Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
печь, варить, готовить
икерчĕ пĕçер — печь блины
кукăль пĕçер — испечь пирогй
çăкăр пĕçерекен — пекарь
пĕçерсе кăлар — испечь, выпечь
пĕçерсе хур — наварить, напечь (много)
пĕçерсе тултар — наварить, напечь (много)
Пĕçерекенни пăспа тăранать. — погов. Кто готовит, тот паром сыт бывает.

2.
жечь, обжигать
палить
хĕвел хытă пĕçерет — солнце сильно жжет
мунча пĕçерет — в бане жарко

3.
жечь, жечься, обжигать
вĕлтĕрен пĕçерет — крапива жжется
Вучĕ пĕçерсен кĕлне алсапа тытнă. — посл. Кто обжегся огнем, тот и золу берет варежкой. (соотв. Обжегся на молоке, дует и на воду).

4. перен.
гореть, становиться горячим, быть в жару
пит-куç пĕçерет — лицо горит
вăл кăвар пек пĕçерет — у него высокая температура

5.
ошпаривать, обваривать
урана вĕри шывпа пĕçертĕм — я ошпарил ногу кипятком

6.
запаривать, заваривать, обваривать
милĕк пĕçер — запарить веник (для бани)
каткана вĕри шывпа пĕçер — запаривать кадку кипятком

7.
топить (молоко)
пĕçернĕ сĕт — топленое молоко

◊
ăша пĕçер — огорчать, расстраивать

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

печь, варить, жарить
кукăль пĕçер — испечь пирог
пĕçер (хăнтăла-таракана) — вываривать
паранка пĕçернине анчах çийеççĕ, пĕçермесĕр çимеççĕ — картофель едят только вареный, а невареный не едят
пĕçерт — ожечь
хĕртнĕ тимĕре алăпа йарса тытрăм та пĕçертсе пăрахрăм — я схватил (голою) рукою раскаленное железо, и ожег руку
пĕçерекен — жгучий
пĕçерсе пар — готовить
пиç – свариться, испечься

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_пэ̆з'э_р), жечь, калить. N. Юман вутти кăмакана питĕ пĕçерекен туса ярать. Янорс. Ниçтан та патне пымалла мар, пĕçерет, питĕ çутăртатса (= çатăртатса) çунать, каламалли çук. Юрк. Вут хытă пĕçерсен, сивĕ пулат. Шемшер. † Эпир пурнас тенĕ чох, çĕр çурăлчĕ, йĕп тухрĕ, йĕп хушшипе вут тухрĕ, пирĕн пите пĕçерчĕ (обжег). Изамб. Т. Хĕвел пĕçерет. N. Мунча пĕçерсе тăрат, тет, пĕр çухрăмран. Якейк. Виç шăл виттĕр вот тухать, виç çохрăмран пĕçерет. Орау. Вăсам çуннă чухне пирĕн чӳрече куçĕсем хĕрсе пĕçерекен пулчĕç (сильно). IЬ. Чӳркӳ çуннă чухне чиркĕвĕнчен пĕр вун чалăшра тăма çукчĕ, пĕçеретчĕ. IЬ. Ăрамра мар, çырма хĕрринче те пĕçеретчĕ (о пожаре). || Заставить поспеть. N. † Тăвайкки тăрăх хĕвел ӳкет, пиçмен çырласене пĕçерет. || Печь; жарить. N. Çăкăр пĕçер. || Топить (молоко). Собр. Сĕтне пĕçерсе парсан: хăш ĕне сĕтне малтан çиес-ши, тесе, шухăшласа ларатпăр. || Варить. N. Сан валли кам апат пĕçерет? Сана кам апат пĕçерсе парать (готовит). || Жечь (о крапиве). Б. Хирлепы. Вĕтрен сарса хунă мĕн (она, тетенька), вырт-пăх — пĕçерет, сиксе тăни сисĕнмерĕ. || Запарить. Кĕвĕсем. Ун мунчине хутнă, милкине пĕçернĕ (запарен). Ёрдово. Хĕрарăмсем хĕлле арланă çипписене кăмакара пĕçерсе çăваççĕ, типĕтеççĕ те, тĕртсе юр çине сараççĕ. Арзад. 1908, 13. Пĕçер (о пряже, хутăр). || Обварить. СТИК. Ачана пĕçертĕмĕр. У нас обварился ребенок. IЬ. Ан пыр унта, таçта пиçсе кайăн. Не ходи туда, обваришься. || Гореть (о лице). Якейк. Он пичĕ паян тем пĕçерет. N. Пит-çăмартисем пĕçерекен пулаççĕ. Сборн. по мед. Анчах хăш чухне ачан пĕтĕм хулĕ те хĕрелсе каят, ача вара ăшаланать, йĕрет (макăрать); ун чухне унăн хулĕ пĕçерет, кĕçтет те. || В перен. см. Зверев. Çӳрет питне пĕçерсе (намăсланса çӳресен). ЧП. Çын çине тухса çӳремерĕм, питне пĕçермерĕм. (Хĕр йĕрри). Орау. Калуш вăл урана пĕçерет || Колотить, бить (кнутом, прутом). В. Олг. КС. Арăм, катăршнайĕ, çăккăра паян икĕ питлĕ тунăпăрахнă, мĕн тăвассу пур (что поделаешь)! Сред. Юм. Пит иртĕнсе çӳре-ха ак, пĕр ярса тытсан, хытах пĕçереп те-ха кона (прибью его). Альш. Пĕрре ку ача урама тухат та, тетĕшĕсем ку тукмака калаççĕ: валей, тукмак, теççĕ. Эй, тукмак петĕм çемйине пĕçерет, тет. || N. Хăйсен те ăшне пĕçертĕмĕр. Кама 50. Ку ĕç ахаль иртмест вĕсене Çăварĕсене пĕсерĕпĕр-ха уншăн.

Чӑвашла-эсперантолла сӑмах кӗнеки

[peĵer]
kuiri (kuiru), baki (baku), varmigi (varmigu)
кукăль пĕçер — baki kukojn
мунча пĕçерет — en la benejo varmegas
вĕлтĕрен пĕçертет — la urtiko bruligas
эп(ĕ) каçхи апат пĕçертĕм — mi preparis la vespermanĝon
чей пĕçер — infuzi teon
пĕçернĕ какай — kuirita viando

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «печь», «варить»; 2. «жечь» (о крапиве); 3. «запаривать», «заваривать»; МК, Замахш. бишӳр, азерб., туркм., кумык., карач. бишир, кирг. бышыр, тув. быжыр «печь», Рабг., уйг. пшиӳр, узб., тур, пишир, казах., ног., к. калп. писир, алт. В, хак. пызыр, якут. бусар, башк. бешер, тат. пешер «печь», «варить», «стряпать». Происходят от пиç, пиш, быш.

Çавăн пекех пăхăр: