Шырав: сӳ

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
драть, сдирать, ошкуривать
лупить
шелушить
курăс сӳ — драть мочало
кивĕ шпалера сÿ — содрать старые обои
пушăт сÿ — дратьрить березу, снять с березы бересту

2.
сбрасывать
сдирать, срывать, снимать
çил-тăвăл пӳрт тăррине сӳсе пăрахнă — буря сорвала крышу дома

3. перен.
сдирать, грабить
пирĕнтен çĕршер тенкĕ сӳсе юлчĕç — с нас содрали по сто рублей

4. прост.
наяривать, жарить, шпарить
хĕрсем ташша сĕвеççĕ кăна — девушки лихо пляшут

II.

1. подр. —
о нервной дрожи, ознобе
чун сӳ турĕ — душу охватило волнение
сӳ! çӳçенсе кайрĕ шăмшак — тело охватила нервная дрожь

2. подр. —
о порыве ветра, волне запаха
сӳ кайрĕ нефть шăрши — сильно запахло нефтью
сӳ çитсе перĕнчĕ çил — налетел порыв ветра

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

син.: сĕв
снимать (кожу), драть (лыко)
пушăт сӳ — лыко драть

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

подр. нервной дрожи. ЧС. Çавăнтан вара, эпĕ халĕ те шыва кĕрсен, чун сӳ! туса каять, тата темĕскер ураран тытнă пекех туйăнать. Ib. Манăн ларнă çĕртех чун сӳ-сӳ! туса каять. Тюрл. Вăл (мертвая) хуп-хура тискер пулса кайнăччĕ, ун çине пухсассăн чун: сӳ-сӳ! тăватьчĕ. Ib. Чон сӳ! сӳ! тăвать (боится). N. Ух, вар сӳех (= сӳ+ех) тувать, аялла пахсассăн (даже внутри холодеет).

(_сӳ), сдирать, снимать. В. Олг. Кĕрĕкне сӳсе кайнă. N. Чĕрĕ кашкăрăн тирне сӳсе сан çине тăхăнтарсан, эсĕ вара чĕрĕлĕн. (Из сказки). Ст. Чек. Тирне сĕвĕп. N. Çав çăканăн хуппине сӳсе илтĕмĕр те. N. Сӳ, снять (узду). Ст. Чек. Улпут Матрус Ивана кăранра (грань владения) пушăтпа тытнă та, виç тенкĕ укçине сӳсе юлнă. Ала 67. Ташланă вăхăтра, хĕр пуçĕ çинчен пĕркенчĕкне сӳсе тухса каять те пытарать. N. Вĕсен çийĕнчи пурлă-çуклă тумтирĕсене сĕве-сĕве илнĕ (сняли последнюю одежонку). Панклеи. Ман йĕвене сӳсе яр, эп халях тытса килетĕп ăна (его; говорит лошадь). Б. Яныши. Вăл утне тăлăпа тăлларĕ те, тата кайран тытма лайăх пултăр тесе, йĕвенне сӳмесĕр чĕлпĕрĕпе тăлăран туртса çыхса лартрĕ те, хăва (= хăй) пирĕн пата выляма пычĕ.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

, диал. сĕв «снимать», «сдирать (шкуру животных)»; «отдирать»; МК, Замахш., уйг., азерб., туркм., тур., тат., кирг., казах., к. калп., ног., алт. В, ойр., хак., тув. сой, тат. суй «резать (скот)», «снимать», «сдирать шкуру»; «обдирать».

Çавăн пекех пăхăр:

суя-хур вăрри суяçă суягная суялăх « сӳ » сӳвĕн сӳвĕт сӳеç сӳеç лупашки сӳеçтер