Шырав: килĕ

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

см. кил I.

II. (кил)

ступа, ступка
сӳс килли — ступа для толчения кудели
ыхра килли — ступка для чеснока
килĕре тăвар ту — толочь соль в ступке
Кашни килĕ хăйĕн кисĕпне шырать. — погов. По ступе и пест. (соотв. По сеньке и шапка).

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

ступа
çĕрĕк килĕ — гнилая ступа

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_кил’э̆), дом, двор, См. кил. Альш. Таяпана каякансем пĕр виç-тăватă килĕ пур ялта. Ib. Икĕ кӳршĕ хутлăхĕнче вара нимĕнех те пулмас. Икĕ килĕпе пусă пулат, унта выльăх-чĕрлĕх шăвармалла... Ib. Вăрмантан тухса çитнĕ çĕрте пĕр çич-сакăр килĕ ял пек туса çынсем ларнă. Ильм. Вылясан-вылясан, килĕсене таврăнаççĕ те, выртаççĕ. ЧС. Çапла вара (таким образом) икĕ килĕ çунса кайрĕ. Кашни килле кĕнĕ чух... Юрк. Чĕмпĕр хулинче укçа сахал, ăна кура хĕр нумай, пĕтес те çук, килĕрен çапла темиçешер хĕр. N. Халăхсем килĕсене саланнă. Сред. Юм. Пирн муньча виç киллипе (или: килĕпе, килпе). Баня принадлежит трем хозяевам. Изамб. Т. Çук. Пасмани те пĕчĕкĕ мар. Утмăл киллĕ хăнана ĕçтерме çитет.

(_кил’э̃, к’ил’э̃), ступа. Н. Седяк. Янтик. † Вĕтĕ-вĕтĕ кĕрпене килле (в ступу) ярса тĕвеççĕ. СПВВ. N. Килĕ — сӳс ярса тӳмелли. Т. П. Загадки. Уйра ыхра килли ларат. (Пукра). Могонин. Килĕпе тĕвенçи. Ст. Шаймурз. † Икĕ килĕ кĕпе çурăм, пĕри хăмач, пĕри пӳс. СПВВ. МС. Тăвар тĕвекен килĕ. Орау. Тинкĕле çăнăхĕ (чит. -нŏх’) тума пĕçернĕ пăррия авăртаччен малтан пирĕн килĕпе (-_бэ) тĕвеççĕ. См. çавра çил.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«ступа»; башк., тат. киле, тюм. кейле уст., казах., к. калп., кумык, кели, узб. С кили, якут. келии «ступа».

Çавăн пекех пăхăр:

кил-пуç çынни кил-хуçа кил-хурчĕ кил-хушши « килĕ » килĕ-килĕпе килĕв килĕн килĕнтеш килĕрен