Шырав: мерчен

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
коралл

коралловый
мерчен мăй çыххи — коралловое ожерелье, нитка кораллов
мерчен çип — нить кораллов, коралловая нитка
мерчен шăрçа — коралловые бусы
мерчен тĕслĕ — кораллового цвета

2.
бисер

бисерный
мерчен перчи — бисеринка

3. диал.
жемчуг

жемчужный
мерчен куçлă ылтăн çĕрĕ — золотой перстень с жемчугом

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

коралл; бисер; антарар-и мерченсем суйлама – не спустят-ли его нам выбирать кораллы.

116 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_мэ_рζ’эн’, _мэ̆рџ̌эн’), первоначально — коралл. || Янш.-Норв. Мерчен — бусы с весьма крупную горошину или даже больше повидимому, из глины бурого цвета; сверху — слой красной краски. Коралл. Зап. ВНО. Мерчен — коралл. Ӳпке мерчен, крупный, величиною с орех, мягковатый и упругий; чăн мерчен — мелкий коралл красноватого цвета. Собр. † Хăпарайтăм çӳлĕ ту çине, ярăнтăм Мерчен хулине (вар. ярăнайтăм мерчен лавкине), хушрĕç мерчен суйлама. Янтик. † Тарăн шыва кĕтĕм: ăшăк, тесе, сакăр пĕрчĕ мерчен пур, тесе. Н. Седяк. Мерчен, жемчуг, яхонт. Мошкоа. † Олăхрăмĕ-çке Мерчен, ай, хулине; мерчен хулисенче чăн мерчен çук. Кугульм. † Чăн мерчентен хула çавăрни çук (не строят). Алших. † Суйларăмăр утсене кайри ури сакăлне... (пропуск) тантăшсе хура мерчен куçлине. Ib. † Мерченме шыва ярас мар, мерченме сая ярас мар. Кан. Çиетчĕç халăха мерчен пек куçсем. N. Увăн (мунчанăн) çтени уртăш-йывăç, çийĕ калай, чулĕ мерчен. N. (Хапханăн) çийĕ шăвăç, юпи мерчен. Кильд. (Тет.). † Чӳречĕрсем çинче виç мерчен, хăçан ярăм пулса тăни пур? Ib. † Пасар, пасар витĕр çӳрерĕм, пĕр. сапаклăх (на одну кисточку) мерчен тупмарăм. Сунчел. † Пичче пӳрчĕ мерчен пӳрт, сăран атăсăр пăсăлас çук. Ст. Чек. Мерчен куçлă куккук [„(мерчен —) драгоценный камень = хĕрлĕ хаклă чултан тунă шăрçа“]. Микушк. † Мерчен куçлă куккук авăтнипе хурамаллă (поросший вязами) улăх ян каят. Т. VI. Мерчен куçлă куккук. (Из наговора. Тюрл.). М. В. Васильев. Мерчен шăрша — хĕрлĕ шăрша (авалхи). Сред. Юм. † Пичче хапхинчен кĕнĕ чôх мерчен сапса кĕтĕмĕр. Альш. † Иç каймăттăм пасара, ахахпа мерчен йыхăрат. Буин. † Тарăн шыва кĕтĕм: тарăн, тесе, вуникĕ мерчен пур, тесе. N. Мерчен — йăлтăрка шăрçа. Сунчел. † Тӳрече çинче ларакан хăй та (так!) мерчен çуха юсакан. || ПВЧ. Йĕс мерчен пек („подобного медному бисеру“) савнине асăнман кун иртмерĕ. См. кăркка мерченĕ. || Яз. Имя женщ. Т.-Е.-Шем. Мерчен (_мэ_рζ’эн’). || Фамильное прозвище. Ст. Чек.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

мәрҗән

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «коралл»; 2. «бисер»; тефс. XII—XIII вв. марджан, уйг. мажан, мә(р)жан, азерб. мәрчан, туркм. мержен, тур. мерджан, узб. маржон, кирг., казах., к. калп., ног., кумык, маржан, башк. мәриииен, тат. мәржән «коралл». Из перс. (мӓрджан) «коралл»; ср. араб. «кораллы»; «мелкий жемчуг».

В.Г. Егоров редакциленĕ чăвашла-вырăсла словарь (1935)

коралл, бисер

Çавăн пекех пăхăр:

Мерххук мерцание мерцать мерчĕк « мерчен » мерчен порçăн мерчен-кайăк Мерчен-ката мерченçĕ мерченĕ