уголь
угольный
антрацит кăмрăк — антрацитовый уголь, антрацит
брикетлă кăмрăк — брикетированный уголь, уголь в брикетах
йывăç кăмрăкĕ — древесный уголь
кĕлсĕр кăмрăк — беззольный уголь
коксланакан кăмрăк — коксующийся уголь
тимĕрçĕ кăмрăкĕ — кузнечный уголь
хăмăр кăмрăк — бурый уголь
кăмрăк сийĕ — угольный пласт
кăмрăк тусанĕ — угольная пыль
кăмрăк шахти — угольная шахта
кăмрăк кăлар — добывать уголь
кăмрăк çунтар — выжигать уголь (древесный)
кăмрăк хут — топить углем
син.: кăрмăк
уголь; кăмрăк сутакан – угольщик.
90 стр.
(кŏмрŏк, кы̆мры̆к), уголь. ТММ. Шывра путмаст, çĕрте çĕрмест. (Кăмрăк). Кильд. † Лавккара та смавар вĕретĕ-çке, пырса, кăмрăк ярса пулмарĕ. («Выражает сожаление, что он не мог положить угля. Пырса, сăмах хушса, пулмарĕ — тоже сожаление»). Янбулат. † Кăмрăк чăпти (куль с углями) мĕн тĕслĕ, çак ен хĕрсем çавăн тĕслĕ. Юрк. Арăмĕ сăмавара кăмрăк тултаракан çĕре (в трубу) шыв тултарнине курсан, шарт тĕлĕнсе: эх, арăм! Эсĕ чей ĕçме мар, сăмавар лартма та (и ставить то) пĕлместĕн-çке! тет. Т. VI. 9. Тăватă кăмрăкран ырăлăхне пар, çын куçĕнчен, усал хаяр куçран пулсан, турă ырăлăхне пар. (Заклинание).
күмер
«древесный уголь»; МК, Замахш., чаг., алт. В, ойр., азерб., туркм., уйг., тур., кирг. кӧмӳр, АФТ гӧмӳр, хак., казах., ног., к. калп. кӧмир, узб. кумир, кумык., карач. кёмюр, башк., тат. кӳмер, тув. хӧмӳр «древесный уголь». Происходит от глагола: др. тюрк., КБ, Зол. бл., Замахш., алт. в кӳй, туркм. кӧй, узб., к. калп. куй, кумык, гюй «гореть», «пылать», «пламенеть»; АФТ гуй «жечь», «гореть»; следовательно, кăмрăк, комӳр — «такой материал, который можно жечь, который горит».
Çавăн пекех пăхăр:
кăмпалча кăмпо Кăмпой кăмполон « кăмрăк » кăмрăк йӳççи кăмрăк йӳçекĕ кăмрăк яни кăмрăкамăш кăмрăклан