Шырав: тӳлек

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

1.
тишина, покой, спокойствие

тихий, спокойный

тихо, спокойно
çĕрлехи тӳлек — ночная тишина
урамра тӳлек — на улице спокойно

2.
тихий, безветренный

тихо, безветренно
тӳлек ир — тихое утро
çанталăк тӳлек тăрать — погода стоит безветренная
паян иртенпех тӳлек — сегодня с утра тихо, безветренно

3.
тихий, спокойный, кроткий, смйрный

тихо, спокойно, кротко, смирно
тӳлек кăмăл — спокойный характер
тӳлек лаша — смирная лошадь
вăл хăйне тӳлек тыткалать — он ведет себя спокойно

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

узел.

(_тӳл’эк’), тихий, спокойный, смирный. Аттик. Тӳлек çăмăрна пар. (Моленье). Абаш. Тӳлек лаша, тихая лошадь. N. Тӳлек çанталăкра аслати авăтнă пек, топă сасси илтĕнет. N. Тӳлек çын. Собр. † Йăлтăр-йăлтăр пуçĕсем, тӳлекçеççĕ сассисем. N. Тĕлĕнмелле! Çак кайăк сассисем пĕртте сасă пек те туйăнмаççĕ, çанталăк çапах пĕр сасăсăр, тӳлек пек туйăнать. Альш. Темĕн сарлакăшĕ выртат сарăлса кăн-кăвак шыв, тӳлек шыв. N. Кронштадт халĕ лăпланса çитрĕ. Пристăнь çинче те пурăнăç тӳлек. Полтава 73. Çамрăк кăкри пит тӳлек, хуллен сывлать еррипе. Ib. Манăн тӳлек кăмăла юратмасăр йышăнан. „Любовь смиренная моя встречает хладную суровость“. Сĕт-к. Çанталăк ку туруçăн пит тӳлек тăрать (тихая погода). СПВВ. ИА. Çанталăк тӳлек чух шыв хумханмасть. СПВВ. МА. Тӳлек е лĕп çиç — çил çук чухнехине калаççĕ. N. Çанталăк пит тӳлек. Çӳлтен кайăк сассисем илтĕнеççĕ. Ib. Ырă сиплĕхлĕ, тӳлек çăмăр пултăр. N. Паян тӳлек çумăр çăвать те, хăш чухне йăс-йăс-йăс туни илтĕнет, çавăнтах тата тимĕр (крыша) çинче шанкăр-шанкăр туни илтĕнет (звон), тата шапăр-шапăр та тăвать (стук падающих капель без звона), йывăç çулçисем лăстăр-лăстăр туса лараççĕ. НЧ. Кимсем чарăнса тăракан тӳлек вырăн. N. Çак каланă сăмахсем ытла та тӳлек тухаççĕ. Пурне те калас пулсан, ялсенче ун пек кăна калаçмаççĕ. N. Кăçал пĕре çула кун пит тӳлек пулчĕ. Çу уйăхĕ. Хĕвел пĕçерет. Ск. и пред. чув. 39. Ăвăс çулçи майĕпе чĕтренкелет тӳлекре. || Смирно, тихо, спокойно. ПВЧ 95. Тем чол тӳлек çӳресен те, пиртен ыр ят тохас çок (мы не дождемся доброго имени). || Покой, тишина.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

«покой», «тишина»; «безветрие»; «тихий», «спокойный»; тур. дӳлен, дэвлен (древнее слово) «успокоиться», «воспринять силу» (Будагов I, 574); чаг. тӳлӓк «смирный», «скромный»; тӳлкӓлек «скромность», «спокойствие»; Ибн-Муханна дӳлӓг, Рабг. тӳлӓк «смирный», «скромный»; ср. монг. дӧлгӧн «тихий», «спокойный».

Çавăн пекех пăхăр:

тӳлевлĕ тӳлевлĕх тӳлевсĕр тӳлевсĕрлĕх « тӳлек » тӳлеккĕн тӳлеклĕ тӳлеклĕх тӳлеклен тӳлеклентер