I.
см. çĕнĕ
II. глаг.
1.
побеждать
одолевать, брать верх
вăрçăра çĕн — победить в войне
тăшмана çĕн — одолеть врага
никам çĕнми — непобедимый
эпĕ ăна çĕнтĕм — я поборбл его
çĕнсе ил — завоевать
ирĕклĕх çĕнсе — ил завоевать свободу
Хастарлă пулсан, çĕнеймĕ тăшман. — посл. Если мы отважны, нас не одолеет враг.
2.
преодолевать, превозмогать, справляться с чем-л.
йывăрлăха çĕн — преодолеть трудности
ывăннине çĕн — превозмочь усталость
хытă çĕре плуг та çĕнеймест — твердую почву и плуг не берет
3.
крыть, побивать (в картах)
син.: çĕнтер
победить, одолеть.
192 стр.
(с’эн’), одолеть, побороть, победить. Бюрг. Тăшмансем пире çĕнеймĕç. Враги не победят. N. Эпĕр унпа кĕрешрĕмĕр те, вăл мана çĕнеймерĕ (он не поборол меня). || Крыть (в картах). Сред. Юм. Çĕн, крой.
новый. См. çĕнĕ. Сред. Юм. Çĕн уйăх çамăллăх, пире пуймалăх. (Так говорят, когда в первый раз увидят молодой месяц). Чертаг. Çĕн уйăхпа кив уйăх хошши (interlunium, новолуние). Шорк. Çĕн Йăван (женившийся и оставшийся жить в доме жены называется „Çĕнĕ Йăван“, „Çĕнĕ Хĕветĕр“ и т. п). Произв. см. в çĕнĕ.
, çĕнтер «одолевать», «преодолевать», «побеждать», «побороть»; çĕнтерӳ «победа»; др. тюрк. яң «побеждать», «прогонять»; узб. енг, уйг. йәң, кирг., казах., к. калп. җең ног. енъ, тур. йен, ойр. дьен, башк., туркм. ең, тат. жиң «побеждать», «одолевать»; башк. еңеӳ, еңеш, турк. еңиш, тур. йенме, кирг. жеңиш, ног. енъуьв, тат. жиңӳ, жиңеш «победа»,
Çавăн пекех пăхăр:
çĕмрен утни çĕмренçĕ çĕмренĕн çĕмренле çĕлен « çĕн » Çĕн çăва çĕн çол пашалу çĕн çул Çĕн Ел-пуç Çĕн Кавал