); ветер нагнал тучи çил пĕлĕтсене хаваласа килчĕ; 3. что, чего, перен. разг. (внушить какое-л. чувство) яр, килтер, кӳр; нагнать сон ыйхă килтер; нагнать тоску кичемлентер; нагнать страху хăратса пăрах; 4. что, чего (добыть перегонкой) юхтарса тултар; нагнать спирту спирт юхтарса тултар; нагнать цену хака хăпартса (е ӳстерсе) яр.

нагрести

сов. что, чего тураса пуçтар (е тултар, пух).

нажить

сов. 1. что (приобрести) туп, пух, пуçтар; нажить все своим трудом пурне те ху ĕçлесе туп; 2. что (получить прибыль) тупăш ил; 3. кого-что, чего, перен. разг. туп, туян, çаклат; нажить себе врага хăвна валли тăшман туп; нажить ревматизм ревматизм туян.

намести

сов. 1. что, чего. шăлса пуçтар (е пух); намести кучу мусора пĕр купа çӳпĕ шăлса пух; 2. обычно безл. хывса тултар, вĕçтерсе купала, хĕвсе ларт; ветром намело снегу çил юр хывса тултарнă.

нарвать

сов. 1. что, чего. (сорвать) татса пуçтар (е тултар); 2. (разорвать) çурса пĕтер; нарвать бумаги хутсене çурса пĕтер.

наскрести

сов. 1. что, чего. хырса ил (е пух); 2. перен. разг. пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕн пух, пуçтар.

обобрать

сов. 1. что, разг. тат, татса пуçтар, пуçтарса ил; обобрать огурцы с грядки йăран çинчен хăярсене пуçтарса ил; 2. кого-что, разг. (ограбить) çарат, çаратса ил.

очистить

сов. 1. кого-что, прям. и перен. тасат; очистить двор кил хушшине тасат; очистить язык от диалектизмов чĕлхене диалект сăмахĕсенчен тасат; 2. что (снять оболочку, покров) шурат, хупăла, хуйăрла, тасат; очистить репу çарăк шурат; очистить рыбу пулă тасат; 3. что (убрать лишнее) пуçтар, тасат, çарат; очистить комнату пӳлĕме пуçтар; 4. что (освободить) тасат, пушат; очистить город от не приятеля хулана тăшмантан тасат; 5. кого-что, прост. (обокрасть) çарат, тасат.

подгрести

сов. 1. что айне купала, шăлса (е тураса) пух; подгрести сено к стогу утта капан патне тураса пуçтар; подгрести золу к очагу кĕле вучаха турт; 2. ишсе пыр (кимĕпе), подгрести к берегу çыран патне ишсе пыр.

подобрать

сов. 1. кого-что (поднять) çĕртен ил, пуçтар, пуçтарса ил; подобрать подкову такан пĕшкĕнсе ил; подобрать рассыпавшиеся деньги тăкăннă укçана пуçтар; 2. что (убрать, спрятать подо что-л.) пуçтар, тирпейле, пуçтарса тыт; подобрать волосы çӳсе пуçтар (е тирпейле); подобрать вожжи тилхепене пуçтарса тыт; 3. что (приподнять вверх) çĕкле, тавăр; подобрать подол аркине çĕкле; подобрать рукава çанăсене тавăр; 4. что (найти подходящее чему-л.) суйласа туп (е ил), туп; подобрать ключ çăраççи юраттар; подобрать необходимый материал кирлĕ материал пухса çитер.

покончить

сов. 1. что, с чем пĕтер, вĕçле, пуçтар; покончить с делами ĕç-пуç пуçтар; покончить с обезличкой хуçасăрлăха пĕтер; 2. с кем-чем (уничтожить) пĕтер, тĕп ту, аркат; покончить с эксплуатацией пусмăра тĕп ту; ◇ покончить с собой вил, хăвна ху вĕлер.

поправить

сов. что 1. (устранить неисправность) юса, тӳрлет; поправить дверь алăк юса; 2. что (исправить ошибки) тӳрлет; 3. кого (указать кому-л. на ошибки) тӳрлет, асăрхаттар; 4. что (привести в порядок) тӳрлет, йĕркеле, йĕркене кĕрт; пуçтар, майлаштар; поправить волосы çӳçпуса пуçтар; 5. что (восстановить, улучшить) сипле, юса, чĕрт, сыват; поправить здоровье сывлăха юса; 6. что (восстановить хозяйство) уралантар, ура çине тăрат, майлаштарса яр.

посуда

собир. 1. савăт-сапа, кашăк-чашăк, чашăк-тирĕк; стеклянная посуда кĕленче савăт; столовая посуда чашăк-тирĕк; убирать посуду савăт-сапа пуçтар; 2. разг. (сосуд) савăт.

прибрать

сов. 1. что и без доп., разг. тирпейле, майлаштар, ункайла, пуçтар, пух; прибрать постель вырăн пуçтар; 2. что (убрать, спрятать) пуçтарса чик, пуçтарса (е пытарса) хур; ◇ прибрать к рукам алла ил.

прибраться

сов. разг. тирпейле, пуçтар, йĕркене кĕрт; тирпейлен, пуçтарăн; прибраться в комнате пӳлĕме йĕркене кĕрт.

причесаться

сов. çӳçне тура (е пуçтар), тураса тирпейле.

прятать

несов. кого-что пытар, пуçтар, пытарса (е пуçтарса) хур.

пылиться

несов. тусанлан, тусан лар (е пуçтар); (об одежде) кирĕклен.

рвать

несов. 1. что (выдёргивать) кăкла, тăпăлтар, кăкласа (е тăпăлтарса, туртса) кăлар; рвать зубы шăл кăлар; 2. что (срывать) тат, пуçтар, сăптăр; рвать цветы чечек тат; 3. кого-что (разрывать) çур, чĕр, тат, çĕт; 4. что, разг. (взрывать) сиктер, çĕмĕр; рвать лёд пăр çĕмĕр; 5. что, перен. тат, çухат, пĕтер; рвать отношения хутшăнусене пĕтер; 6. что, безл. (о дёргающей боли) хытă ырат, вăйлă ырат; рвать на себе волосы см. href='/s/волос'>волос; рвать и метать хытă тăрăхса кай.

с

(со) предлог 1. с род. п. (на вопрос «откуда?») ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен], çинчен; встать с места вырăнтан тăр; убрать посуду со стола сĕтел çинчен кашăк-чашăк пуçтар; он вернулся с работы вăл ĕçрен таврăнчĕ; 2. с род. п. (при обозначении лица, предмета как источника, начала возникновения чего-л.) ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен]; с чего начать? мĕнрен пуçламалла?; спор начался с пустяков тавлашу пустуйранах тухса кайрĕ; 3. с род. п. (при обозначении начального момента какого-л. действия или события и в сочетаниях «с... до...») ⸗танпа [⸗тенпе], ⸗ранпа [⸗ренпе], ⸗тан [⸗тен] пуçласа; ⸗ран [⸗рен] пуçласа; с детства ачаранпа; с прошлого года пĕлтĕртенпе; с утра до ночи иртен пуçласа çĕрлеччен; 4. с род. п. (при обозначении местоположения, местонахождения предмета или лица) ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен], çинчен; говорить с трибуны трибуна çинчен кала; с правой стороны сылтăм енчен; 5. с род. п. (при обозначении предмета или лица, от которого требуется или отнимается что-л.) ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен]; получить деньги с заказчика заказчикран укçа ил; с гектара сто пудов гектартан çĕр пăт; 6. с род. п. (при обозначении предмета, являющегося оригиналом, образцом, единицей счёта) ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен]; брать пример с передовиков малтисенчен тĕслĕх ил; перевести с чувашского чăвашларан куçар; 7. с род. п: (на основании чего-л., следуя чему-л.) ⸗па [⸗пе], ⸗са [⸗се ], тăрăх; с разрешения директора директор ирĕк панипе; с вашего согласия сирĕнпе килĕштерсе; 8. с род. п. (по причине, по случаю чего-л.) ⸗па [⸗пе], ⸗са[⸗се ], пула; сказать со злости тарăхнипе кала; с перепугу хăранипе; с горя хуйхăпа; 9. с род. п. (при помощи, посредством чего-л.) ⸗па [⸗пе], ⸗ран [⸗рен]; писать с большой буквы пысăк саспаллинчен пуçласа çыр; кормить ребёнка с ложечки ачана кашăкпа çитер; 10. с род. п. (при обозначении способа, приёма осуществления действия) ⸗са [⸗се], ⸗тан [⸗тен], ⸗ран [⸗рен]; стрелять с колена чĕркуçленсе пер; ударить с плеча сулса ярса çап; 11. с род. п. (со словами «довольно», «достаточно», «хватит» и т. п. при указании на достаточность чего-л.) ⸗тан [⸗тен] çитет, ⸗ран [⸗рен] çитет, çителĕклĕ; довольно с тебя санран çитет; 12. с род. п. (с количественным словом употребляется при обозначении предмета, действия, необходимого или достаточного для достижения чего-л.) ⸗пах [⸗пех], ⸗сах [⸗сех]; с первого взгляда пĕрре пăхсах (е курнипех); 13. с вин. п. (приблизительно, почти) чухлĕ, яхăн, таран, пек; прожить с месяц уйăха яхăн пурăн; 14. с тв. п. (при указании на совместность, связь, сопутствование кому-чему-л.) ⸗па [⸗пе]; отец с сыном ашшĕпе ывăлĕ; хлеб с маслом çупа çăкăр; взять с собой хăвпа ил; 15. с тв. п. (при посредстве кого-чего-л. и при обозначении цели действия) ⸗па [⸗пе]; мыть с мылом супăньпе çу; явиться с докладом докладпа пыр (е кил); 16. с тв. п. (при обозначении принадлежности, обладания кем-чем-л.) ⸗лă [⸗лĕ]: женщина с ребёнком ачаллă хĕрарăм; 17. с тв. п. (при указании на содержимое или содержание чего-л.): мешок с мукой çăнăх миххи (е çăнăхлă михĕ); бутылка с молоком сĕт кĕленчи; 18. с тв. п. (в знач. образа действия) ⸗са [⸗се ], ⸗ăн [⸗ĕн]; слушать с вниманием тимлĕн итле; 19. с тв. п. (при наступлении чего-л.) çемĕн май, ⸗па [⸗пе]; с возрастом характер меняется çитĕннĕ май характер улшанать; 20. с тв. п. (при обозначении времени или события, явления, с наступлением которого осуществляется какое-л. действие или возникает какое-л. состояние) ⸗па [⸗пе] пĕрле; ⸗сан [⸗сен]; встать с зарёй шурăмпуçпе пĕрле тăр; с заходом солнца хĕвел анаспа; с жиру бесится мăнтăрпа асать; проживите с моё ман чухлĕ пурăнса пăхăр-ха; мальчик с пальчик пӳрнеккей; с минуты на минуту кĕç-вĕç, халь-халь; со дня на день паян-ыран; ни с того, ни с сего пĕр сăлтавсăр.

скликать

несов. кого, разг. чĕн, йыхăр, чĕнсе (е йыхăрса) пух; чĕнсе (е йыхăрса) пуçтар; скликать цыплят чĕпсене йыхăр.

скопить

сов. что, чего пух, пуçтар.

снарядить

сов. 1. кого-что (снабдить необходимым) пуçтар (çула тухма), хатĕрле, йĕркеле, майлаштар; снарядить экспедицию экспедици йĕркеле; 2. кого, разг. (отправить) (кăларса) яр, ăсат; 3. разг. (вооружить чем-л.) хĕçпăшаллантар.

собрать

сов. 1. кого-что пух, пуçтар; собрать людей çын (е халăх) пуçтар; собрать книги в сумку кĕнекесене сумкăна пуçтарса хур; 2. кого (снарядить) пуçтар, хатĕрле, пуçтарса (е хатĕрлесе) кăларса яр; собрать детей в дорогу ачасене çула пуçтар; 3. что (подать на стол) ларт, хатĕрле (сĕтел çине) хатĕрлесе ларт; 4. что во что (соединить,сложить) пух; собрать волосы в косу çӳсе пухса çивĕтле; собрать цветы в букет чечек пухса çыхă ту; 5. что (сделать складки, сборки) пĕр, пĕрме (е пĕр мечĕ) ту; 6. что (механизм, устройство) пух; собрать часы сехет пух; 7. что (составить, скопить) пух; собрать коллекцию марок маркăсен коллекциие пух; 8. что (налоги, взносы и т. п.) пух, пуçтар; собрать взносы взнос пух; собрать сведения сведенисем пух; 9. что (набрать травы, плодов и т. п.) пух, пуçтар, тат; собрать грибы кăмпа тат; собрать хворост çатрака пуçтар; собрать огурцы хăяр пуçтар; 10. что (напрячь силы, мысли) пух; собрать все силы пĕтĕм вăя пух.

созвать

сов. кого-что 1. чĕн, пуçтар, пух, чĕнсе пух (е пуçтар); 2. (собрать участников собрания, совещания и т. п.) пух; созвал сессию сесси пух.

сосредоточить

сов. 1. кого-что (сконцентрировать) пух, пуçтар; сосредоточить войска у границы çарсене чикĕ хĕррине пухса тăрат; 2. что (напрячь мысли, внимание, душевные силы) пух, пуçтар; сосредоточить энергию вăя пух.

стянуть

сов. 1. что (туго перевязать) туртса (е пăвса) çых; стянуть петлю йăлласа çых; 2. что, тех. çирĕплет, хытар; стянуть планки болтами планкăсене болтсемпе хытар; 3. кого-что (собрать в одно место) пуçтар, пух, илсе пыр (пĕр çĕре); 4. что (соединить концы) пĕрлештер, çыхăнтар; 5. кого-что (снять, стащить) туртса (е сĕтĕрсе) антар, хывса ил; стянуть скатерть со стола сĕтел çиттине туртса антар; 6. кого-что, разг. (украсть) вăрла, çаклатса кай.

убрать

сов. что 1. (унести, снять) пуçтар, илсе кай; убрать со стола сĕтел çинчен пуçтар; убрать из комнаты лишние вещи пӳлĕмри ытлашши япаласене пуçтар; 2. что, с.. (собрать) пуçтарса кĕр (е кĕрт); своевременно убрать урожай тырпула вăхăтра пуçтарса кĕр; 3. что (привести в порядок) тирпейле, йĕркеле, тасат; убрать комнату пӳлĕме тирпейле; 4. кого-что (устранить, выгнать) хăваласа (е кăларса) яр; 5. что (украсить) капăрлат, илемлет, тумлантар; убрать зал цветами зала чечексемпе капăрлат; 6. что (поместить куда-л.) вырнаçтар, вырнаçтарса хур, пытарса хур; убрать книги в шкаф кĕнекесене шкапа вырнаçтарса хур.

чисто

1. нареч. таса; чисто убрать таса пуçтар; чисто вымыть руки алла таса çу; 2. в знач. сказ. безл. таса; в комнате чисто пӳлĕмре таса; чисто начисто тап-таса (çу).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

пуçтар

җыелырга, тупларга

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

пуç

[puŝj]
kapo, ĉefo, estro; kalkulunuo (peco, brasikkapo, bulbo)
ман(ăн) пуç ыратать — mi havas kapdoloron
кил пуçĕ — domestro
çар пуçĕ — armeestro
шыв пуçĕ — akvofonto, riverfonto
пуç пӳрне — polekso, granda fingro
пуçла — komenci (komencu)
пуçлан — komenciĝi (komenciĝu)
пуççап — riverenco, klini sin, preĝi
plendi, danki
пуçтар — kolekti
сĕтел çинчен пуçтар — forigi de tablo
кăмпа пуçтар — rikolti fungojn
çынсене пуçтар — kunvenigi homojn

пух

[puĥ]
kolekti, kunvenigi
пуху пуçтар — kunvoki kunsidon
укçа пух — kolekti monon
пухă — kolekto, komplekto, bukedo, aro
сăвă пуххи — versaro
чечек пуххи — florbukedo
пухăм — kunvoko
selektitaro
пухăн — kunveni
пухмач — monkolektujo

сĕтел

[sede'l]
tablo
пысăк сĕтел — granda tablo
сĕтел çинче — sur la tablo
сĕтел çине — sur la tablon
сĕтел айĕнче — sub la tablo
сĕтел умĕнчен — de la tablo
сĕтел çитти — tablotuko
сĕтел çинчен пуçтар — forigi de la tablo

Йоханнeс Бeнцингăн (Benzing) нимĕçле-чăвашла словарĕ

räumen

puztaras
пуçтар

sammeln

puztaras
пуçтар

versammeln

puztaras
пуçтар

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

курултай

п.с. Конгресс, сpезд, аслă пуху. Казанкă шывĕ хĕррине курултай«пĕтĕм Хусан çĕрĕн» пухăвĕпуç-тарăнчĕ. К.Турхан, 1967, 332 с. Мăн курултай пухать те Мамай хан калать, «Чĕркуçленмест сăвар ăрачĕ...» В.Энтип, 1987, 229 с. Чăваш курултайне [наци конгресне] парне тăвар! Х-р, 8.10.1992, 2 с. 9-мĕш курултая Шупашкарта ирттерме сĕнсен никам та хирĕçлемерĕ. ÇХ, 1998, 40 /, 4 с. — курултай пуçтар, курултай ирттер (К.Турхан, 1967, 260 с., 321 с.); Пĕтĕм çĕршыври чăваш хĕрарăмĕсен курултайĕ (В-х, 1991, 21 /, 10 с.); Пĕтĕм тĕнчери тĕрĕк çамрăкĕсен курултайĕ (Х-р, 2.09.2000, 4 с.); Пушкăрт Республикин Патшалăх Пухăвĕ — Курултайĕ (УС, 1999, 46—47 /, 8 с.).

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

пух

пуçтар. <…> хирти (уйри) тырра пулса çитсессĕн пухнă (пуçтарнă) пек этемĕн те чуна тăрантаракан пучахсене пухас пулать [О грамотности 1897:16–17].

Çавăн пекех пăхăр:

пуçсăрлат пуçтăри пуçтĕрлĕ пуçтак « пуçтар » пуçтарăн пуçтарăну пуçтаркала пуçтарттар пуçтару

пуçтар
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org