Шырав: пăр - Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
лед

ледяной
ледовый
пăр катăкĕ — льдина
пăр çулĕ — ледовая дорога
пăр ту — ледяная горка
пăр кайни — ледоход
пăр ларни — ледостав
Çăрттанĕ чăмсах пырать, пăрĕ шансах пырать. (Пир тĕртни). — загадка Щука все ныряет, а лед все намерзает. (Тканье холста).
Чĕлхи çинче пыл, чĕринче пăр. — погов. На языке мед, а на сердце — лед.

2.
град
шултра пăр çăвать — идет крупный град
тырăсене пăр çапса кайнă — хлеба побило градом

◊
пăр çине лартса хăвар — надуть, обмануть (букв. оставить на голом льду)

II. глаг.

1.
повертывать, поворачивать
выключателе пăр — повернуть выключатель
пуçа пăр — повернуть голову
шуруп пăрса кăлар — вывинтить шуруп
лампочка пăрса кĕрт — ввернуть, ввинтить лампочку
машинăна сылтăмалла пăр — повернуть машину вправо
пăрса уç — открыть, отомкнуть (поворачивая ключ)
шыва урăх çĕрелле пăрса яр — отвести воду в сторону, пустить воду по новому руслу
сăмаха урăххи çине пăрса яр — перевести разговор на другую тему
Кĕлет уççи пăрмасăр уçăлмасть. — посл. Замок амбара не откроется, если не повернуть ключ.
Пĕр карта сурăх, пурте пуçне пăрса выртаççĕ. (Кăмакари кукăльсем). — загадка Целый загон овец, и все лежат, повернув головы. (Пироги в печке).

2.
крутить, скручивать
вĕрен пăр — скручивать веревку (на станке)
аллисене хыçалалла пăрса ларт — скрутить кому-л. руки
кĕпе-йĕме пăр — выжимать белье

3.
отводить, отклонять, отстранять
сĕнĕве пăрса яр — отклонить предложение
кандидатурăна пăрса яр — отвести чью-л. кандидатуру

◊
вар пăрать — в животе режет
пăчкă шăлне пăр — развести пилу
хăлхаран пăр — драть за уши
тутана пăр — кривить губы, дуться, сердиться

III.
то же, что пар IV.

Çавăн пекех пăхăр:

пăньăмăльă пăньăпа пăпка пăпкейĕм « пăр » пăр ватмалли пăр картламалли пăр сăмсак пăр тенкĕл пăр тумламĕ