Шырав: пăт

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.
пуд

пудовый
пĕр пăт ыраш — пуд ржи
пăт йывăрăш — весом в пуд, пудовый
пăт пуканĕ — пудовая гиря
пăт çурă — полтора пуда
пăт чĕрес — уст. пудовка (мера в один пуд)
сысна пĕр пилĕк пăтсем туртать — свинья весит пудов пять
Ывăнсан йĕп те пĕр пăт туртакан пулать. — погов. Устанешь — и иголка покажется весом в пуд.

II.

1.
неожиданно, внезапно
пăт вилсе кай — умереть внезапно
пăт çĕт — неожиданно пропасть

2.
с пятнышком, точкой
пăт шурă путек — ягненок с белым пятнышком
питçăмарти пăт путнă — на щеке образовалась ямочка

3.
совершенный, полный

совершенно, полностью, совсем
вăл пăт пĕччен пурăнать — он живет один-одинешенек

III.
то же, что пат IV.

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

пуд; пăт çурă – полтора пуда; пăт чĕрес – пудовка; икĕ пăт çăнăх – 2 пуда муки; пăтăн – пудами.

130 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(пы̆т, пŏт), пуд. Икково. Çак пăт тăвара сот мана. Продай мне этот пуд соли. N. Пилĕк пăт кĕрекен мăйăх. N. Тăхăр пăт чăпти. N. Пăт çурă, полтора пуда. Янш.-Норв. † Пăтшар салат пухăпăр, икшер хăна илĕпĕр, сарă алтăрпа ĕçĕпĕр. Регули 1040. Килĕрен пăтшар çăнăх пачĕç. (Прер çын, прер пăт çăнăх). IЬ. 914. Икĕ пăт ыраш сотрăм; пăт ыраш сотрăм.

(пŏт), то же, что пăтă, каша. Сред. Юм., Янш.-Норв.

(пы̆т), подр. глухому падению капли. Б. Олг. Пăт, пăт, пăт! томла йохат (пĕчиккĕн). СТИК. Шыв пăт, пăт тумласа анат. Шорк. Томли час-час томлать: пăт-пăт, пăт-пăт! тăвать. || Подр. глухому биению, удару, стуку, взрыву, падению. Капк. Пăт-пăт, пат, питĕ хавассăн тапнă ун чĕри. N. Пăт-пăт, пат, тесе шаккаса юнанă. СТИК. Пурнепе сĕтел çине пусса тĕртсе пырсан, темĕскерле вăл тикĕс пымаст, пăт-пăт туса чарăнкаласа пырат. Тюрл. Çил тохсан, олмуççи тăрринчен олма пăт, пăт! (или: пăт-пат. КС.) перс'анать. || Решительно, определенно. Тюрл. Пăт татса кала (решительно). Орау. Пăт татсах каламарĕ. Определенного не сказал. Сред. Юм., КС. Пăт татса кала, говори окончательно. || Подр. моментальной остановке действия. Якейк. Çытар çине пăт выртнă та, пăт вилсе кайнă; пăтах выртса, пăтах вилнĕ (тихо, незаметно для других). || Подр. быстрому образованию ямки, провалу. N. Пăт потни. См. лакăмлан. || Совершенный, полный, круглый (о сироте). N. Çапла унăн ачи пăт тăлăхтурат пулса юлнă. || Подр. быстрому прикосновению. Якейк. Пăт посса илнĕ. Коснулся чем-либо. || Пятнышком, крапинкой. Шибач. Пăт шорă, с белыми пятными. См. пот.

Çавăн пекех пăхăр:

пăстар пăсташ пăсташ тасатни Пăсулук « пăт » пăт поканĕ пăт чĕрес пăт-ломпăрт пăт-пат пăт-тăва