Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
кривизна
— перевод зависит от контекста:
извилина, излучина, поворот, изгиб и т. д.

кривой, извилистый, изогнутый

криво
кукăр вĕçлĕ патак — палка с изогнутым концом
кукăр ураллă — кривоногий
çул кукăрĕ — поворот дороги
çырма кукрисем — извилины оврага
шыв кукри — излучина, изгиб реки

2.
окольный, дальний
кукăр çул — окольный, кружный путь
Кукăр каякан телей тупнă, тӳрĕ каякан нуша тупнă. — посл. Идущий окольным путем нашел счастье, идущий напрямик — на нужду напоролся. (соотв. Тише едешь — дальше будешь).

3.
угол, место
тĕпел кукри — передний угол (в избе)
тĕттĕм кукăрта — в темном углу

4. перен.
неправда
кривда уст.
Тӳрĕ сăмахăн кукри çук. — погов. В искреннем слове нет кривды.

◊
алли кукăр — не чист на руку (букв. у него кривые руки)

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

кривой
кукăр çын — сутулый человек
алла кукăр çын — человек, нечистый на руку
йапала кукăри — изгиб

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

кокăр (кугы̆р, когы̆р), кривой. N. Пĕр пĕчĕк кукăрскер пĕтĕм хире çĕмĕрет. (Çурла) || Кривизна. Собр. Хăваран кӳме автартăм, хыçне кукăр юлминччĕ. ЧП. Кукăр кутлă шурă хурăн çул кукăрĕпе çавăрăнат. || Альш. † Кайăк хурсем каяççĕ картипе (вар. кайăк хурсем килет картипе), кукăртан кукăра шыраса. || Угол (в избе). Никит. † Тĕпелти кукăрта ларакан мĕн сыхласа ларат-ши? — çуллă çăмарта сыхласа. || Отдельная часть селения. N. Хамăр кукăрсене кукрипех салам яратăп. Цив. † Пирĕн ял кукри виç кукăр, виç кукри те çаранлăх. || Закоулок? Пазух. Пăр пуянăн лутра хĕрне сыхларăмăр кукăрта. Ib. Çăварни кукри — çич кукăр, кукăрсерен сарă хĕр. || Поворот, излучина (реки и т. п.). Тим. † Çарăмсенĕн (речка) кукри çичĕ кукăр, çиччĕ çаврăнасси час пулмĕ. Пазух. Акăш кӳлĕсенче пулать, кукăр шывсенче пулат. Янш.-Норв. Эпĕ шыв хĕрне çитсессĕн, пĕр пысăкрах кукăра кĕрсе: çакăнта кăвакал таврашĕ çук-и-ха? тесе, çавăрăнса пăхрăм (посмотрел вокруг). ЧП. Кĕçĕнех те çырма виç кукăр. || В перен. зн. N. Харпăр хăй ĕçĕмĕре тĕрĕслер, никама та кукăр ан курар. Альш. Унтан-кунтан кукăр курат (критикует, осуждает). Истор. Шуйский хăй ĕмĕрĕнче кукăр çулпа нумай çӳренĕ. Сред. Юм. Ман сăмаха кукăр ан кур, Не поправляй моих слов! Ib. Тем кокри пор (говорят про человека, если он сердится). N. Пирĕн пĕр кокăр порччĕ, она тӳрлетрĕç-ши? || Срединный брусок телеги, соединяющий две ее подушки. К.-Кушки. Урапа кукăрĕ (кукăри). Сред. Юм. Орапа кокри тесе, орапа пĕккисĕн айĕнчен тăрăх ярса кайри тĕнĕлпе орапа потошки витĕр кăларакан кокăр патакка калаççĕ.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

көкре

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[kugr]
kurba, malrekta
кукăр çул — ĉirkaŭvojo
serpentuma vojo
кукăр-макăр йывăç — kurbiĝinta arbo
шыв кукăрĕ — riverkurbiĝo

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«кривой»; «кривизна», «извилина», «излучина», «лука»; тат. кәкре, баш. кәкере, кыңгыр (Гарипов), мишар. кыңыр, карач., кумык, кынгыр, уйг., узб. киңгир, алт. В кыйыр «кривой», «изогнутый»; алт. В койрык, койрук «искривлённый»; ср. мар. кагыр «кривой»; «кривизна», «изгиб»; кагыр-мугыр «кривлять туда и сюда» (чув. кукăр-макăр «извилистый», «зигзагообразный»); удм. конгро «крюк»; фин. коукку «крюк»; коукеро «кривой», «изогнутый»; монг. махир «кривой», «изогнутый».

Чӑвашла топонимсен онлайн словарӗ

Кивĕ Ӳселтен (Тутарстан, Аксу районĕ) Çĕнĕ Ӳсел еннеле, Сĕнче  çырми çумĕпе вырнаçнă çерем ячĕ.

Çавăн пекех пăхăр: