Шырав: ывăт

Шыракан сăмаха çырăр

Шырав вырăнĕ:

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

арккан

аркан
арккан ывăт — закинуть аркан
аркканпа тыт — ловить арканом

аякка

2.
в сторону, вбок
аякка пăрăн — свернуть в сторону
аяккалла ывăт — отбросить в сторону

бумеранг

бумеранг (Австралири сунар хатĕрĕ)
бумеранг ывăт — метать бумеранг

диск

1. спорт.  
диск
диск ывăт — метать диск

жонглёрла

по-жонглерски, как жонглер
жонглерла ывăт — жонглировать

тап

1.
толкать, ударить ногой
пинать прост.
давать пинка разг.
тапса ил — пнуть
тапса кăлар — выбить ударом ноги (напр. дверь)
тапса çĕмĕр — разбить ударом ноги
тапса уç — открыть толчком ноги (напр. калитку)
тапса ывăт — отбросить ударом ноги
тапса яр —
1) отбить, отпасовать ногой
мечеке тапса яр — отпасовать мяч
2) оттолкнуть ногой
кимме çырантан тапса яр — оттолкнуть ногой лодку от берега
Сапас кутран тапмасть. — погов. Запас пинка не дает. (соотв. Запас кармана не трет.

ухă

2.
стрела
ухă йĕнни — колчан
ухă такмакĕ — колчан
ухă яр — пускать стрелу
ухă пер — пускать стрелу
ухă ывăт — пускать стрелу

шăл

II. глаг.

1.
мести, подметать
урай шăл — подметать пол
урам шăл — мести улицу
шăлса ил — обмахнуть, обмести
çӳп-çапа кĕтесе шăлса пуçтар — смести сор в угол
çĕр çинчен шăлса ывăт — перен. смести с лица земли

ывăт

1.
бросать, кидать
метать
швырять
разг.
мечĕк ывăт — бросить мяч
сăнă ывăт — метать копье
пуç урлă ывăт — перекинуть через голову
çил сарай тăррине çĕре ывăтрĕ — ветром сорвало крышу сарая
кăларса ывăт — выбросить, выкинуть
пуçран кăларса ывăт — выкинуть из головы
тапса ывăт — отшвырнуть, отбросить ногой

ывăт

2.
вскидывать
ут пуçне ывăтать — конь вскидывает голову

ывăт

3.
выбрасывать (почки, листья),
распускаться (о растениях)
хурăн кăчкă ывăтнă — на березе появились сережки

ывăт

4. перен.
намекать, делать намеки, давать понять
ывăтса калаç — говорить намеками, намекать

ывăт

5. текст.
проткать основу нитками другого цвета
шурă çине хĕрлĕ ывăтса тухнă — белая основа проткана красными нитками

ывăттар

понуд. от ывăт

çап

27.
в форме деепр. çапса с др. глаголами
образует составные глаголы с различным значением:

çапса антар — сбить (напр. самолет)
çапса аркат — разгромить, произвести разгром
çапса ват — разбить вдребезги (напр. посуду)
çапса çĕмĕр — разбить вдребезги (напр. посуду)
çапса кăлар — выбить, выколотить
çапса пăрах — пришибить, убить
çапса пăрахсан та астумастăп — хоть убей, не помню
çапса çур — раскроить, размозжить (напр. голову)

çапса хуç —
1) перебить, перешибить
хур çунатне çапса хуçнă — у гуся перебито крыло
2) перен. разбить, рассеять
ĕмĕте çапса — хуç разбить надежды

çапса ӳкер — сбить, повалить ударом
çапса ывăт — отбросить, отшвырнуть
çапса яр ударить

çапса тух —
1) набить (напр. много гвоздей)
2) развешать, расклеить (напр. афиши)

çапса хур — прибить что-л. к чему-л.

çӳлелле

вверх, по направлению к верху
çӳлелле пăх — смотреть вверх
мечĕке çӳлелле ывăт — кинуть мяч вверх

ывăт


куç ывăт — бросить взгляд, взглянуть

ут

III. диал.
то же, что ывăт

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

ил

брать, получать
çĕлĕкне пуçĕнчен илнĕ — снял шапку
сутса ил, сутăн ил — покупать
илсе кил — приносить
илсе пар — отдать
илсе пăрах — скидать
илсе пыр — носить, приносить
выльăхсем  илсе пыр — привести животных
илсе кай — уносить, уводить, увлекать
илсе тухса пăрах — выносить; увлекать
илсе ывăт — сбросить
илес тавара йӳн илме пар — при покупке товара дай купить дешево
парса ил — схватывать
татса ил — отделить
епир анана татса илтĕмĕр — мы отделили часть загона
шухăшласа илетĕп — надумывают, вздумаю
туртса ил — отнять
хирĕç тухса ил — встретить
илӳ — лихва

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Туйсар

(таjзар), имя человека. Ерк. 11. Мĕн калĕ атте? Мĕн калĕ Туйсар? Тытса ывăт хĕрсене, е каялла кайса пар.

ха

(ха), частица, соответствующая русскому: разве, неужели. Абаш. Миколай, эс киле пымăн-им-ха? (Так сказал дед внуку, который не жал хлеба). СТИК. Сана тивей-мен-им-ха? Тебе не попало разве еще? Ib. Эп унтан хăраппи-ха! Вот еше, я разве боюсь его! N. Рăтиван хăта вилни-ха эппин? Ала б. Иван Суволов шухăшлать, тет, ăшĕнче: Эп-и-ха ку? (неужели это я?) — тесе. || Может быть, возможно. Изамб. Т. Хăйĕн асапĕ пĕтрĕ, арăмне шел.— Шел те, мĕн тăвас тен? Качча кайĕ-ха. N. Кунта илсе парĕç-и-ха, пит васкаса ан ил. || Вероятно. Букв. Вăл лашине тăратнă та, кунта мĕн те пулин пур-тăр-ха тесе, пăхма пынă. Чаду-к. Пĕрре тилĕ çын пулчĕ, тет те, калать: Тилĕ тус пур-и, кума пулма пырать-ши? Упи каланă: Пырать пулĕ-ха, тултаччĕ. || Наверное. N. Вăл килсен çитерет те-ха мана, килмен, мур. Если придет, то накормит. || Еще. N. Кăна тунипех сахал-ха. N. Ăçтан тупăн-ха хаçатне, ăна илме киоск та çук-ха. N. Халĕ те килмен-и-ха вĕсем? ЧС. Киле кĕтĕм те, мана анне: Тата мĕншен йĕретĕн-ха? терĕ. Тим. † Ӳссе кăна ӳссе çитĕнетĕр, пур-и-ха кассăрта тусăрсем? ЧС. Ăçта кайрăн-ха? СТИК. Пĕр-пĕр ют çын авăн çапакан çемье çапнă çĕре пырат та: Кăсем авăн çапаççĕ иккен-ха,— тет. N. Эпĕ çак чашкăсене çăвап-ха, эс кăшт кĕтсе тăр, унтан вара кайăпăр. Оп. ис. ч. II. Эпĕ тухаймарăм-ха. Я еще не удосужилась выйти. || Вот. СТИК. Авăн çапма тытăнтăмăр-ха. Ib. Вăрмана кайса килтĕм-ха. В лес сходил вот. (Говорит, положим, человек, только что возвратившийся из десу, постороннему человеку; говорит слегка). || Вот именно. Микушк. Татах тухса ларнă пухăва, çапла ларакан-ха вăл. || Ну что... Яжутк. Мучĕшĕ каларĕ, тет, турăн-и-ха? тесе каларĕ, тет. || Выражает сомнение. Альш. Эй, кукша, санран пулас-ха патша хĕрне илме. Ib. Пĕри калать, тет: Эй, эсĕ илме-ха ăна. || Соответствует русской частице ка. N. Кĕнекине ывăт-ха ман патма. Кинь-ка книгу ко мне. В. С. Разум. КЧП. Ан тат-ха çырлине, кĕт пиçерех патăр. Н. Байгул. Çи-ха, çи. Ст. Чек. Курам-ха, курам-халь. Ib. Ту-ха, ĕçле-ха; сывă пулăр-ха. Орау. Ыран виç сахатра килеп, эсĕр килте пулăр-ха, кирлĕ. Оп. ис. ч. II. Ан перĕр-ха, чарăнăр. Погодите-ка стрелять, перестаньте. Ib. Çимелли кӳрĕр-ха! Дайте-ка мне поесть! Ib. Анне, шыв пар-ха! Мама, дай-ка водицы! || Служит для смягчения приказания. Оп. ис. ч. II. Мейĕр, çийĕр Иван татăкне, вăл кĕтесре йăлăнтарса лартăр-ха! — терĕ. „Нате, ешьте Иванов кусок,— сказал он,— пусть он сидит в углу и капризничает“. Ib. Пит ывăннă пулĕ вăл; ан тив кантăр, вара хăех уçăлĕ-ха. Он, чай, устал; пусть отдохнет, тогда сам и приободрится. Ib. Атя, килех, ирт кунталла, калаçса ларапăр-ха. Иди, проходи сюда; поговорим. || Соответствует русской частице же. С. Айб. Халь те пулсан манăн çав лаша-ха. Бес. чув. З0. Мĕнле-ха вăл апла? Как же это так? || В качестве вопросительной частицы. Чем люди живы. Хăшĕ-ха сирĕн атă ăсти? — Эпĕ те-ха. Бес. чув. Сан ывăлу кампа пасара кайнăччĕ-ха? Ал. цв. 12. Эпĕ вĕсене ури-аллисене çыхса ирĕксĕр яраймăп. Тата епле, мĕнле çулпа çитмелле-ха кунта? Эпĕ çитиччен икĕ çул шăпах иртрĕ, мĕнле çулпа килнине пĕртте пĕлместĕп, тенĕ. О сохр. здор. Мĕнле сарăлать-ха çак чир? Вăл ак мĕнле сарăлать. || Соответствует русской частице ли. N. Тăванăм, эсĕ кăçал киле тавăрнайни-ха? Сенчук. † Пилĕкĕрте пурçын пиçихи, ялăрта сутакан пур-и-ха? N. Эс вăрантăн-и-ха ? Меня занимает, встал ли ты? || В качестве вставного замечания. Альш. Пирĕн ăвăслăх теççĕ-ха. БАБ. Учуке-ха ăна хирти тырă-пулăшăнах тăваççĕ, çавăнпа ăна ялта тумаççĕ, пĕр-пĕр уллах çĕрте, хирте, тăваççĕ. Альш. Малтанхи кунех хĕрсем хваттире кĕрпесем, çусем, тăвар илсе пыраççĕ-ха. Нюш-к. Вара çавăнтах куç курми пулчĕ (потерял зрение), тет. Ку мана юрамас-çке, ку ырă укçа мар-ха, тесе, хуранне хыпаласа тупса, талĕрсене каялла ятăм, тет. N. Кĕçĕр эпĕр час çывăрмăпăр-ха (т. е. займемся каким-нибудь нужным делом). N. Аçу ăçта? тесен, эпĕ: вăрмана кайнă-ха (ожидается его возвращение) вăл, теттĕм. Чем люди живы. Ăçтисем пулатăн-ха эсĕ? Могонин. А! вот сана, ман анана сухаланăшăн вăл мĕле асаплантарать-ха, терĕ. Орау. Пăркун каларăм вĕт-ха. Оп. ис. ч. II. Лашасем шывшăн пулĕ-ха. Лошади, небось, хотят пить (воды). СТИК. Вăл ик аллипе сăхсăхса илчĕ пуль-ха! Не токмо что, наверное, еще обеими руками перекрестился! Ib. Çавăнта кайса килес пуль-ха. (Говорит, готовясь уже итти, куда хочет). N. Вĕсем калаççĕ: Сирĕн Йевкен вăйăра пулĕ-ха, вăл çавăнтан килеймерĕ пулĕ-ха,— теççĕ.

мерелле

назв. игры в чиж. Трхбл. ГТТ. Унтан тата вырăсăн „в чижи“ тесе выляççĕ, çавна кунта „мереле выляс“ теççĕ: мерене кунталла ывăт, теççĕ. Юрк. Мереле (чишалла), игра. Бюрг. Мерелле, игра в чиж. [Палка, которою бьют по чижу, — назыв. в Трхбл. палкка (-кка)].

варра кай

итти воровать. N. Ӳлĕм капла варра ан кай, ан кай. N. Унтан каяççĕ, тет, вăрра. Альш. Кайрăмар вăрра: мана варра илсе кайрĕç. Якейк. Сохан вăррине каяччĕç. Ходили воровать лук. Ib. Ут вăррине карĕ. Пошел вороватъ лошадей. || Быть украдену. Ч. С. См. сутăн. Собр. Лаша вăрра кайсан (если украдут лошадь), нăхтине хыçалтан кăларса ывăт. (Послов.).

ывăт

(ывы̆т), бросать, кидать; пускать (стрелу). Цив. Эпĕ чул илтĕм те, йытă патнелле ывăтса ятăм. Полорусс. † Уххуна ывăтсан та, çӳле ан ыт (так!): ухху ункисене çухатăн. † Урама тухрăм, ух ывăтрăм. N. Манăн çурт çумĕнче икĕ хыр ларать, эсĕ çавсене, тăпăлтарса, хуларан ывăтса ярсан, эсĕ ман пуçа касатăн; ывăтса яраймасан, эпĕ санăн пуçа (т.-е пуçна) касатăп. Юрк. Патаккăна мĕшĕн ывăтса ятăн? || Распускать (цветы.). Буинск. † Çĕмĕрт чечек ывăтат, вăрманурлă курă нат. || Вскидывать (голову). † Пирĕн кăвак лаша çук; пусан та, пуçне ывăтас çук. † Пуян хĕрĕ, тиейсе, пуçра ывăтса ан тăрăр. Çук çын хĕрĕ, тиейсе, пуçра чиксе ан тăрăр. || Взрывать (порохом). Ист. 165. Тар пĕтĕм çĕре ывăтса янă. || Употребл. и в ткацком деле. СТИК. Шурă çине хĕрлĕ ывăтса турăм = кумми шурă пусан, ураççи хĕрлĕ пусан, çапла калаççĕ. || Намекнуть. Нюш.-к. Ывăтса, «намеками». Ыввăт! Сред. Юм. Пĕчик ачасем пытанмалла выляç те, пытансан: ыввăт! тесе çôхраççĕ.

ылсем

(ылзэм), старший из младших братьев мужа. Остальные назыв.: 1) чипер ывăл, 2) кçнивăл, З) пĕчикç ывăл, 4) сар ывăт («какой ни есть, хотя бы был черный»).. Тюрл.?

ыт

(ыт), то же, что ывăт, ут (бросать, кидать). Ч. Й. Ытрăм ука çӳлелле, тиврĕ, тиврĕ çĕрелле. IЬ. Урама тухрăм, ухă ытрăм, сăсăллă юмана тивертрĕм. Т. П. Пăхма çăмăл, пӳрт урлă, ытса каçарас çук. (Хутпа тĕк). Карсун. Пĕр çарăкне, кăларса, шуратрăм, хупписене ытрăм хирелле. П.П.Т. Пĕр (= только) уринчипе çийĕсенчи кĕнисене анчах ытмаççĕ. (Çĕрен). Тайба. Чӳречĕрсем витĕр тура ытрăм, кăтра çӳçĕрсене турама. || Юрк. Ан кăлар тихана витерен: шăтăк витĕр пăхса, пуç ытĕ. Ч. Й. Пирĕн улма-кăвак лаша çук; пулсассăн та, пуçне ытас çук.

ут

бросать, кидать. См. ывăт. Б. Олг. Ут — бросать. Чураль-к. Пăхма çăмăл, утма явăр. (Кăвар). Панклеи. Йăлăм хоралçи опа патне пырчĕ те, опа çакăнне пăшалĕ-такмакĕпех тытса уттĕр. N. Хĕрĕ, пĕркентернĕ чухне, виçĕ хутчен пĕркенчĕкне çĕклесе ута-ута ярать. || Стрелять. Кильд. † Пасар варне ухă утрăм, сар хĕр çине полтăр, тесе. Пшкрт. Ăп пы̆жалβа с'ы̆нна утры̆м. ld. Куаҕала утры̆м-да, тыбиымäрэ̆м. ld. Пы̆жал удас, стрелять. ld. Утсäрдэ̆м, молҕас' выры̆н'н'ак вилзары̆ (вилзä-ҕары̆). || Ткать. Употреблять при тканье. Орау. Паяй пĕрре те утман, пирри-аври малалла каймаçть. Микушк. Вĕçне хăмач-çип утаççĕ (сурпан вĕçне). || Кивать. Шибач., КС. || Вскидывать (напр. ноги при пляске; о пляске в присядку чув. гов.: ларса ташлать, а местами — кукленсе ташлать). Атмал-к. † Эпир туя кайсассăн, утмăл çулхи стариксам ура утса ташлаççĕ. В. Олг. Отмăл çолхи карчăксам ора утсах ташлаччĕ.

ухă

охă, стрела. Нюш-к. Ĕлĕк мукаçсене ухăпа тытнă тет; мукаç ухăран хăраса ан тартăр, тесе, ухă вĕçне тĕк хурса пенĕ, тет. Б. Олг. Поттом хĕрĕ охăпала перет куакарчана, куакарчан ӳкет çĕре. IЬ. Тата солахай енне çакат охă такмакĕ. Псалт. 17,55. Хулăмсене пăхăр ухă пек турĕ. N. Хăш чухне тата ухă пек каятăп; мана хытă пыракан лаша çинче те çитсе тытас çук. Абыз. Аслă хĕр тухнă та: атте, пирĕн пӳрт çине ухă вĕççе килчĕ, тенĕ. Ашшĕ каланă: хăта килекен, ухă килсе ӳксен. Здесь указание на какой-то древний обычай. (Сказка). Ч. П. Ухă вĕçĕ ӳкрĕ улăха. Альш. † Ай-хай, çамрăк пуççăм, ухă пек пӳçĕм, кам телейне пăхса ӳсет-ши? IЬ. Манăн ухă ывăтассăм килет-çке; ывăтсассăн, илессĕм килет-çке. || В позднейшее время словом ухă стали называть лук, а стрелу — çĕмĕрен, ухă йĕппи, ухă пулькки. См. укçу. Псалт. 7,13. Тӳрленменнисемшĕн турă хăйĕн хĕçне çивĕчĕлетсе, уххине хытарса, тĕллесех тăрать: вĕсем валли вĕлерекен япаласем хатĕрлет, çĕмĕренĕсене çунтаракан тăвать. А. П. Прокоп. † Уххăна ывăтсан, çӳле ан ывăт, ухă пульккисене çухатăн. || Назв. растения.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

бросить

глаг. сов.
1. кого-что и чем (син. кинуть, швырнуть) пер, ывăт, пăрах; бросить камнем чулпа пер; бросить гранату граната ывăт; бросить окурок чĕлĕм тĕпне пăрах
2. кого-что (син. направить, послать) яр, хыв, пăрах; кĕрт; бросить войска в бой çарсене çапăçăва кĕрт; бросить все деньги в строительство пур пек укçа-тенке строительствăна хыв
3. кого-что и с неопр. ф. (син. оставить, покинуть) пăрах, хăвар, пăрахса кай; чарăн; бросить дом киле пăрахса кай; бросить курить туртма парах; Бросьте шалиты Чарăнăр ашкăнма! ♦ бросить взгляд йăлт пăхса ил; бросить жребий шăпа яр; бросило в жар вĕрилентерсе пăрахрĕ

граната

сущ.жен.
граната; противотанковая граната танк пĕтермелли граната; метать гранату граната ывăт

забросить

глаг. сов.
1. (син. закинуть) пер, ывăт, ывăтса яр, персе кĕрт; забросить шайбу в ворота хапхана шайба çапса кĕрт; далеко забросить гранату гранатăна инçете пер
2. (син. оставить) пăрах, сивĕн, пис; забросить учёбу вĕренме пăрах
3. (син. послать) яр, çитер; забросить разведчика во вражеский тыл разведчика тăшман тылне яр
глаг. сов.
1. кого-что, о ком-чем (ант. вспомнить) ман, манса кай, манăç ту; забыл сказать тебе сана калама маннă; забудем о прошлом иртнине манăç тăвар
2. кого-что (син. оставить) манса хăвар, пăрахса хăвар; я забыл где-то варежки эпĕ таçта алсише манса хăварнă

запустить

1. глаг. сов.
1. что и чем в кого-что (син. кинуть, бросить) пер, ывăт, ывăтса яр, вăркăнтар; хулиган запустил камнем в окно ашкăнчăк кантăка чулпа вăркăнтарчĕ
2. что тапрат, тапратса яр, ĕçе яр; запустить мотор мотора тапратса яр
3. что (син. засунуть) чик, чиксе яр; запустить руку в карман алла кĕсьене чиксе яр
4. кого яр, кăларса яр; в пруд запустили мальков карпа пĕвене карп чĕпписем янă

кидать

глаг. несов. (син. бросать)
1. пер, ывăт, пăрах; кидать камнем чулпа пер
2. пăрах, хăвар, пăрахса хăвар; кидать друзей туссенчен сивĕн; кидать семью кил-йыша пăрахса хăвар ♦ кидать взгляды пăха-пăха ил, куç куçла

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

бросать

кого, что, несов., бросить, -шу, -сишь сов. пăрах, ывăт, пер, вăркăт, ыткăнтар, вăркăнтар; бросить якорь якăр яр; бросить жребий шăпа яр; бросить взгляд куç хыв, пăхса ил; меня бросило в жар ăшăрхаса ӳкрĕм, мана вĕрилетсе пăрахрĕ.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бросить

сов. 1. что, чем пер, ыват, пăрах; бросить камень чул ывăт; бросить палкой патакпа пер; бросить окурок пирус тĕпне пăрах; 2. кого-что (направить) яр; кĕрт; бросить в бой новые войска çапăçăва çĕнĕ çарсем кĕрт; 3. что и с неопр. (прекратить, покинуть) пăрах, чарăн, тух; бросить курить туртма пăрах; бросить службу ĕçрен тух; 4. что (оставить) пăрах, хăвар; враг бежал бросив оружие тăшман хĕçпăшалне пăрахсах тарнă; ◇ бросить взгляд пăхса ил; бросить жребий шăпа яр; бросить обвинение айăпла; бросить упрёк ӳпкеле; бросило в жар безл. вĕрилентерсе ячĕ; бросьте! чарăнăр!, çитĕ!; хоть брось пит начар, ниме юрăхсăр.

взметнуть

сов. 1. что (подбросить к верху) çĕкле, çӳлелле ывăт; 2. чем (взмахнуть) сулса яр.

вскинуть

сов. кого-что 1. çӳлелле ывăт (е пер); вскинуть грабли на стог кĕреплене капан çине ывăт; 2. (быстро поднять) çĕкле; вскинуть мешок на плечо миххе хулпуççи çине çĕкле; вскинуть ружьё пăшала çĕклесе тыт; вскинуть глаза (или глазами) куç çĕкле.

выбросить

сов. 1. кого-что кăларса пăрах (е пер, ывăт); выбросить в окно чӳречерен кăларса ывăт; волною лодку выбросило на берег хум кимме çырана кăларса пăрахнă; выбросить белый флаг см. href='/s/выкинуть'>выкинуть; 2. что, прост. (выпустить для продажи) кăлар; выбросить товар на рынок сутлăх тавар кăлар; выбросить из головы манса кай; выбросить лозунг чĕн, хавхалантар (мĕнле те пулин ĕçе); выбросить на улицу кого-л. кăларса яр, урама кăларса ывăт.

выкинуть

сов. 1. см. href='/s/выбросить'>выбросить; 2. что, разг. (совершить что-л. неожиданное) кĕтмен çĕртен мĕн те пулин туса кăтарт; 3. прост. (преждевременно разрешиться о человеке) ача (е хырăм) пăрах; (о лошади) хăм пăрах; (о корове) пăру пăрах; (об овце, козе) пăран пăрах; (о свинье) çăвăр пăрах; выкинуть из головы ман, шухăшлама пăрах; выкинуть на улицу урама кăларса ывăт; выкинуть (или выбросить) белый флаг шурă ялав çĕкле (е кăларса çак) (парăнни çинчен пĕлтерсе).

вышвырнуть

сов. разг. 1. кого-что (выбросить) кăларса ывăт (е пер, пăрах, вăркăнтар); вышвырнуть в окно чӳречерен вăркăнтар; 2. кого (вытолкнуть, выгнать) тапса кăларса яр, кăларса ывăт (е сирпĕт) (кама та пулин).

вышибить

сов. разг. 1. что (выбить) çапса (е ватса, персе, çĕмĕрсе, хирсе) кăлар; вышибить что-л. из рук алăран мĕн те пулин çапса ӳкер; вышибить из седла йĕнер çинчен çапса антар; 2. кого (изгнать, прогнать) кăларса пер (е ывăт, сирпĕт), хăваласа яр; вышибить противника из города тăшмана хуларан кăларса сирпĕт; вышибить дух (или душу) из кого-л. сапса пăрах, вĕлер.

голова

1. ж. пуç; 2. ж. перен. (ум, рассудок) ăс, тăн, ăстăн, пуç; у него прекрасная голова вăл питĕ ăслă; голова не работает пуç ĕçлемест; 3. ж. (единица счёта скота) пуç; сто голов овец çĕр пуç сурăх; 4. м. и ж. перен. (начальник, руководитель) пуçлăх; голова колхоза колхоз пуçлахĕ; 5. ж. перен. (передняя часть) пуç; голова обоза обоз пуçĕ; 6. ж. (пищевой продукт в форме конуса, шара) пуç; голова сахара сахар пуçĕ; голова идёт кругом пуç арпашăнса кайрĕ; в головах пуç вĕçĕнче, пуç айĕнче; в первую голову чи малтан, пуринчен малтан; забрать себе в голову шутласа (е ĕненсе) ларт; из головы вон манса кай(нă); выкинуть из головы пуçран кăларса пăрах (е ывăт); не выходит из головы пуçран тухмасть, асран каймасть; на свежую голову пуç ĕшениччен (е ывăниччен); на свою голову хăв инкеке, хăвна валли инкек туп; как снег на голову кĕтмен çĕртен, сасартăк; на голову выше тем чул пысăкрах (е лайăхрах т. ыт. те); с головы до ног (или с ног до головы) пуç тӳпинчен ура тупанне çити; вооружённый с ног до головы вăйлă хĕçпăшалланнă; с больной головы на здоровую айăпсăртан айăпа кĕрт (хавăн çинчен айăпа сирес тесе); с ясной головой таса пуçпа; выдать себя с головой палăрт, кăлар, кăтарт (мĕн те пулин тунине); окунуться с головой во что-л. кӳлĕн (пĕр-пĕр ĕçе); вскружить голову кому-л. илĕрт; астар, ухмаха ерт; ломать голову над чем-л. пуçа çĕмĕр (пĕр-пĕр ĕçпе), шухăшла; не морочь мне голову ан ултала, ан суй, ман пуçа ан пăтрат; намылить голову кому-л. пăсăрлантар, ятла; повесить голову хуйха ӳк (е кай), пуçа ус; потерять голову пуçа çухат, ăсран кай; ручаюсь головой тупа тăватăп; очертя голову шутласа тăмасăр (е пăхмасăр); сломя голову пит хăвăрт, васкавлă, çĕмĕрттерсе.

диск

м. 1. (плоский круг) çаврашка; диск маятника маятник çаврашки; 2. спорт. диск; метать диск диск ывăт; 3. астр. çаврашка (хĕвел, уйăх, планетăсем); диск луны уйăх çаврашки; 4. воен. диск (автоматсен); диски с патронами патронлă дисксем; 5. тех. диск (машинăсен деталĕ); диск бороны сӳре дискĕ.

жонглировать

несов. чем и без доп. 1. жонглёрла ывăт; 2. перен. жонглёрла хăтлан.

забросить

сов. 1. что (бросить, кинуть) ывăт, ывăтса яр, пăрах, пер, персе кĕрт; забросить мяч в сетку мечĕке сеткăна персе кĕрт; забросить сеть тетел яр; 2. кого (заставить очутиться) хăваласа яр (е кай, кил), илсе çитер; судьба забросила меня в далёкие страны шăпам мана инçетри çĕршывсене илсе çитерчĕ; 3. что (откинуть, заложить) çак, урт, уртса яр; забросить руку за спинку стула алла пукан хыçне яр; забросить ружьё за плечо пăшала çурăм хыçне çакса яр; 4. что (перестать заниматься) пăрах; забросить учёбу вĕренме пăрах; забросить книги кĕнеке вулама пăрах; 5. кого-что (доставить, завезти) илсе кил (е кай); леç, леçсе хăвар; çитерсе хăвар; забросить разведчиков в тыл врага разведчиксене тăшман тылне çитерсе хăвар.

закидать

сов. кого-что, чем 1. (забросать) ывăт, ывăтса тултар, пер, персе тултар, пăрах, пăрахса тултар, сап, сапса тултар; хӳ, хӳçĕ тултар; 2. перен. (обратиться со множеством вопросов, замечаний) парса тултар; каласа тултар; закидать вопросами ыйтусем парса тултар, ыйтусемпе чыхлантар; закидать обидными словами кӳренмелли сăмахсем каласа тултар; закидать грязью пылчăкпа варала, чысран кăлар; закидать камнями айăпласа пĕтер; шапками закидать тăшмана çăмăллăнах çĕнтерессипе мухтан.

закинуть

сов. 1. что (забросить) пер, пăрах, ывăт, яр, ывăтса (е персе, пăрахса) яр; закинуть мяч за забор мечĕке хӳме урлă ывăтса яр; закинуть ключ на полку çăраççине çӳлĕк çине пăрахса яр; закинуть сеть тетел яр; 2. кого, перен. (заставить оказаться где-л.) хăваласа кай (е кил), илсе кай (е кил); кайса яр, килсе яр; судьба закинула меня сюда мана шăпам илсе килчĕ кунта; 3. на что, за что çак, çакса яр, çаклат, çаклатса яр; урт, уртса яр; тăхăнтарт, тăхăнтартса яр; закинуть мешок за спину çурăм хыçне михĕ уртса яр; 4. что (переместить): закинуть ногу на ногу ура явса лар; закинуть назад голову пуçа каçăрт; закинуть назад руки алăсене хыçалалла тыт; закинуть назад волосы çӳçĕ хыçалалла яр (е каялла çавăрса хур); ◇ закинуть удочку шахвăрт, сăмах вăлт, вăлтса калаç.

запустить

сов. 1. что, чем (бросить) пер, вăркăнтар, ывăт, ывăтса яр; 2. кого-что (заставить взлететь) вĕçтер, яр, вĕçтерсе яр; 3. что, разг. ĕçе яр, тапратса яр; запустить мотор мотора тапратса яр; 4. что, разг. (засунуть; вонзить) чик, чиксе яр, тир; запустить руку в ящик алла ещĕке чиксе яр; запустить когти чĕрнесемпе тирсе ил; 5. кого-что кĕрт, кĕртсе яр, яр; запустить лошадей на луг лашасене çаран çине кĕртсе яр; запустить рыбу в пруд пулла пĕвене яр; ◇ запустить руку (или лапу) çавăрса ил, ярса ил.

извергнуть

сов. что тапса (е пĕрĕхтерсе, сирпĕтсе) кăлар, кăларса пăрах (е ывăт, сирпĕт); вулкан изверг потоки лавы вулкан тем чухлĕ лава сирпĕтсе кăларчĕ.

кидать

несов. 1. кого-что, чем (бросать) ывăт, пер, пăрах; кидать камнями чулпа пер; кидать окурки на пол пирус тĕпне урайне ывăтса яр; 2. что (опускать) яр, пăрах; кидать невод в воду шыва тетел яр; 3. что (распространять, направлять) сапала, ӳкер, пăх; солнце кидало лучи хĕвел пайăркисене сапаланă; он кидал взгляды вокруг вăл йĕри-тавралла пăхнă; 4. безл. во что (о жаре, ознобе и т. п.): в озноб кидает шăнтса пăрахать; в дрожь кидает чĕтре ерчĕ; в сон кидает ыйăх пусса килчĕ; меня кидает то в жар, то в холод мана пĕрре вĕрилентерсе ярать, тепре шăнтса пăрахать; кидать грязью в кого-л. варала, хурла; кидать жребий шăпа яр.

маска

ж. 1. маска (палласран пите витмелли япала); 2. перен. суя пит, чеелёх, ултавлă курăну; маска беззаботности ним хуйхăсăр пек пулни; 3. (слепок) маска (вилнĕ çын пичĕ çинчен гипспа тунă ӳкерчĕк); 4. спец. маска (пите газ, çулăм е ыт. сиенлесрен тăхăнмалли хатĕр); сбросить маску маскăна хывса пăрах, чăн-чăн пите кăтарт; сорвать маску с кого-л. маскине илсе ывăт, тăрă шыв çине кăлар.

метать

несов. 1. что (кидать) ывăт; метать камень чул ывăт; 2. что (раскидывать) сапала, тăк; 3. кого-что сап (вăлча), çурат; рыба мечет икру пулă вăлча сапать; свинья мечет до 15 поросят сысна 15 çăвăр таран тăвать; 4. что и без доп., карт. карт салат; 5. что, с.. хыв, купала; метать стог капан хыв; ◇ рвать и метать см. рвать; метать жребий шăпа яр; метать громы и молнии аçа-çиçĕм кăлар (хытă ятлаç).

метнуть

сов. и однокр. что ывăт, ывăтса яр; метнуть копьё сăнă ывăт; метнуть взгляд хăвăрт пăхса ил.

отбросить

сов. 1. кого-что (откинуть в сторону) ывăт; 2. что (отвести) уç, уçса яр, туртса уç; отбросить портьеру чӳрече каррине туртса уç; 3. что, перен. (отвергнуть) сирсе яр, сирсе пăрах, ывăтса яр; отбросить сомнения иккĕленӳсене сирсе пăрах (е ывăтса яр); 4. кого-что, воен. сирпĕт, сирсе ывăт, хăваласа яр, ывăтса яр; противника за реку тăшмана юханшывăн тепĕр еннĕ хăваласа яр; 5. что (тень) ӳкер.

отгрести

сов. 1. что хырса ывăт, хырса сир, хырса уç, чавса кăлар; 2. чем и без доп. (вёслами) ишсе кай (кĕсменпе), ишсе хускалса кай; отгрести от берега çырантан ишсе кай.

перебросить

сов. 1. кого-что ывăтса каçар; урлă пĕр (е ывăт); ывăтса пар (е яр); перебросить через забор хӳме урлă пер; 2. что уртса (е çакса) яр, урлă хур; перебросить плащ через плечо плаща хулпуççи урлă уртса яр; 3. что и без доп. (дальше положенного) персе ирттер (кирлĕ тĕлтен); 4. что (перекинуть, устроить переправу) хыв; перебросить мост кĕпер хыв; 5. кого-что (переместить) куçар, яр, леç; перебросить дивизию дивизие куçар; перебросить продукты апат-çимĕç леç.

под⸗

(подо⸗, подъ⸗) приставка. 1. глагол тунă чух çаксене пĕлтерет:) аялтан çӳлелле пулакан ĕçе: подбросить çӳлелле ывăт; 2) ĕç аялта, тĕпĕнче пулнине: подложить айне хур; 3) çывхарнине: подбежать чупса пыр; 4) хушнине, хушăннине: подлить тата яр (шĕвек); 5) кăштах кăна, нумай мар тунине, пулнине: подсохнуть типшĕр; подлечиться кăштах сиплен; 6) ĕçе вăрттăн, пытанса тунине: подкрасться йăпшăнса пыр; подслушать вăрттăн итле; 7) хыççăн тунине е тума пулăшнине: подпевать хыççăн юрла; подыграть пулăш (вылякана); 2. япала е паллă ячĕ тунă чух çаксене пĕлтерет: 1) мĕн те пулин айĕнче пулнине: подбородок янах; 2) пĕтĕмлĕхĕн уйрăм пайне: подотдел пай, уйрăм пайĕ; 3) мĕне те пулин пăхăннине: подведомственный пăхăнса тăракан; 4) çывахĕнче пулакан, тăракан: подмосковный Мускав патĕнчи; 6) мĕнрен те пулин каярах тăракан: подлещик çупахай; подсвинок çăвăр сысна.

подбросить

сов. 1. кого-что (бросить вверх) çӳлелле ывăт, сиктер, йăт; подбросить мяч мечĕке çӳлелле ывăт; подбросить на ухабе ланкашка çинче сиктер; 2. что, разг. (сделать резкое движение вверх рукой, головой) каçăрт, каçăртса пăрах, çĕкле; 3. что, чего (бросить дополнительно; подложить) хушса пар; подбросить роту солдат тепĕр рота салтак хушса пар; подбросить дров в печь кăмакана вутă татах пăрах; 4. что, чего (тайком подложить, оставить) пăрах, вăрттăн пырса хур; 5. кого-что, разг. (подвезти, доставить) çитер, илсе кай; подбросить до города хулана çити илсе кай.

подкинуть

сов. 1. кого-что (вверх) ыват (çӳлелле), сиктер; подкинуть мяч мечĕке çӳлелле ывăт; 2. что, чего (прибавить) айне хур, пăрах; подкинуть дров в печку кăмакана вутă пăрах; 3. чем, разг. (о животных) икĕ урана харăс çĕклесе тап; подкинуть задом кута çĕклесе тап; 4. кого-что (подложить тайком) (вăрттăн) пырса пăрах (е хур).

пораскидать

сов. кого-что, разг. ывăт, вăркăт, салат, вăркăтса тух.

проткать

сов. 1. что укала, эрешле, çĕклесе (е ывăтса) тĕрт, ывăт, ывăтса тух; белая основа проткана красными нитками шурă çине хĕрлĕ ывăтса тухнă; 2. (в течение какого-л. времени) тĕрт, тĕртсе лар (пĕр хушă).

пустить

сов. 1. кого-что (выпустить, отпустить) яр, кăлар, кăларса яр; лошадь в табун лашана касăва яр; 2. кого-что (впустить, пропустить) кĕрт, яр; пустить переночевать выртма яр; 3. что (привести в действие, выпустить) яр; тапратса (е ĕçе) яр; пустить турбину турбинăна тапратса яр; пустить электростанцию электростанцие ĕçе яр; 4. что (с предлогами в, под, на) яр, хăвар, уйăр; пустить в продажу сутма пуçла; пустить в воду шыва яр; пустить на племя йăхлăх хăвар; 5. что (бросить, заставить двигаться) ывăт, пер, яр; стрелу пустить ухăран пер; 6. что, разг. (распространить) сар, яр; пустить слух сăмах сар; 7. что (дать росток, корнио растениях) кăлар, яр; пустить росток хунав кăлар; ◇ пустить в дело ĕçе яр; пустить кровь юн кăлар; пустить по миру çука хăвар; пустить красного петуха вут тĕрт; пустить корни тымар яр, çирĕплен.

сбросить

сов. 1. кого-что (вниз) ывăт; пăрах; (с коня) ӳкер, çавăрса çап (лаша) яр; сбросить снег с крыши çурт тăрринчен юр антар; сбросить косы на грудь çивĕте кăкăр çинелле яр; 2. кого-что (свергнуть) сирпĕтсе антар (сăм. патшана); 3. что (снять с себя) хыв, хывса пăрах; 4. что (напр. листву) так; деревья сбросили листья йывăçсем çулçă тăкрĕç; 5. что (напр. при линьке) пăрах; олени сбросили рога пăлансем мăйракисене пăрахрĕç; 6. что (уменьшить) чакар; 7. что, разг. (небрежно сложить в одно место) хурса тултар, пăрахса яр; 8. что (на счётах) кăлар, пăрах; ◇ сбросить жирок (или жир) хух, начарлан; сбросить с плеч ĕнсе çинчен илсе пăрах; сбросить со счетов (или со счёта) см. счёт.

смахнуть

сов. 1. что (снять, удалить) шăлса пăрах (е антар, ывăт, ил); смахнуть пыль тусан шăлса ил; 2. кого (отогнать взмахом руки) хăваласа (е хӳтерсе, хуйхăтса) яр; смахнуть мух шăнасене хăваласа яр.

смести

сов. 1. что шăлса ил (е кай, антар, пăрах, ывăт); смести сор çӳп-çапа шăлса ил; ветер смёл снег юра çил шăлса кайнă; 2. кого-что, перен. (уничтожить, устранить) пĕтерсе так, шăлса ывăт, тĕп ту; 3. что (собрать в одно место) шăлса пух (сăм. Тырра); ◇ смести с лица земли çĕр çинчен шăлса ывăт.

сорвать

сов. что 1. (что-л. растущее) тат, татса ил, чĕр, чĕрсе ил, чĕл, чĕлсе ил, хуç, хуçса ил; сорвать яблоко панулми тат; сорвать ветку сирени сирень тураттине хуçса ил; 2. (что-л. прикреплённое) кăлар, кăларса ил, хăпăт, хăпăтса ил; сорвать дверь с петель алăка тăпсинчен кăларса ил; сорвать пломбы пломбăна хăпăтса ил; 3. (что-л. надетое, лежащее, висящее на чём-л.) хывса ил, вĕçерсе ил, салтса ил, сӳсе ил, илсе пăрах (е ывăт), висте; сорвать шапку çĕлĕк хывса ил; бурей сорвало крышу çил-тăвăл çурт çине илсе ывăтнă; 4. разг. (ссадить, содрать кожу) ыраттар, шăйăрттар, шăйăрса (е вистесе) пăрах; 5. (испортить, повредить) тат, татса пăрах; сорвать резьбу картне татса пăрах (винтăнне); 6. что, перен. (нарушить ход чего-л.) пăс, путлантар, пĕтерсе ларт; сорвать урок урок ирттерме ан пар; сорвать замыслы врага тăшман шухăшне путлантар; 7. на ком-чём, перен. разг. (выместить) çавăрса яр (кам çине те пулин); сорвать злобу на детях çилле ачасем çине çавăрса яр.

стереть

сов. что 1. (вытереть) шăлса ил (е тасат); стереть пыль с мебели сĕтел-пукан çинчи тусана шăлса ил; 2. (уничтожить написанное) хурат, хуратса тăк, шалса тăк; 3. перен. (уничтожить, изгладить в памяти) ман, манăçа хăвар, пуçран кăларса ывăт; 4. (трением повредить) шăйăрса пăрах, шăйăрттар; стереть ногу урана шайăрса пăрах; 5. (измельчить) вĕтет (сăтăрса); ◇ стереть в порошок нимĕр ту (кама та пулин); стереть с лица земли çĕр питĕнчен шăлса тăк.

толкать

несов. 1. кого тĕрт, тĕк, чыш, тап; толкать под локоть чавсаран тĕк; толкать в грудь кăкăртан чыш; 2. кого-что (толчками заставить двигаться) тĕксе пыр, тапса пыр, хăвала; толкать перед собой тачку умра тачка тĕксе пыр; 3. кого-что, перен. хисте, хĕтĕрт, ĕскĕрт, васкат; толкать на преступление преступлени тума хĕтĕрт; 4. что, спорт. ывăт; толкать ядро йĕтре ывăт; толкать в пропасть кого-л. пĕтер, тĕп ту.

швырять

несов. 1. кого-что, чем (бросать) ывăт, пер, вăркăнтар; швырять камнями чулпа пер; швырять бумаги в огонь хутсене вутта пер; 2. обычно безл. (сильно качать) силле, лăка, силлентер, çапăнтар (енчен енне); машину швыряло на ухабах машина лакăмсем тăрăх силленсе пынă; ◇ швырять деньги (или деньгами) укçа тăк (шутсăр, перекетсĕр тăкакла); швырять деньги на ветер ним усăсăр укçа тăк, укçа сая яр.

швыряться

несов. 1. чем, разг. (бросаться) перкелеш, ывăт (пĕр-пĕрне); швыряться камнями чулпа перкелеш; 2. кем-чем, перен. разг. (не дорожить) ан хĕрхен, ан шелле, салат, аркат; ◇ швыряться деньгами см. швырять (швырять деньги).

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ывăт

атарга

Йоханнeс Бeнцингăн (Benzing) нимĕçле-чăвашла словарĕ

werfen

părahas, yvătas
пăрах, ывăт

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

сусăр

1. «нездоровый», «больной»; 2. «рана», «ушиб», «увечье»; «раненый», «увечный»; сусăр < сывăсăр «нездоровый» (сывă «здоровый», -căp — отрицание «не»); чередование ывă || уу встречается довольно часто, ср. ывăл || улывăт || утывтă утаывăç || уçсӧсыр «калека», «увечный» Wichmаnn усматривает чув. сусăр (TLP 93).

ут

см. ывăт.

ывăт

, диал. ыт, ут «бросать», «кидать», «метать»; др. тюрк. (орх.-енис) ағыm «отбрасывать», «удалять», «прогонять»; кирг., тат., башк. ырғыт, уйг., узб. иргиит, туркм. уғрат «бросать»; казах. ыргытып жибер «бросить с силой», «швырнуть»; МК от, кирг., казах., к. калп., уйг., тат., башк., тур., туркм. am, узб. от, якут. ыт «бросать», «кидать», «метать», «швырять», «стрелять».

Çавăн пекех пăхăр:

ывăнтар ывăнчăк ывăнчăклăн ывăс « ывăт » ывăткăç ывăткăн ывăттар ывçă тупанĕ ывтăн

ывăт
Сăмаха тĕплĕ ăнлантарман
 
Хыпарсем

2022, раштав, 08
Сайт дизайнне кӑшт ҫӗнетнӗ, саспаллисен страницинче хушма пайлану кӗртнӗ //Александр Тимофеев пулӑшнипе.

2015, утă, 30
Шыранӑ чухне ӑнсӑртран латин кирилл саспаллисем вырӑнне латин саспаллисене ҫырсан, сайт эсир ҫырнине юсама тӑрӑшӗ.

2015, утă, 30
Шырав сӑмахӗсене сӗннӗ чухне малашне вӑл е ку сӑмаха унччен миҫе шыранине тӗпе хурса кӑтартӗ.

2015, утă, 29
Сăмах шыранӑ чухне малашне сайт сире сăмахсарсенче тĕл пулакан вариантсене сĕнĕ.

2014, пуш, 25
Мобиллă хатĕрсемпе усă куракансем валли сайта лайăхлатрăмăр //Мирон Толи пулăшнипе.

2011, утă, 20
Вырăсла-чăвашла сăмахсарпа пуянланчĕ.

2011, утă, 19
Сăмахсарсен çĕнелнĕ сайчĕ ĕçлеме пуçларĕ.

2011, утă, 16
Сайтăн çĕнĕ версийĕ хатĕрленме пуçларĕ.

Пӳлĕм
Сайт пирки

Ку сайтра чăваш сăмахсарĕсене пухнă. Эсир кунта тĕрлĕ сăмахсен куçарăвне, тата ытти тĕрлĕ уйрăмлăхĕсене тупма пултаратăр.

Счетчики
Пулăшу

Эсир куçаракан укçа хостингшăн тӳлеме, çĕнĕ сăмахсарсем кĕртме, Ашмарин хатĕрленĕ сăмах пуххине сканерлама кайĕ.

RUS: Переведенные вами средства пойдут на оплату хостинга, добавление новых словарей, сканирование словаря Ашмарина.

Куçармалли счётсем:

Яндекс: 41001106956150

WMR: R028110838271

PayPal: np@chuvash.org