Шырав: чакар

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

тăкак

расходный
пысăк тăкак — большие расходы
тăкак кĕнеки — расходная книга
бюджетăн тăкак статьйисем — расходные статьи бюджета
вырăнсăр тăкак — ненужные расходы
çул тăкакĕсем — дорожные расходы
тăкак статьйи — статья расхода, расходная статья
тăкаксене чакар — сократить расходы
тăкакне тавăр — оправдать затраты, окупить расходы
тăкакне сапла — оправдать затраты, окупить расходы
тăкакне вит — оправдать затраты, окупить расходы
тăкак кур — расходоваться, израсходоваться, потратиться  
тăкак ту —
1) расходоваться израсходоваться, потратиться
2) производить расходы, расходовать

хак

I.

1.
цена
икĕ хак — двойная цена
йӳнĕ хак — низкая цена
килĕшӳллĕ хак — сходная цена
лайăх хак — красная цена
пасар хакĕ — рыночная цена
çур хак — полцены
улшăнми хаксем — стабильные цены
ӳстернĕ хак — наценка
хаклă хак — высокая цена
хак йӳнелни — падение цен
хаксене йӳнетни — снижение цен
хак тат — 1) договориться о цене 2) устанавливать цену на что-л.
хак ту — устанавливать цену на что-л.
хак тӳле — платить, давать какую-л. цену
йӳнĕ хакпа ил — купить по дешевке
икĕ хак тӳле — платить вдвое дороже, платить двойную цену
çур хакпа сут — продать за полцены
хак ӳкер — снизить цену
хак йӳнет — снизить цену
хак чакар — снизить цену
хак хур — производить расценку, расценивать, оценивать
хака пар сут — продавать по дорогой цене
хакне ӳстер — повышать цену
хакне хăпарт — повышать цену
хакне хуш — набавлять цену
Çапăçура пулмасăр пурнăç хакне чухлаймăн. — погов. Не побывав в бою, не познаешь цену жизни.

хастарлăх

2.
энергичность, активность
хастарлăха ан чакар — не снижать активности

хăйхаклăх

себестоимость
пĕчĕк хăйхаклăх —низкая себестоимость
пысăк хăйхаклăх — высокая себестоимость
хăйхаклăх шайĕ — уровень себестоимости
продукци хăйхаклăхне чакар — снижать себестоимость продукции

чакар

1.
убавлять, уменьшать, снижать
лампăна чакар — убавить, привернуть огонь в лампе
пусăма чакар — уменьшить давление
ĕне сĕт чакарчĕ — корова стала давать меньше молока
температурăна чакар — сбить температуру
температурăна чакаракан эмел — жаропонижающее лекарство
ӳт чакар — сбросить вес

чакар

2.
снижать, понижать
продукци хăйхаклăхне чакар — снизить себестоимость продукции
хак чакар — сбавить цену
хĕç пăшалсене чакарни — сокращение вооружений

чакар

3.
смягчать, умерять, ослаблять
çилле чакар — умерить, ослабить свой гнев

чакар

4.
ограничивать
правăна чакар — ограничить в правах

чакар

5.
теснить, заставлять отступать, двигать вспять
лашуна чакар-ха! — подай-ка лошадь назад!

чакарт

то же, что чакар 1, 5.

чакарттар

понуд. от чакар

штат

штатный
штат чакар — сократить штаты
штатри единица — штатная единица
штата кĕрт — включить в штат
штатра тăр — состоять в штате
штатра тăман лектор — нештатный лектор

чакар

6. перен.
ослаблять, колебать, принижать, подрывать
авторитета чакар — подрывать чей-л. авторитет

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

чакар

убавить, сбавить, понизить. Кан. Анчах унашкал вăрмана пачах укçа тӳлемесĕр памаççĕ, чакарнă хакпа параççĕ. ЙФН. Апи пачĕ хура йĕне, савса паман япалийĕ сунă суман чакарчĕ (убавила молока). Скотолеч. ЗЗ. Унăн шатра çилли çине тухать, сĕтне чакарать. N. Чакарса кăтарт, показать меньше действительного. || Уменьшать, сокращать. N. Урпа вăл çăпан пек тухат, ăна вара урпапа сăваççĕ. Пирвай тăххăртан пĕррене çитиччен суса чакараççĕ, унтан вара çиччĕрен, пиллĕкрен, виççĕрен; унтан пĕре пĕресĕр теççĕ те, урпине пăрахаççĕ. || Пятить назад. Сĕт-к. Эй ослап! Çапла чакараççи ута!

чакарттар

понуд. ф. от гл. чакар.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

гасить

глаг. несов.
1. (син. тушить) сӳнтер; гасить пожар пушар сӳнтер
2. (син. ослаблять) чакар, вăйсăрлат; гасить скорость хăвăртлăха чакар ♦ гасить известь акшара шывлантар (строительствăра усă курмалли материал тума)

глушить

глаг. несов.
1. кого анрат; глушить ударом çапса анрат
2. что (син. ослаблять) вăйсăрлат, чакар; глушить звук приёмника приёмник сассине чакар
3. (син. подавлять; ант. поощрять, развивать) чар, чăрмантар, пусар; глушить инициативу пуçарăва пусар ♦ глушить мотор мотора чар; глушить вино эрех кӳп

задний

прил. (ант. передний)
кайри, хыçри, хыçалти; задние колёса телеги урапан кайри кустăрмисем ♦ дать машине задний ход машинăна каялла чакар; без задней мысли уçă кăмăлпа, улталама шутламасăр

наполовину

нареч.
çурмалла, çурри чухлĕ; сократить расходы наполовину тăкаксене çурри чухлĕ чакар

расход

сущ.муж.
тăкак; сокращать расходы тăкаксене чакар

себестоимость

сущ.жен.
хăй хаклăх (тавар тума тухнă пĕтĕм тăкак); снизить себестоимость продукции продукци хăй хаклăхне чакар

скинуть

глаг. сов. (син. сбросить)
пăрах, антар, илсе пăрах, хывса пăрах; скинуть снег с крыши дома пӳрт тăрринчен юр антар; скинуть одежду тумтире хывса пăрах ♦ скинуть цену хака чакар

сократить

глаг. сов.
1. (ант. удлинить) кĕскет; сокращённая рабочая неделя кĕскетнĕ ĕç эрни
2. (син. уменьшить; ант. увеличить) чакар, пĕчĕклет; сократить расходы тăкака чакар

убавить

глаг. сов.
чакар, кат, кĕскет; пĕчĕклет; убавить платье кĕпене кĕскет; убавить скорость хăвăртлăха пĕчĕклет

уменьшить

глаг. сов. (ант. увеличить)
пĕчĕклет, чакар, сахаллат; уменьшить размер виçине пĕчĕклет

экономить

глаг. несов.
1. (син. сберегать) перекетле; экономить деньги укçа перекетле; экономить электроэнергию электроэнерги перекетле
2. (син. выгадывать) перекет ту, тăкака чакар, пайта кур; экономить на топливе топливо тăкакне чакар

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

замедлить

что сов., замедлять несов. вӑрахлат, хавӑртлӑха чакар, ерипентерех тума пуҫла; тытӑнса тӑр, чарӑнса тӑр; замедлить с ответом ответ пама тытӑнса тӑр, ҫийĕнчех ответ ан пар.

обесценивать

кого, что несов., обесценить сов. пахасӑрлат, пахалӑхне пĕтер, чакар, йӳнĕ тăракан ту, йӳнет.

ограничить

-чу кого, что сов., ограничивать несов. ирĕк ан пар, чар, хӗс, пӳлсе пыр, чакар.

осаживать

кого несов., осадить, -жу сов. 1. чакар; чар (лашана); 2. пӳлсе хур, ирĕк ан пар (иртӗхе пуҫланнӑ ҫынна).

отбавить

-влю сов., отбавлять несов. иксĕл, иксĕлтер, сахаллат, икĕрт, чакар, каялла ил.

отбросить

-шу кого, что сов, отбрасывать несов. 1. аяккалла ывӑт (пăрах); 2. (тӑшмана) каялла чакар, сирсе ывӑт (пăрах); дерево отбрасывает тень йывӑҫ мӗлкине ӳкерет.

разгружать

кого, что несов., разгрузить, -жу сов. 1. пушат (баржăна); 2. ӗҫе чакар, ҫӑмӑллат.

ронять

кого, что несов. 1. ӳкер, ӳкерсе хӑвар, кӑларса ӳкер; 2. тăк (ҫулҫӑ); 3. перен. хӑвӑн тивӗҫне чакар; хӑвна кӗҫӗне хур; ронять слёзы куҫҫуль юхтар.

сбивать

кого, что несов., сбить, собью сов. 1. персе ӳкер (тӑшман самолётне), ҫапса ӳкер (йывӑҫ ҫинчен улма), ҫапса кӑлар (пичке кӑшӑлне); 2. чалӑштарса яр (атӑ кӗлине); 3. чакар, ӳкер (хак); 4. аташтарса яр, ҫултан пӑрса яр; сбил ученика при ответе урок каласа панӑ чух ачана пӑтраштарса ячӗ; 5. уҫласа ӳкер (ҫу).

сбросить

-ошу, -осишь кого, что сов., сбрасывать несов. 1. ҫӳлтен пăрах; аялалла ывӑт; 2. тирпейсӗр хывса пӑрахма (пальтона); 3. ӳкер, чакар (хак); 4. рынока тӑруках тавар нумай кӑларса тултар; 5. персе антар, пĕтерсе ларт, тĕп ту; сбросить иго рабства чуралӑх пусмӑрне пĕтерсе ларт, тĕп ту.

свернуть

что сов., свёртывать несов. 1. тӗркеле, тĕркелесе хур (пире, ковёра); 2. хуп, хупса хур (чечек хӑнӗн ҫеҫкисене); 3. пӗчӗклет; чакар (штата); 4. пӑрӑн; свернуть с дороги çултан пӑрӑн.

себестоимость

ж. хӑйхаклӑх; снизить себестоимость продукции продукци хӑйхаклӑхне чакар.

скидывать

кого, что несов., скидать сов. разг., скинуть сов. 1. пăрах, ҫурт ҫинчен юра хырса антар; скинут мешок с плеч хулпуҫҫи çинчен миххе антар, ҫӗре ларт, пăрах; 2. тумтире хыв, хывса пăрах; 3. хак чакар; скинуть рубль пĕр тенкĕне чакар, кат.

снижать

кого, что несов. снизить, снижу, -зишь сов. 1. аялалла антар (самолёта); 2. перен. йӳнет, чакар (хак); снизить себестоимость продукции продукци хӑйхаклӑхне чакар.

поколебать

-блю сов. кисрентерсе, чĕтретсе яр; поколебать авторитет авторитете чакар, хавшат.

понижать

кого, что несов., понизить, -жу сов. 1. лутралат (хÿмене), антар; 2. чакар, ӳкер, кат, йӳнет (хака); 3. пĕчĕклет; понизили в должности пĕчӗкрех должноҫа куҫарчӗҫ.

приглушить

-шу что сов., приглушать несов. 1. кӑшт сӳнтер, кӑшт хупла (сӑмавара); 2. ҫапса вӗлер (пулла); 3. пус, пусса ил; огород крапивой приглушило пахчана вӗлтрен пуснӑ; 4. хыттӑн илтĕнми ту, вӑйсӑрлат, чакар; низкий потолок приглушает звуки лутра мачча сасса янратмасть.

пятить

пячу, -тишь несов., попятить сов. чакар, каялла чакар.

убавлять

что, в чем несов., убавить, -влю, -вишь сов, 1. чакар, сахаллат, (хакне) катса пар, пĕчĕклет, кĕскет; 2. чак, сахаллан; он убавил в весе унăн йывăрăшĕ чакнă.

удешевить

-влю, -вишь что сов., удешевлять несов. йӳнет, хакне чакар (ӳкер).

умалить

что сов., умалять несов. пĕчĕклет, пĕчĕк шута хур, кая хур, чакар; отдельные недостатки романа ничуть не умаляют его ценности романăн уйрăм çитменлĕхсĕсем унăн пахалăхне нимĕн чухлĕ те чакармаççĕ.

уменьшать

что несов., уменьшить, -шу сов. пĕчĕклет, сахаллат, иксĕт, чакар; это стекло уменьшает ку кĕленче пĕчĕклетсе кăтартать.

умерить

что сов., умерять несов. вăтам виçене хăвар, ытлашши ан пар; умерить аппетит ытлашши хапсăнасса чакар, ан выçтахлан.

унижать

кого, что несов., унизить, -жу, -зишь сов. кĕçĕне хур, кая хур, çын тивĕçне чакар.

уронить

кого, что сов., ронять несов. 1. ӳкер; 2. перен., пĕтер, чакар, çухат; уронить свое достоинство хăвăн тивĕçлĕхне чакар.

уценить

что сов., уценивать несов. йӳнет, чакар (тавар хакне).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

вдесятеро

нареч. вунă хут; сократить расходы вдесятеро тăкаксене вунă хут чакар.

вынудить

сов. кого-что ирĕксĕрлесе тутар (мĕн те пулин); ан пар, чар (мĕн те пулин тума); вынудить противника к отступлению тăшмана каялла чакар; вынудить к молчанию калаçма чар; вынудить к согласию вăйпах килĕштер (кампа та пулин).

занизить

сов. что чакар, пĕчĕклет, пĕчĕклетсе кăтарт.

йота

ж.: ни на йоту не уступить ним чул та ан чакар (хакне), ан пар, ан парăн; он ни на йоту не изменился вăл ним чул та улшăнман.

ограничить

сов. кого-что (стеснить) чикĕле, чар, пӳл, хĕç, чакар; ограничить себя в чём-л. хăвна ху чар (мĕн енчен те пулин).

ослабить

сов. 1. кого-что (лишить прежней силы) вăйсăрлат, халсăрлат, хавшат, халран яр; 2. что (уменьшить силу чего-л.) чакар; ослабить гнев çилле чакар; 3. что (сделать менее тугим) пушат, çемçет, лăнчăлат; ослабить пояс пиçиххине пушат; ослабить режим режима çемçет.

отбавить

сов. что, чего чакар, сахаллат, кимĕт, каялла ăсса ил.

отбить

сов. 1. что (отколоть) кат, хăйпăт; отбить ручку у чайника чейник аврине катса пăрах; 2. что (отбросить) хирĕç (е каялла) çапса яр; отбить мяч мечĕке каялла çапса яр; 3. кого-что (отразить) сирсе яр, хăваласа яр; отбить атаку атакăна сирсе яр; 4. кого-что (отнять с боем) туртса ил (каялла); отбить город хулана каялла туртса ил; 5. кого-что, разг. (отделить от общей массы) уйăр, уйăрса ил; отбить от стада кĕтӳрен уйăрса ил; 6. кого, разг. (привлечь к себе) туртса ил, çавăр (ху енне); отбить невесту хĕр туртса ил; 7. что, разг. (заглушить, уничтожить запах, привкус и т. п.) пĕтер, пусар, чакар; 8. что, разг. (уничтожить желание, охоту) сӳнтер, пĕтер, пĕтерсе хур; 9. что (повредить) амант; отбить руку алла амант; 10. что тупта; отбить косу çава тупта; 11. что (обозначить ударами) шаккаса шутла (е кăтарт); отбить такт такта шаккаса кăтарт.

отвести

сов. 1. кого (доставить куда-л.) леçсе яр, кайса яр; отвести детей в детский сад ачасене ача садне леçсе яр; 2. кого (в сторону) аяккалла илсе кай; 3. кого-что, воен. чакар, каялла илсе кай (е куçар); отвести войска çарсене каялла куçар; 4. кого, перен. (отвлечь от чего-л.) ютшăнтар, пистер, сивĕт, пăр; 5. что (направить в сторону) пăрса яр; отвести воду шыва урăх еннелле пăрса яр; 6. кого-что, перен. ан йышăн, сирсе яр, пăрса яр; отвести кандидатуру кандидатурăна сирсе яр; отвести удар çапнине пăрса яр; 7. что (выделить, предоставить) касса пар, уйăрса пар; отвести участок земли çĕр участокĕ касса пар; ◇ отвести душу см. душа; отвести глаза 1) куçа тарт; 2) кому-л. ултала, аяккалла пăрса яр.

отгрузить

сов. что 1. (снять часть груза) кăшт пушат (е чакар); 2. (погрузить) тиесе ăсат (е яр); отгрузить уголь кăмрăк тиесе яр.

оттеснить

сов. кого-что 1. хĕстерсе (е тĕртсе) кăлар, хĕстерсе кай; 2. перен. хĕссе пăрса яр; 3. воен. хĕссе чакар.

отчерпнуть

сов. что, чего, разг. ăсса ил, чакар, иксĕлтер, кемет, сахаллат.

охладить

сов. 1. что (остудить) сивĕт; 2. кого-что, перен. сивĕт, сӳнтер, чакар, пусар; охладить восторг саванăса чакар.

погасить

сов. что 1. сӳнтер; погасить лампу лампа сӳнтер; 2. перен. тӳлесе тат, тавăр; погасить задолженность парăм тат; погасить облигацию облигацишĕн укçа тавăр; 3. перен. пусар, пул, чакар; погасить инициативу пуçарăва пусарса ларт.

подать

сов. 1. что илсе пар; подать пальто пальто илсе тыттар; 2. что (на стол) ларт, антар; подать обед апат ларт; 3. что и без доп. (дать милостыню) пар (ыйткалакана); 4. что (доставить) тăрат, пар, леç, илсе пыр (е кил); подать поезд к платформе поезда платформа çумне (пырса) тăрат; 5. чгши и без доп. (представить) пар; подать в суд суда пар; подать заявление заявлени пар; 6. что, разг. (подвинуть) яр, шутар, пар; подать вперёд мала(рах) яр; подать назад чакар; подать в сторону аяккалла пар (е яр); 7. что и без доп., спорт. ывăтса пар; çапса яр; 8. что пар; подать весть хыпар пар, хыпарла; подать помощь пулăшу пар, пулăш; подать совет канаш пар; подать команду команда пар, хуш; подать сигнал сигнал пар, систер; 9. кого-что (изобразить) кăтарт, сăнласа кăтарт; ◇ подать голос 10 сасă кăлар; не подать голоса сасă кăларшисăр лар; 2) (проголосовать) сасăла; подать руку алă пар; рукой подать çывăхрах, юнашарах.

понизить

сов. что 1. (сделать более низким) антар, лутралат; 2. что чакар, ӳкер; понизить цены хак чакар; 3. кого, разг. (в должности) пĕчĕкрех ĕçе куçар; 4. что (голос, звучание) хулăнлат (сасă).

преуменьшить

сов. что пĕчĕклет (нумай), чакар, кĕçĕнлет, кая хур, пĕчĕклетсе (е чакарса) кăтарт; преуменьшить размер расходов тăкаксене чакарса кăтарт.

привернуть

сов. что 1. пăрса ларт (е хур, хытар, çитер); 2. разг. (привинтить) ж. çыпăçтарса ларт (винтласа); 3. (уменьшить, убавить) чакар, пĕчĕклет, антар; привернуть лампу лампăна пĕчĕклет.

приглушить

сов. что 1. прям. и перен. (немного ослабить) чакар, чар, лăплантар, пусар; приглушить мотор мотора чар; приглушить тоску тунсăха пусар; приглушить боль ыратнине лăплантар; 2. разг. (потушить) хупла, сӳнтер; приглушить самовар сăмавара хупла; приглушить угли кăвар сӳнтер.

прикрутить

сов. разг. 1. кого-что (привязать) çых, пăркăчла, çыхса (е пăркăчласа) ларт; прикрутить коньки коньки пăркăчласа ларт; 2. что (уменьшить) пĕчĕклет, пар, чакар, антар; прикрутить фитиль лампы лампа хăюне антар.

приуменьшить

сов. что кăшт чакар, пĕчĕклет, сахаллат, кăшт чакарса кала (е çыр, кăтарт).

разрядить

сов. что 1. зарядсăрлат, зарядне кăлар; разрядить ружьё пăшал зарядне кăлар; 2. физ. зарядне пĕтер, токсăрлат; 3. перен. (уменьшить напряжённость) вăйсăрлат, лайăхлат, çăмăллат, чакар.

редуцировать

сов. и несов. что 1. (упростить, упрощать) ансатлат, ансат ту, сахаллат, пĕчĕклет; 2. (ослабить, ослаблять) редукциле, чакар, вăйсăрлат.

ронять

несов. 1. кого-что ӳкер, ӳкерсе хăвар, кăларса ӳкер; 2. что (терять) тăк; деревья роняют листву йывăçсем çулсă тăкаççĕ; 3. кого-что, перен. (унижать) чапа яр, чапа чакар; ронять своё достоинство хăвăн тивĕçне чакар.

сбавить

сов. 1. что, чего и без доп. (скинуть) чакар, кат, ӳкер, кемĕт; сбавить десять рублей вунă тенкине кат; сбавить цену хак чакар; 2. (уменьшить, убавить); сбавить шаг уттине вăрахлат; сбавить вес чак, начарлан; сбавить удой сĕт чакар.

сбить

сов. 1. что (сшибить) çапса ӳкер (е сирпĕт, тат), шаккаса ӳкер (е кăлар); сбить яблоки с ветки панулмисене турат çинчен çапса ӳкер; сбить замок с двери алăк çăрине çапса сирпĕт; сбить с бочки обручи пичке кăшăлĕсене шаккаса кăлар; сбить человека с ног çынна çапса ӳкер; 2. кого-что (заставить упасть, подстрелив) персе ӳкер (е антар) (кайăка, самолёта); 3. кого (выбить с занимаемых позиций) хĕссе (е çапса) кăлар (тăшмана); 4. что (стоптать) чалăштарса яр (пушмак кĕлине); 5. кого-что (повредить) хуçса (е çĕмĕрсе, шăйăрса) пăрах; сбить холку лошади лаша ӳрчине шăйăр; 6. кого-что (запутать) пăрса (е аташтарса, пăтратса) яр; с дороги çултан аташтарса яр; сбить с пути çултан пăрса яр, аташтар; 2) перен. тĕрĕс çултан пăрса яр, йĕркерен кăлар; 7. что (добиться резкого уменьшения) чакар, ӳкер, пĕчĕклет; сбить температуру температурăна чакар; сбить цену хакне ӳкер; 8. что (сколотить) ту, çапса ларт, хĕстер; сбить ящик ещёк ту; сбить полы урай хăмисене хĕстер; 9. кого-что, разг. (собрать вместе) пух, пĕрлештер; сбить бригаду бригада пух; 10. что (сбивая, сгустить) лака, пăтрат; сбить желтки çăмарта сарри лăка; сбить масло çу ӳкер; сбить спесь (или гонор, форс) пусăрăнтар, çунаттине хуçса яр; сбить шерсть çăм таптар; сбить с толку арпаштарса яр.

сбросить

сов. 1. кого-что (вниз) ывăт; пăрах; (с коня) ӳкер, çавăрса çап (лаша) яр; сбросить снег с крыши çурт тăрринчен юр антар; сбросить косы на грудь çивĕте кăкăр çинелле яр; 2. кого-что (свергнуть) сирпĕтсе антар (сăм. патшана); 3. что (снять с себя) хыв, хывса пăрах; 4. что (напр. листву) так; деревья сбросили листья йывăçсем çулçă тăкрĕç; 5. что (напр. при линьке) пăрах; олени сбросили рога пăлансем мăйракисене пăрахрĕç; 6. что (уменьшить) чакар; 7. что, разг. (небрежно сложить в одно место) хурса тултар, пăрахса яр; 8. что (на счётах) кăлар, пăрах; ◇ сбросить жирок (или жир) хух, начарлан; сбросить с плеч ĕнсе çинчен илсе пăрах; сбросить со счетов (или со счёта) см. счёт.

свернуть

сов. 1. что чĕрке, чĕркесе хур; свернуть ковёр кавире чĕркесе хур; 2. что (листья) пĕтĕр, пĕр, пĕрсе хутлат, пĕтĕрсе (е пĕрсе) ларт; 3. что, разг. (изготовить, скручивая) чĕрке, çавăр; свернуть папиросу пирус чĕрке; 4. что, перен. (уменьшить, сократить) пĕр, хĕç, ансăрлат, пĕчĕклет, чакар; свернуть темпы строительства строительство хăвăртлăхне чакар; 5. кого-что и без доп. (повернуть в сторону) пăр, пăрса яр, пăрăнса кĕр; свернуть машину к вокзалу машинăпа вокзал еннелле пăр; свернуть в переулок тăкăрлăка пăрăнса кĕр; 6. что (перевести на другой предмет) пăрса яр; свернуть разговор на другую тему сăмаха урăххи çине пăрса яр; 7. что (ударом сдвинуть) пăрса (е авса) ларт; 8. что (испортить при неосторожном вращении) татса (е çĕмĕрсе) пăрах; свернуть резьбу гайки гайка картне татса пăрах; свернуть голову кому-л. мăя пăрса ларт; свернуть себе голову (или шею) ĕнсӳне хуçса пăрах.

свести

сов. 1. кого-что (вниз) çавăтса ан (е антар); свести корову к воде ĕнене шыв хĕррине çавăтса ан; 2. кого-что (увести на другое место) пăр, пăрса кăлар, илсе тух; свести лошадь с дороги лашана çул çинчен пăр; 3. кого-что, разг. (отвести) (çавăтса) кайса яр, леçсе яр, илсе кай; свести детей в ясли ачасене яслине кайса яр; 4. кого-что, разг. (привести в одно место) пухса кил, ертсе кил; 5. кого-что с кем-чем, разг. (помочь встретиться) тĕл пултар, пĕрлештер, паллаштар; 6. что кем, разг. (установить знакомство, дружбу и т. п.) : свести дружбу туслаш; свести знакомство паллаш; свести компанию ерсе кай, пĕр ушкăн пул; 7. что (сдвинуть, соединить) пĕрлештер, пĕтĕçтер, сыпăнтар, хĕстер; свести доски пола урай хăмисене хĕстер; 8. что, спец. (завершить постройкой) тăрла; свести кровлю тăррине тăрла (вит); 9. обычно безл. что (скорчить; сжать) туртса (е хуçлатса) ларт (шăнăр); 10. кого-что во что (соединить вместе, в одно целое) (пухса) пĕрлештер; 11. что (обобщить, подытожить) пĕрлештер, пĕтĕçтер, шутласа (е танлаштарса) пăх; свести расход с приходом тăкакĕпе тупăшне танлаштарса пăх; 12. что к чему, до чего, на что (сокращая, довести до чего-л.) çитер, чакар, чакарса (е пĕчĕклетсе, сахаллатса) çитер, хăвар; свести расходы к минимуму тăкаксене май пур таран чакар; 13. что (направитьо разговорах, мыслях) илсе пыр, парса яр, куçар (калаçăва); 14. что (перерисовать) куçар, куçарса (е йĕрлесе) ӳкер; 15. что (вывести, устранить) яр, кăлар, пĕтер, тасат; свести пятно вараланчăк вырăна яр; свести концы с концами вĕçрен вĕçе çитер (е çыхăнтар); свести с ума ăсран кăлар, ухмаха ерт; свести счёты с кем-л. 1) (о денежных расчётах) тӳлесе тат, татăл; 2) (отомстить) тавăр.

сдать

сов. 1. кого-что пар; сдать дежурство дежурство пар; сдать вещи в багаж япаласене багажа пар; 2. что (вернуть) тавăр, тавăрса пар; пар; сдать книги в библиотеку кĕнекесене библиотекăна тавăрса пар; 3. что (отдать внаем) яр; пар; сдать дачу дачăна яр; сдать землю в аренду çĕр тара пар; 4. что, разг. (при денежном расчёте); сдать сдачу каялла пар (укçа) 5. что (раздать карты) валеç, пар, салат; 6. что (уступить неприятелю) пар, хăвар; 7. что (пройти испытание) пар (экзамен, норма); 8. что (ослабить силу, темп) чак, чакар, ывăн, ыр; ан чăт, ан тӳс; сдать позиции каялла чак; кони сдали утсем ырчĕç; 9. разг. (ослабеть; постареть) начарлан, халтан кай, вăйран чак (е ӳк); пусăрăн, ватăл; ◇ сдать оружие парăн.

скинуть

сов. 1. кого-что пăрах, илсе пăрах (аялалла), антар; скинуть снег с крыши çурт çинчен юр пăрах; 2. кого-что, перен. разг. (свергнуть) сирпĕтсе (е ишсе) антар; 3. что, разг. (снять что-л. надетое) хыв (тумтир), салт (тутăр); 4. что, разг. (сбавить в цене) чакар, йӳнет, ӳкер (хак); 5. что, разг. (при подсчёте на счётах) кăлар, каялла хур, пăрах.

смягчить

сов. что 1. çемçет, çемĕçтер; смягчить кожу тире çемĕçтер; 2. кого-что (умерить строгость) çемçет, йăвашлат; смягчить сердце чĕрене çемçет; 3. что (ослабить) пусар, лăплантар, чакар, вăйсăрлат; смягчить гнев çилле пусар; 4. что, лингв. (звуки) çемçет (сасса).

снизить

сов. 1. что (сделать болев низким, уменьшить) чакар, кемĕт, ӳкер, кат, антар, пĕчĕклет; снизить скорость хăвăртлăха чакар; снизить цены хак ӳкер; 2. что (высоту полёта) антар; 3. что (качество, значительность, важность) вăйсăрлат, ансатлат, чакар; снизить мастерство ăсталăха чакар; 4. кого (по должности) пĕчĕклет, пĕчĕкрех вырăна (е ĕçе) куçар.

согнать

сов. 1. кого-что (прогнать) хуса (е хăваласа) яр; согнать муху шăнана хăваласа яр; 2. кого-что (пригнать) хуса (в хăваласа) кил; согнать стадо кĕтӳ хуса кил; 3. что (вывести, уничтожить) пĕтер, яр; согнать веснушки куктĕррине пĕтер; согнать сон ыйха уçăлтарса яр; ◇ согнать вес ӳт чакар.

сократить

сов. 1. что (уменьшить количество, объём) чакар, пĕчĕклет, кемĕт; сократить расходы тăкаксене чакар; сократить штат штата пĕчĕклет; 2. что (сделать коротким) кĕскет; сократить рабочий день ĕç кунне кĕскет; сократить статью статьяна кĕскет; 3. кого, разг. (уволить по сокращению штатов) ĕçрен кăлар; 4. что, мат. кĕскет.

спустить

сов. 1. кого-что (переместить вниз) антар, яр, антарса яр; спустить флаг ялав антар; спустить ребёнка на пол ачана çĕре яр; 2. что (дать вытечь) кăларса яр, юхтарса яр (е кăлар); спустить воду из пруда шыва пĕвĕрен кăларса яр; 3. кого-что (освободить от привязи, зацепки) вĕçертсе яр; спустить собаку с цепи йытта сăнчăртан вĕçертсе яр; 4. что, перен. (переслать в низовые организации) ярса пар; спустить директивы из центра центртан кăтартусем ярса пар; 5. что и без доп., разг. (простить) каçар, ахаль хăвар; я ему не спущу эпĕ ăна ахаль хăвармăп; 6. что, перен. разг. (растратить) пĕтер, яр; спустить все деньги пĕтĕм укçана пĕтер; 7. без доп. (выпустить воздух) кăларса яр, пушат; шина спустила шина анса ларчĕ (сывлăш тухнипе); 8. что (уменьшить) антар, кăларса яр, чакар, кемĕт; спустить уровень воды шыв шайне антар; 9. что, разг. (потерять в весе) чак, кем, çухат, пăрах; работать спустя рукава вали-шали (е ӳрĕк-сӳрĕк) ĕçле; спустить петлю куç хăвар; спустить шкуру с кого-л. тир сӳ (хытă хĕне, ват); спустить с лестницы пусма çинчен танкăштарса антарса яр.

сузить

сов. что 1. ансăрлат, пĕр, тăвăрлат, хĕс; 2. перен. (ограничить, уменьшить) ансăрлат, хĕс, пĕчĕклет, чакар.

темп

м. в разн. знач. темп, хăвăртлăх; темп арии ари темпе; темпы развития промышленности промышленность аталанăвĕн темпĕсем; сдать темпы хăвăртлăха чакар.

теснить

несов. 1. кого-что (сжимать) хĕс, хĕстер, хĕсĕрле, тăвăрлат; теснить в толпе халăх хушшинче хĕс; 2. кого-что (заставлять отступать) хĕстерсе пыр, чакар, хĕсĕрлесе пыр (тăшмана); 3. что, перен. хĕс, хĕстер; теснит грудь безл. кăкăр хĕсет.

убавить

сов. 1. что, чего (уменьшить) пĕчĕклет, кат, чакар, сахаллат, иксĕт, кимĕт; убавить скорость хăвăртлăха пĕчĕклет; убавить расходы тăкаксене чакар; 2. что и без доп., портн. кĕскет; убавить рукава çанăсене кĕскет; 3. что и без доп. (похудеть) чак, хух, начарлан; убавить в весе начарлан.

удешевить

сов. что йӳнет, чакар (хакне).

умалить

сов. кого-что 1. (уменьшить) пĕчĕклет, сахаллат, чакар; 2. (принизить) кая хур, шута ан хур.

уменьшить

сов. что печеклет, сахаллат, чакар, иксĕт, кимĕт, хухтар.

умерить

сов. что чакар, пĕчĕклет, вăрахлат, тамалтар; умерить гнев çилле тамалтар; умерить требование требованисене пĕчĕклет.

уплотнить

сов. 1. что (сделать более твёрдым) çирĕплет, хытар, пирчет, питĕлентер; уплотнить грунт тăпрана хытар; 2. кого-чтоу разг. (заселить плотнее) тăвăрлат, тăкăслат, тачăлат; уплотнить квартиру хваттере тăвăрлат; 3. что, перен. (заполнить целиком) тăкăслат, хĕс; 4. (уместить в болев короткое время) кĕскет, чакар, хĕс; уплотнить сроки срока хĕс.

урезать

сов. что 1. разг. (сделать короче) тат, кĕскет; урезать рукава çанăсене кĕскет; 2. перен. (уменьшить) чакар, сахаллат, кат, пĕчĕклет; урезать штаты штатсене чакар.

уронить

сов. 1. кого-что (выпустить из рук) ӳкер, кăларса ӳкер; уронить книгу кĕнеке кăларса ӳкер; 2. что, перен. пĕтер, çухат, чакар; уронить достоинство тивĕçлĕхе çухат.

уступить

сов. 1. кого-что, кому-чему (добровольно отказаться) пар; 2. кому, в чём (согласиться) килĕш, парăн; З. кого-что, разг. (отдать дешевле) йӳнĕрех (е йӳнетсе) сут, чакар, чак, кат; уступить три рубля виçĕ тенкĕ йӳнĕрех сут; 4. кого-что, разг. (продать, оказывая любезность) сут, сутма килĕш; уступить билет билет сут; уступить дорогу кому-л. çул пар; уступить место чему-л. пăрахăç пул, вырăн пар (çĕннине).

усыпить

сов. 1. кого (заставить уснуть) çывăрттар, çывратса яр; усыпить больного чирлĕ çынна çывратса яр; 2. что, перен. (ослабить) тамалтар, ыратми ту, пуçăрăнтар, чакар, сĕвĕрт; усыпить боль ыратнине тамалтар; усыпить бдительность сыхăлăха сĕвĕрт.

уценить

сов. что йӳнет, хакне чакар; уценить одежду тумтир хакне йӳнет.

экономить

несов. 1. что (сберегать) перекетле, хĕрхенсе тыткала; экономить деньги укçа перекетле; 2. в чём, на чём тăкаксене чакар, сахал тăкакла; экономить на еде апат-çимĕçпе сахал тăкаклан.

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

децентрализовать

децентрализациле, центр влаçне чакар; децентрализовать управление экономикой экономика тытăмĕнче центр влаçне чакар

расход

расход, тăкак; государственные расходы патшалăх расхочĕсем; накладные расходы хушма тăкаксем; снижать расходы тăкаксене чакар

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

хак

[ĥak]
prezo, kosto, valoro; virgo
икĕ хак — duobla prezo
йӳнĕ хак — malalta prezo
пасар хакĕ — bazara prezo
пысăк хак — alta prezo
çур хак — duonprezo
улшăнми хаксем — stabilaj prezoj
ӳстернĕ хак — krompago, aldona pago
хак йӳнелни — prezfalo
хак ту — fiksi prezon
хак тӳле — pago
йӳнĕ хакпа ил — aĉeti kontraŭ malalta prezo
хак чакар — malaltigi prezojn
хакне хуш — aldoni prezon
юсав хакĕ — riparpezo
хваттер хакĕ — loĝejapago
хакне вит — kovri elspezojn
хĕр хакĕ — junulina virgeco
хакла — estimi, taksi, doni prezon
хаклав — estimo, takso
хаклан — prezaltiĝi
хаклат — altigi prezon
хаклаш — marĉandi
хаклашу — marcando
хаклă — valora, altpreza, kara
хаклăх — valoro
kosto
хаксăр — senvalora
хаксăрлан — senvalorigi
хаксăрлантар / хаксăрлат — senvalorigi

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

чак

1. «пятиться», «отступать», «податься назад»; 2. «убавляться», «уменьшаться», «убывать», «спадать» (о весенней воде в реках); чакар «убавлять», «снижать (цену)», «заставлять отступать», «податься назад»; уйг. чекин, азерб. эл чәк, кери чәкил, туркм. ыза чекил, тур. гери чекил, казах., к. калп. шегин, тат. чиген, башк. сик, сиген «отступать», «отходить», «пятиться», «податься назад»; тат. чигер «вычитать»; «пятить», «осаживать».

чакар

«голубой», «светло-голубой»; чакăр куçлă «голубоглазый»; Замахш. чокур кӧзлӳк «пестроглазый» (?), тефс. XII—XIII вв., тур. чакир, алт. В чаңкыр «голубой»; урянх. шангыр «светло-голубой».

Çавăн пекех пăхăр:

чаканак Чаканар чаканлă Чаканлă вар поç « чакар » чакарт чакарттар чакатай Чакатай пасарĕ чакая çырли курăкĕ

чакар
Пуплев пайĕ
Еçхĕл
 
Фонетика
5 саспалли
 
Хытă сăмах
 
Чĕлхе
Чăвашла
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org