Шырав: чура

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
раб и рабыня
невольник и невольница

рабский
невольничий
хĕрарăм чура — рабыня
чура ĕçĕ — рабский труд
чура сутуçи — работорговец
чура хуçи — рабовладелец
Кăнтăр Америкари чура хуçисем — южноамериканские рабовладельцы
чура ту — порабощать, закабалять
чура пул — становиться рабом, закабаляться

2.
рабство, неволя
чурара пурăн — жить в рабстве

3. перен.
раб
хăй йăлисен чури — раб своих привычек

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

неизв. сл. Абыз. Кăр-кăр чура, аркă вĕçлĕ хую. (Арман чулĕ). Ib. Кăр-кăр-кăр чура, Ялтра ачи тум ачи. (Кантра туртни).

встр. в сочетании: сасă-чура, голос, известие.

слуга, раб, раба, рабыня; невольник, невольница. Ал. цв. 12. Чурасени те çав хапхаранах тĕвесемпе ĕлĕкхинчен виçĕ хут ытла тиенĕ таварпа кĕреççĕ. Пшкрт. Мана вăл чорая илчĕ (заставил быть рабом). Ала 10°. Ку арăм вара хуçана чи аван пукан çине ларттăрĕ, тет, унтан вара чурисене самовар лартма хушĕрĕ, тет. Н. Карм. † Пирĕн пекех мĕскĕн айван чурисем куç-çӳлĕпе питне çăваççĕ. Орау. Вăсен чури пулсах тĕнке тухас пулать. Приходится работать только на них до изнеможения. Ib. Эп сан чуру-им? N. Килне-çуртне упрама çич хĕрарăм чурара. Çеçпĕл М. Ĕмĕр чура пулма çитĕ, чура пулма намăс! А.-п. й. 93. Сана салтма чуру мар! || N. Мишша ачам, анӳпе ан вăрçăр, эсир иксĕр те пĕр чура анчах вĕт.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

ист. «раб», «рабыня»; «невольник», «невольница»; чуралăх «рабство»; узб. чури, уйг. чори, чӧри «рабыня», «невольница», «пленница» (УРСл. Б-Н); кирг. чор «раб» (Юдахин), чору диал. «служанка»; туркм. жора «подруга».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

тарçă. Ангелĕсене сывлăшран тăвать, чурисене (тарçисене) вут хĕлхемĕнчен тăвать, аллилуя [Церковные 1883:80]; Св. Димитрий Максимиан Солунь хулине пыриччен маларах хăйĕн пит юратнă Луппа ятлă чурине (тарçине) хăйĕн мĕн пур пурлăхне панă [Страдание 1897:5].

Çавăн пекех пăхăр:

чурăслăх чурăслан чурăссăн чурăш « чура » Чура ел чура тăхлан чура тĕрри Чурай Чуракасси