Шырав: тинĕс

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

море

морской
тăвăллă тинĕс — штормовое море
тинĕс кукăрĕ — морской залив, бухта
тинĕс çынни — помор
тинĕс çӳревçи — мореплаватель
тинĕс чарланĕ — морская чайка
тинĕс лешенчи — заморский уст.
тинĕс çывăхĕнчи — приморский
тинĕсри чĕрчунсем — морские животные, морская фауна
Тинĕс варринче авăн çунать. (Сăмавар). — загадка Посреди моря топится овин. (Самовар).

◊
тинĕс арăсланĕ — морской лев
тинĕс кăпăкĕ — пемза (букв. морская пена)
тинĕс купăсти — морская капуста
тинĕс лаши — морской конек
тинĕс слонĕ — морской слон
тинĕс сысни — 1) уст. дельфин 2) морская свинка
тинĕс çăлтăрĕ — морская звезда
тинĕс чĕрĕпĕ — морской ĕж
тинĕс чирĕ — морская болезнь
тинĕс чĕркуççи таран — море по колено
çичĕ тинĕс урлă каç — переехать семь морей (соотв. ходить за три моря)

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_тин’э̆_с, т’ин’э̆_с), море. H. Шинкусы. Симĕс тинĕс, зеленое море. (Из наговора). Конст. чăв. Çĕр варĕнчи (= варринчи) тинĕс, Средиземное море. Хурамал. Тинĕс уттисенче вăрман пулать; çав вăрмансене кассан, юн тухать, тесе калать, тет. N. Вăл вырăн авал тинĕсех пулнă, тет, çавăнпа пĕчĕк кӳлĕ пек вырăнсем питĕ нумай. ТХКА 7. Тинĕс пек аслă çĕршыв пулсан та, çĕр ĕçне йĕркеллĕ ĕçлеме пĕлмесен, çĕр ĕçлени этем е усăллă мар вара. N. Пирĕн патăртан тинĕc курăнать (виднеется море). Ст. Шаймурз. Хĕрлĕ тинĕс пулса тăнă. N. Тинĕс хĕррине çитмесĕр аттăна ан хыв. (Послов.). К.-Кушки. Тинĕсре (в море) хурсем ишеççĕ. N. † Атăлпала тинĕс хушшинче икĕ матур йĕкĕт пурăннă, тет.

(_тин’э̆_с), яз. имя мужч. Иревли.

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

диңгез

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«море»; КБ тӓниз, тат., башк. диңгез, уйг., кирг., туркм. деңиз, узб. денгиз, азерб. дәниз, тур. дениз, ног. тенъиз «море». В древнечувашском языке, вероятно, море называлось тенгер, как это можно судить по заимствованному венграми от древних чуваш, или булгар, слову tenger «море»; современное тинĕс проникло позднее из татарского языка; ср. эвенк. тӧнгер.

Федотовăн «Тĕне кĕмен чăвашсен ячĕсем» словарĕ

яз. и. м. Иревли (Ашм. Сл. XIV, 50-51) < тюрк. м. и. Тенгиз "море" (Гаф. ИИ, 194). См. Тениç.

Çавăн пекех пăхăр:

тин тин çеç тин-тань Тинçер « тинĕс » тинĕс çăкăрĕ тинĕс ĕни тинĕс автанĕ тинĕс апельсинĕ тинĕс арăсланĕ