1.
молоко
молочный
ăшă сĕт — парное молоко
ăшă сĕт — теплое молоко
тин сунă сĕт — парное молоко
вĕретмен сĕт — сырое молоко
вĕретнĕ сĕт — кипяченое молоко
качака сĕчĕ — козье молоко
кăкăр сĕчĕ — грудное молоко
çăратнă сĕт — сгущенное молоко
хăймасăр сĕт — снятое молоко
сĕт апачĕ — молочное, молочная пища
сĕт витри — подойник
сĕт савăчĕ — молокозавод
сĕт парĕсем — молочные железы
сĕт продукчĕсем — молочные продукты
сĕт савăчĕ — посуда для молока, молочник
сĕт çулăхĕ — жирность молока
сĕт яшки — молочный суп
сĕт йӳçĕхнĕ — молоко прокисло
сĕт кĕвелнĕ — молоко свернулось
сĕт типнĕ — молоко пропало (корова перестала доиться)
ĕне сĕт лайăх антарать — корова хорошо дойтся, дает много молока
ĕнесем сĕт хушаççĕ — надои молока повышаются
сĕт çулĕпе кайса çу çулĕпе килмелле пултăр — фольк. пусть дорога туда будет по молоку, а обратно — по маслу (пожелание счастливого пути)
Ама сĕчĕпе кĕменни вăкăр сĕчĕпе кĕрес çук. — посл. То, что не воспринято с молоком матери, с бычьим молоком не воспримется.
2.
молочко, млечный сок
ыраша сĕт кĕнĕ — рожь достигла молочной спелости
◊
сĕт шăлĕ — молочные зубы
сĕтрен тăвансем — молочные братья и сестры
сĕтпе ӳстерекенсем — биол. млекопитающие
пулă сĕчĕ — молока и молоки рыбы
сĕт тута — бран. молокосос, сосунок, щенок
молоко
сĕтлĕх — молочный
ĕне ырри — молочево
ача шăлĕсем — молочные зубы
сĕт курăкĕ — молочай
сĕт чашки — молочник
сĕт-турăх — молоко свежее и кислое, различные молочные блюда
(сэ̆т, сӧ̆т), молоко. Изамб. Т. Пĕр-пĕр çыннăн ĕни пулмасан, ăна çынсем чӳлмекпе сĕт парса яраççĕ, ул вара чӳлмекне кӳнĕ чухне пĕр чĕлĕ çăкăр илсе килет. Ăна вара: ĕни сĕтлĕ пултăр, тесе, ĕнине çитерме каласа хăварат. ЧС. Вĕсене (погорельцев) халăх хура ĕне сĕчĕ ĕçтерме хушрĕç, мĕншĕн тесен чăвашсем: хура ĕне сĕчĕ чĕрене çунтармас, теççĕ. Слеп. Сĕт чакни, сĕт типни. Ib. Ĕнен сĕт типрĕ. Ск. и пред. чув. 52. Сĕтпе шыва кӳртнĕ пек, вĕсем таса çитĕннĕ. Орау. Пирĕн, пĕре ят пăсăлнăскер, сĕтпе шыва кĕрсен те тасалас çук. Ib. Сĕтĕнче çурри шыв. Молоко пополам с водою. Султангул. † Хура ĕне килет макăрса, сĕтне су та сахăр ту. Якейк. † Ай, аки, Мари пор, сĕтпе шăва кӳртнĕскер; ай, пичи Йăван пор, сар тоттăрпа тытнăскер. Альш. Хĕвел тухăç енче таçта пĕр çырма пур. Шывĕ — сĕт, тет. Выртса ĕçсессĕн, сĕт халлĕнех кĕрет, тет, çăвара. Илсе ăсса ĕçсессĕн, шыв пулат, тет. Регули 1116. Сĕт çи (сĕт çийĕ) шăннă. Вишн. 65. Сĕт ан йӳçтĕр тесе, сĕт тыткалакан савăтсене таса тытас пулать. Ib. 62. Сĕтпе пĕçернĕ маннă е хуратул пăтти. Çутт. 89. Çулталăк хушшинче ĕне миçе уйăх сĕтсĕр пурăнать? Буин. Сĕт анать. С. Алг. Сĕт çулĕпе кайса, çу çулĕпе килмелле пулинччĕ. Ала 63°. Вара вăсем юлашкинчен çак сăмахсене калаççĕ: сĕт çулпа тухса каймалла пултăр, çу çулпа кисе кĕмелле пултăр, теççĕ. Сред. Юм. Сĕтлĕ пăтă — сĕт ярса пĕçернĕ пăтă. Сборн. по мед. Ĕмкĕчĕ çине чăмлак, хырнă кишĕр, сĕт пăтти хурас пулмасть. Вомбу-к. Сĕтпе пашалу çăраççĕ. Ib. Сĕтпе çăмарта хăпартаççĕ. Ib. Сĕтпе чуста хораççĕ. Икково. Кошак сĕт вăрлать. Кошка тайком пьет молоко. Баран. 99. Лайăх пăхсан, ĕне сĕтне ытларах антарать. Шишкин. † Эпир ăма питĕ хитре, сĕтпе колач çинĕрен. N. † Аннен кăмаки шор кăмаки, сĕтпе-порпа шоратнă, килес килет, кас (= каяс) килмеçт. См. Магн. М. 189. Кан. Сĕт парĕ кансан çех, пăруланă ĕне сĕт çителĕклĕ антарать. N. † Ырă аттеçĕм, тетĕп, ырă аннеçĕм, икĕ кăкăру сĕтсене пахил ту. Хурамал. † Пĕчĕкçĕрен пысăк пултăмăр, атте-анне кăкри сĕчĕпе. N. Тин çуралнă ачасем пек пулса, чуна аванлантаракан таса сĕте юратăр. || Молокообразное содержимое в шелухе несозревшего зерна хлеба. Тюрл. Ыраш шăрка таксассăн сĕте ларать. Ходар. Сана мăн турă, мăн турă амăшĕ, пӳлĕхçи, пӳлĕхçи амăшĕ, çĕнĕ тырă-пулă сĕчĕпе пуççапатпăр, çăмăллăх пар. (Моленье). Сред. Юм. Ыраша сĕт кĕнĕ. (Ыраш шăркана ларса пĕтсен, пĕрчи пола пуçласан калаççĕ). || Фамильное прозвище. Якейк. Сĕт Ерхип.
сөт
[setj]
lakto, lakta
ăшă сĕт — ĵus melkita lakto
varma lakto
вĕретнĕ сĕт — boligita lakto
качака сĕчĕ — kaprina lakto
сĕт-çу — laktaĵo(j)
«молоко»; МК, Зол. бл. cӳт, уйг., кирг., казах., к. калп., ног., тур., тат., алт. В, тув., хак. cӳт, узб. сут, тат. сӧт, башк. hӧт, азерб. сӳд, туркм. сӳйт, кумык, сют «молоко»; в чув. от сĕт образуются: сĕтек «сок», «вкус»; сĕтеклĕ «сочный»; «вкусный»; сĕткен «ягодный сок»; «влага»; «молоки». çĕр сĕткенĕ «почвенная влага».
Çавăн пекех пăхăр:
сĕртĕнӳ сĕртер сĕрчĕк сĕсĕрлентер « сĕт » Сĕт çăлĕ сĕт али сĕт апачĕ сĕт кӳл сĕт чĕрессилла