1.
искать, разыскивать
ĕç шыра — искать работу
тĕрĕслĕх шыра — искать правду
шыраса туп — разыскать, раскопать, доискаться,откопать (напр. редкую книгу)
унăн куçĕсем такама шырарĕç — он искал кого-то глазами
Таракана пĕр çул, шыракана çĕр çул. — посл. У беглеца одна дорога, а у ищущего — сто.
Кам мĕн шырать, çавна тупать. — погов. Кто что ищет, тот то и находит.
Шыракана мар, тупакана мухтаççĕ. — посл. Хвалят не того, кто ищет, а того, кто находит.
2.
копаться
рыться, шарить разг.
хутсем хушшинче шыра — рыться в бумагах
вăл шыраман вырăн та юлмарĕ — он обшарил все, искал везде
шыраса тух — обыскать, осмотреть все
3.
разведывать, вести разведку, поисковые работы
çĕр айĕнчи пуянлăхсене шыра — вести разведку полезных ископаемых
нефть шырани — разведка на нефть
4. юр.
предъявлять иск
взыскивать
алимент шыра — взыскивать алименты
штраф шыра — взимать штраф
суд урлă шыраса ил — взыскать через суд
◊
вăл патак шырать — по нему палка плачет
йытăпа шырасан та тупаймăн — и с собаками не сыщешь (соотв. днем с огнем не найдешь).
Çавăн пекех пăхăр:
шыр шырăк шырăклă шырăхлăх « шыра » шырав шыравçă шыран шыранкала шыраттар