Шырав: шапа - Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(шаба), лягушка, жаба. Изамб. Т. Ытла та пит çӳçентерет симĕс шапа. Ул хăй вăрăм пулат. Урисем те питĕ вăрăм. Каçанĕ çинче (на спине) тăрăх-тăрăх (полосы), симĕс куçĕсем шурăрах. Якейк. Симĕс шапа, тимĕр шапа (хăмăртарах симĕс шапа) шура (= шывра) порнаççĕ; çĕр шапи типĕ çĕрте сакансенче порнать. Б. Олг. Хора шатра шапа (котăркалă). Б. Бур. Шапа çиен чап пур. Зап. ВНО. Йăтă пуллинчен шапа пулнăскер (брань). N. Шурта шапа макăрать. ЧП. Шапа кăшкăрать. Н. Седяк. Шапа кăшкăрсан, йĕпе пулать. Ала 108°. Çорконне шапа авăтма пуçласан, тырă акма вăхăт çитнĕ, теççĕ. Абаш. Шапа йорлать (о жабе) N. Шапа сасси тĕрлет. Г. А. Отрыв. Шапана вĕлерсен, ĕне хĕсĕр пулать, теççĕ. Сред. Юм. Шапана вĕлерсессĕн, ĕне чĕччине питрет (= питĕрет). Собр. Тип шапана (вар. типĕре пурнакан шапана) вĕлерсен, ĕне сĕт памаст, теççĕ. Ядр. Ай, çырлахах, карчăксем шăтарас пек пăхаççĕ, вилнĕ шапа куçĕпе вилнĕ сурăх кĕлетки. Шурăм-п. Шапана ан çилентер. Вăл çара ура çине шăрать те, ура шыçса каять. Сред. Юм. Месерле выртсан, аллисĕне те, ôрисĕне те тăсса выртсан: шапа пик сарăлса выртнă, теççĕ. Ib. Сарлака тôталлă çынна: шапа çăвар пик, теççĕ. Ib. Шапа çăварĕ, так называли лампу без стекла. Изамб. Т. Шапа таханлама кайрăн-ам? (слонялся без дела).

назв. болезни у лошадей. Тюрл. Лашан шапа полать çăвар айăккинче, çиме ямас, осал йон пырса копаланать, çăварне уçса пăхсан шапа пек хора корăнать, икĕ енче те полать. Орау. Лашана шапа пулнă (çăвар маччине пулать).

металлическая развидка для пристегивания возжей. Янгорч.

подворотня. Ходар.

порхлица, подпятник (части мельницы). Мочеи. См. ал-арманĕ, арман (шапа). Изамб. Т. Йĕкенĕн аял пуçĕ ухвачĕ чулăн шапине лекет. Ст. Чек. Йĕке пуçĕнче шапа, ун çинче чул. Качал. Йĕке айĕнче шапа.

(шаба), subscus ferrea, quae aliter тĕпек appellaiur. Порхлица (иначе тĕпек). Аялти шапа, nonnulla pistrina duas subscudes habent, quarum altera inferius collpcata hoc nomine appellatur. Порхлица (в некоторых мельницах), которая, будучи короче диаметра отверстия верхнего жернова, имеет в себе три отверстия: в одно из них, среднее, проходит верхний конец веретена, а в два крайних — концы ухвата. Ст. Чек. Верхняя порхлица (шапа) неподвижна; нижняя — короче диаметра вечеи бегуна. Если снять верхний камень, то верхняя порхлица останется на верхнем жернове, а нижняя — на веретене. || Шапа. Ferrum quadratum, media parte excavata, cui incumbit axis ferreus, qui йĕке sive кот йĕки appellatur. Подпятник. Якейк. Шапа тесе, тăват кĕтеслĕ, варĕнче шăтăклă чукуна калаççĕ; шапа çинче йĕке тăрăнса тăрать. Так называют четырехугольную чугунную плитку с углублением в середине; в шапа упирается отвесно (железное) веретено. То же слово, с тем же значением, и в Мочеях.

Çавăн пекех пăхăр:

шапăртăк-шапăртăк шапăртат шапăртаттар шапăртаттаркала « шапа » шапа вăлчи шапа йӳлеки шапа йӳли шапа кĕпи шапа кари