Шырав: кĕрт - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(к'э̆_рт'), то же, что кӳрт. Коракыш. Эпĕ пур çул çӳрекенсене кĕртсе выртарăтăм. Пус. † Турай хĕрĕ тăхăр хĕр, тăхăр сурпан кĕртеç(?), тет. Ст. Яха-к. Кĕлете кĕртсен, кĕлет перекетне пар. (Моленье). Шурăм-п. Ăна хамăр хушшăмăра илес мар, выльляма та кĕртес çук. N. Ыраша вырса кĕртсе пĕтертĕмĕр. Пит эйпет пулмарĕ кăçал. || Помещать (в издании). Кама 28. Кунĕн-çĕрĕн ак сăвăсемпе аппаланать. Пĕр-иккĕшне «Канаш» çине кĕртнĕ. || Определить на должность.

(к'ӧ̆_рт', _кэ̆_рт), сугроб. Шатра-к. Кассăн-кассăн кĕрт хунă (хуны̆). Дорогу передуло, надуло ряды сугробов. Собр. Пӳрт айккинче кӳпĕннĕ сурăх выртĕ. (Кĕрт тултарни). N. Ĕлĕк пирĕн карташсене, анкартисене хăйăртан кĕрт хыватчĕ. Тогач. Кăвак така кĕрте ларĕ. (Шăрт). Орау. Пӳрт хыçне кĕрт хывнă. Ib. Ăрам хушшине кĕçĕр тем пысăкăш кĕрт хыва-хыва лартнă (нанесло), лаша аран-аран ишсе тухать. Ib. Нӳхрепе юр хывнă чухне, юра кĕрчĕпех (купипех) кӳртсе выртартăмар («будто целый сугроб»). Кн. для чт. 5. Акă çуна пăрăнса кайрĕ те, эпĕ кĕрт çине (в сугроб) кĕрсе ӳкрĕм. Йӳç. такăнт. 18. Мишша кĕрт çине тĕксе ячĕ те (меня), халĕ те çӳçентерет. N. Хăшĕ-хăшĕ кĕрт пуснăран (под тяжестью сугроба) хуçăлнă картисене çирĕплетет. Янтик. † Хура вăрман хыçне кĕрт хӳнĕ (нанесло), хĕрлĕ сăсар тухнă, йĕр тунă. Н. Карм. Пӳрт хыçĕнче кӳтнĕ (у др. кӳпĕннĕ) сурăх выртат. (Кĕрт).

(_кӧ̆_рт, к'ӧ̆_рт', _кэ̆_рт), время течки; стая собак во время течки. Сятра. jыды̆зам к'ӧ̆_рт хоаччы̆ (два слога). у сабак течка. Йӳç. такăнт. 39. Эсĕ ăçта кайрăн паçăр? Кĕрте кайнă штолĕ? Хурамал. Кĕрт тесе, пит вылякана калаççĕ. ЙФН. † Ах, кĕрт хĕрĕсем (распутные)! ларашшăн та пырашшăн! Эпĕр те илсе каймаспăр! Шорк. Кĕрт ертнĕ (говорят про собак, иногда и про девушку легкого поведения).

подр. crepitui vertris. Ядр. Кĕрт! тутарса ячĕ (т. е. испустил ветры). || Подр. сильному биению сердца. Ск. и пред. 34. Вĕри чĕри хускалать, сикет кĕрт-кĕрт! тутарса. || N. Чун кĕртех турĕ. См. МКП 52. || Подр. сильному бегу лошади. N. † Хура-тур лаша кĕрт юртать, тилхепи тăрăх тар юхать. || Вдруг. Изамб. Т. Кĕрт шухăш килсе кĕчĕ. Вдруг явилась мысль.

Çавăн пекех пăхăр:

кĕрст кĕрст-мерст кĕрстĕн-кĕретĕн кĕрстин « кĕрт » кĕрт йытти кĕртĕш кĕртен кĕре Кĕртиш кĕртле