I.
1.
гребень, гребешок, расческа
йăвă тура — частый гребень
пуç тури — гребень, расческа
пластмасс тура — пластмассовая расческа
çӳçе турапа тура — причесать волосы расческой
2.
чесалка, гребень (для пеньки, кудели)
II. шахм.
тура, ладья
тура хӳтĕлевĕ — ладейная защита
турапа çӳре — пойти ладьей
III. глаг.
1.
чесать, расчесывать (волосы), причесывать
çӳçе тураса тирпейле — причесаться
çӳçе каялла тураса яр — зачесать волосы назад
çӳçе тураса уç — расчесаться, расчесать волосы
2.
чесать (напр. пеньку)
3.
сгребать, грести что-л., собирать в кучу
утă тура — сгребать сено
IV. глаг.
1.
крошить, резать, нарезать на мелкие кусочки, ломтики
какай тура — нарезать мясо
купăста тура — шинковать капусту
сухан тура — мелко резать лук
улăм турамалли машина — соломорезка
вĕтĕ тура — крошить, резать мелко
тураса тултар — накрошить
2. перен.
рубить, крошить, уничтожать
(тура), крошить, резать на мелкие куски. Б. Нигыши. Йăттине вара уйранпа тураса çитара пуçланă. || В перен. см. Ст. Чек. Çиекен пĕлмест, туракан пĕлет. Есть легко, но припасти еды трудно. || Рубить. Зап. ВНО. Вăл аша вĕтĕ турама хăтланса, аллине касса пăрахнă. N. Çиленчĕ те, аллинчи пурттипе çукине туххăм тураса тăкрĕ. || Испилить. N. Пулене тураман, çуркам кăна каснă.
(тура), чесать. СПВВ. N. Самай тураса пĕтнĕ чух çӳçĕм пĕрчи çыхланчĕ N. Кăтра çӳçĕрсем вăрăмлансан, епле турăр ăна турапа. N. Ир пулчĕ. Эпĕ тăтăм. Ура сыртăм. Пит çурăм. Пуç турарăм. Янтик. † Кӳлтĕм тарантас, кӳлтĕм пар ут, çилхисене тураса. || Вычесывать (лен). N. Аслă пасар варринче туранă йĕтĕн виçеççĕ. || Выдирать. Альш. Хурчăка кайăк усал кайăк: хăйĕн мамăкне хăех турат-çке. || Собирать граблями, согребать. || О сохр. здор. Питне-куçне, кăкăрне сивĕ шывпа пĕрĕхсе (спрыснув водой) турас пулать.
(тура), гребень, гребешок, расческа. Трхбл. Кучĕ çурла, пуçĕ тура. (Автан). Пшкрт. Поç тори. В. Олг. Пуç тори. ||Гребень, чесалка, расческа для льна. Кн. для чтен. 175. Татянан аппăшĕсем йĕтĕне тура çине тăхăнтарнă та, çип арла пуçланă.
(тура), клеймо на срубленных деревьях. СПВВ. || Знаки на могильных камнях.
сущ.жен.
тура (шахмат вăййинчи кĕлетке)
ж. шахм. тура.
турарга (нарезать)
тарарга (расчесывать)
тарак (гребень)
1. «чесать», «причёсывать», «расчёсывать (волосы)»; 2. «чесать» т. е. «мыкать (пеньку, лён)»; МК, кирг., казах., к. калп., ног., ойр., узб., тур., тат., башк. тара, уйг. тари, азерб., туркм. дара «чесать», «расчёсывать».
«гребень», «гребёнка», «расчёска»; уйг. тар(ғ)ак, тув. дыргак, хак. тарғax, якут. тараах, АФТ, туркм. дарак, азерб. дараг, узб. тарок, кирг., казах., к. калп., ног., ойр., башк., тат., тур. тарак «гребёнка». В чув. конечное к отпало. (Чувашская форма могла образоваться в результате конверсии глагола. Прим. ред.)
«крошить», «резать на мелкие кусочки»; турам «крошки», «небольшой кусочек»; МК moғpa, уйг. тоғри, алт. В, узб. туғра, азерб., тур., туркм. doғpa, тат. дора, кирг., к. калп. туура, казах., башк., тат. тура «крошить», «мелко нарезать»; узб. туғрам, азерб. доғрама, туркм. дограм «крошка»; в чув. р выпало.
Çавăн пекех пăхăр:
турăш-тытрăш турăшăн турçӳрев турĕнче « тура » тура çурăмлă шыв калти Тура варĕ тура хурçи тура шыва аннă кун тура-пуç