Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

дебют

1.
дебют (спектакле, ăмартава пĕрремĕш хут хутшанни, ĕçе пуçăнни)
поэт дебючĕ — дебют поэта
артист дебючĕ ăнăçлă пулчĕ — дебют артиста прошел успешно

испытани

испытание, экзамен
испытание ăнăçлă тыт — успешно выдержать испытания

калаçу

3.
переговоры
калаçусем ăнăçлă вĕçленчĕç — переговоры завершились успешно

конферанс

конферанс (концерта ертсе пыни)
ăнăçлă конферанс — удачный конферанс
конферанс туса пыр — вести конферанс

ларт

17.
сажать, совершать посадку, приземление
пилот самолета ăнăçлă лартрĕ — пилот благополучно посадил самолет

операци

операционный
аппендицит операцийĕ — операция аппендицита
йывăр операци — тяжелая операция
чĕре операцийĕ — операция на сердце
операци пӳлĕмĕ — операционная (помещение)
операци сестри — операционная сестра
операци сĕтелĕ — операционный стол
операци ăнăçлă вĕçленни — удачный исход операции
наркозпа операци ту — оперировать под наркозом

сывату

лечение, исцеление
сывату ăнăçлă пырать — лечение протекает успешно

хӳтĕле

4.
защищать (напр. проект, диплом и т. д.)
диплом хӳтĕле — защищать диплом
вăл диссертацие ăнăçлă хӳтĕленĕ — он успешно защитил диссертацию

ялхуçалăх

сельскохозяйственный
ялхуçалăх ĕçченĕсем — труженики сельского хозяйства
ялхуçалăх институчĕ — сельскохозяйственный институт
ялхуçалăх сăнав станцийĕ — сельскохозяйственная опытная станция
ялхуçалăхне пур енлĕ аталантарни — всестороннее развитие сельского хозяйства
ялхуçалăх çулĕ ăнăçлă вĕçленчĕ — сельскохозяйственный год завершился успешно

ăнăçлă

1.
удачный, успешный

ăнăçлă

удачно, успешно
ăнăçлă сунар — удачная охота
фотокарточка ăнăçлă тухнă — фотография получилась удачной
ăнăçлă пул — удаться
сăнав ăнăçлă пулчĕ — опыт удался

ăнăçлă

2.
успешный, благополучный

ăнăçлă

успешно, с успехом, благополучно
ăнăçлă ĕç — успешная работа
экзаменсене ăнăçлă тыт — успешно сдать экзамены
плана ăнăçлă тултар — успешно выполнить план

ăнăçлă

3.
удачливый, счастливый
везучий прост.

ăнăçлă

удачливо, счастливо
ăнăçлă çын — удачливый человек

ăнăçлă

4.
плодотворный, эффектйвный

ăнăçлă

плодотворно, эффективно
ăнăçлă ĕç-хĕл — плодотворная деятельность

ăнăçуллă

то же, что ăнăçлă

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

тулăклă

толковый, разумный, полезный; толково, полезно, разумно. N. Ачасене çырăва çапла вĕрентни ăнăçлă, тулăклă пулĕ. Сред. Юм. Пăртак толăклăрах хытлан, ытла пит толăксăр хытланан.

тӳлĕхлĕ

то же, что тӳлĕкле. || В перен. зн. — приплодливый. Батыр. Т. VI. 1З. Кĕпçе пек хăпарса кай, нуммай кĕтĕр, сахал тухтăр, пурте тӳлĕхлĕ пулччăр (скотина), тесе кĕл-туса витене кӳртсе ярат. („Выльăх çитерме хупни“). Чеб. Тӳлĕхлĕ пултăр — ăнăçлă (приплодно). Ib. Тăвар пек тӳлĕхлĕ пултăр (говорят, когда колют скотину).

тăрăшу

старание, прилежание. N. Эпĕ ырă тăрăшупа тăрăшрăм. ТХКА. Çапла ĕнтĕ вăл, чăнах та, кăшман лартса тухăçлă тума, паранкă лартса ăнăçлă тума, тăрăшу, хастар, ăслăлăх кирлĕ çав.

кăтлă

счастливый. Хурамал. Çĕнĕ çурт лартсан, унта ют çын малтан кĕнĕ чух: пӳрт кăтлă пултăр (= ăнăçлă пултăр), тет.

ăнăçлă

(ы̆ны̆с'лы̆), удачный, успешный, спорый, пригодный. Стюх. Часосл. Аллăмăрсенĕн ĕçне ăнăçлă ту. N. Ăнăçлă выльăх. Удачная скотина (плодовитая).

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

благополучный

прил. (син. удачный, успешный; ант. неудачный, неблагополучный), благополучно нареч.
ăнăçлă, ырă, телейлĕ; все кончилось благополучно йăлтах ăнăçлă вĕçленчĕ

выдержать

глаг. сов.
1. кого-что (син. устоять) чăт, тӳс, ан парăн; мост выдержал большую нагрузку кĕпер пысăк тиеве чăтрĕ; нервы не выдержали нервсем тӳсеймерĕç
2. что тыт, пурнăçла, юрăхлă пул; успешно выдержать экзамен экзамена ăнăçлă тыт ♦ выдержать характер çине тăр, ан парăн; книга выдержала пять изданий кĕнеке пилĕк кăларăм тухнă

выступить

глаг. сов.
1. (син. вьшти, выдвинуться) тух, тухса тăр; выступить из строя стройран тухса тăр
2. (син. отправиться) тух, тапран, тапранса тух, тухса кай; выступить в поход похода тапранса тух
3. 1 и 2 л. не употр. (син. появиться) тух, тапса тух; на лбу выступил пот çамкана тар тапса тухрĕ
4. (син. исполнить) выля, кала, юрла (халăх умĕнче); выступить с концертом концерт пар; певец выступил с большим успехом юрăçă питĕ ăнăçлă юрларĕ
5. (син. высказаться) кала, тухса кала, сăмах кала; выступить на собрании пухура сăмах кала ♦ выступить со статьёй в газете хаçатра статья пичетлесе кăлар; выступить с предложением сĕнӳ пар

дебют

сущ.муж. (син. начало)
пуçламăш, пуçăну; пуçăнни; дебют артиста артист пĕрремĕш хут выляни; дебют оказался успешным ĕçе пуçăнни ăнăçлă пулчĕ

наиболее

нареч. (син. особенно; ант. наименее)
чи; пуринчен ытла; наиболее удачное решение задачи задачăна чи ăнăçлă майпа шутлани

пользоваться

глаг. несов.
усă кур, пайта кур; пользоваться телефоном телефонпа усă кур ♦ пользоваться успехом ăнăçлă пул; пользоваться всеми правами тулли правăллă пул

соперник

сущ.муж., соперница жен.
тупăшуçă, тăшман; тупăшакан, хирĕç тăракан; он достойный соперник чемпиона вăл чемпионпа ăнăçлă тупăшать

счастливый

прил., счастливо нареч.
телейлĕ, ăнăçуллă; счастливое детство телейлĕ ачалăх; Счастливого пути! Çулĕ ăнăçлă пултăр! (хăнасене ăсатни чух калани); Счастливо оставаться! Чипер юлăр! (ăсатса яракансене калани)

удаться

глаг. сов.
ăн, ăнăç, ăнăçлă пул, май кил; удалось успеть на поезд поезда ĕлкĕрме май килчĕ

удачный

прил., удачно нареч.
ăнăçлă, ăнăçуллă; удачно выступить на соревнованиях ăмăртăва ăнăçлă хутшăн

успешный

прил. (син. удачный), успешно нареч.
ăнăçлăх, ăнăçуллă, çитĕнӳллĕ; успешно выдержать экзамены экзаменсене ăнăçлă тыт

явиться

глаг. сов.
1. (син. прибыть, прийти; ант. отбыть, уйти) кил, пыр; килсе çит, пырса çит; явиться по повестке в суд повесткăпа суда пыр; он явился домой поздно вăл киле каç пулсан тин килсе çитрĕ
2. (син. стать, оказаться) пул, пулса тăр, пулса тух; гололёд явился причиной аварии пăрлак çул инкекĕн сăлтавĕ пулчĕ
3. (син. возникнуть) кил, тупăн; явилась удачная мысль ăнăçлă шухăш пуçа килчĕ

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

час

1. сехет; мы сидели до часу ночи эпир çур çĕр иртни пĕр сехетчен лартăмăр; 2. вăхăт, тапхăр; настанет час расплаты тавăрас вăхăт çитĕ; в добрый час телей пултăр, ĕçӳ ăнăçлă пултăр; ждём его с часу на час эпир ăна кĕç-вĕç килсе çитĕ тесе кĕтсе тăратпăр; пробил мой последний час манăн вилĕм çитрĕ; стоять на часах часовой пулса, хуралта тăр.

талисман

талисман (тĕшмĕш çынсем ĕненнĕ тăрăх, çынна тĕрлĕ усалтан хăтарса тăракан, ăна телей паракан, ĕçе ăнăçлă тума пулăшакан япала).

увенчивать

кого, что несов., увенчаться сов. 1. венок тăхăнтар (чаплă ĕç тунăшăн); 2. ăнăçлă туса пĕтер.

увенчиваться

1 и 2 л. не употр. несов., увенчаться сов. тăрлан, ăнăçлă пул (пĕт), лайăх вĕçлен; и дело увенчалось успехом ĕç ăнăçлă вĕçленчĕ.

удаваться

1 и 2 л. не употр. несов., удаться сов. кунăç, ăн, ĕç тух, май кил, ăнăçлă пул; он за что ни возьмётся, ему всё удается вăл кирек мĕне тытăнсан та, ӳнăн пур япала та ăнăçлă пулса пырать.

удачный

ăнăçлă, юрăхлă, килĕшӳллĕ, лайăх, телейлĕ, усăллă; удачное начинание ăнăçлă пуçару; удачное выражение юрăхлă сăмах çаврăнăшĕ, пуплев.

успех

ăнăçу, ăнăçлăх; желаю успеха в делах ĕçӳсем ăнăçлă (ăнăçуллă) пулччăр, ăнăçлăх (ăнăçу) сунатăп.

успешный

ăнăçлă, ăнăçуллă.

благополучный

ăнăçлă, лайăх.

благоприятный

ырă, лайăх, ăнăçлă, майлă, халаллă, юрăхлă; благоприятные условия юрăхлă майсем, условисем.

благотворный

усăллă, ăнăçлă, лайăх, сиплĕ.

благоустроенный

тирпейлĕ, килĕшӳллĕ, лайăх йĕркене кӳнĕ, лайăх майлаштарнă, лайăх илемлетнĕ, пур енчен те ăнăçлă, масаллă.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

аншлаг

м. аншлаг (театрта билетсене сутса пĕтерни çинчен пĕлтерни); ◇ проходить с аншлагом аншлагла ирт, питĕ ăнăçлă ирт (спектакльсем, концертсем çинчен).

благополучный

прил. ăнăçлă, пехетлĕ, телейлĕ; благополучный исход операции операци ăнăçлă иртни.

благоприятный

прил. 1. майлă, ăнăçлă; благоприятный момент майлă самант; 2. (одобрительный) лайăх; дать благоприятный отзыв на книгу кĕнекене лайăх хак пар.

блин

м. пĕлĕм, çатма икерчи; ◇ первый блин комом погов. малтанхи икерчĕ тачка пулать (ĕç пуçламăшĕ ăнăçлă пулмасть).

вера

ж. 1. шанăç, шанни, ĕненни; вера в успех дела ĕç ăнăçлă пуласса шанни; вера в победу çĕнтерӳ шанăçĕ; вера в торжество правды тĕрĕслĕх çĕнтерессе шанни; 2. (религия) тĕн; вера в бога турра ĕнени; 3. уст. разг. (доверие) шанни, шанчăк; принять на веру сăмахсăрах йышăн (е шан).

выдержать

сов. 1. что (какую-л. тяжесть) чăт, тӳс (çĕмĕрĕлмесĕр); лёд крепок, выдержит пăр çирĕп, чăтать; 2. что и без доп. (стойко перенести до конца) чăтса (е тӳссе) ирттер, чăт, тӳс; выдержать все невзгоды пур йывăрлăха та тӳссе ирттер; он не выдержал и зарыдал вăл тӳсеймесĕр макăрса ячĕ; 3. что пар, тыт; выдержать конкурсный экзамен конкурслă экзамена ăнăçлă тыт; 4. что (соблюсти) пăхăн, тытса пыр; выдержать заданный размер панă виçене тытса пыр; выдержать срок исполнения вăхăтра ту (е пурнăçла); 5. кого-что (продержать) тыт, усра; выдержать вино эрехе усра (пахалатас шутпа); выдержать несколько изданий темиçе кăларăмпа тух; выдержать паузу чарăнса ил; выдержать роль ан чак, вĕçне çитер; выдержать характер çирĕп пул, ан чак.

выйти

сов. 1. (уйти, выбыть) тух, тухса кай; выйти из комнаты пӳлĕмрен тух; выйти из лесу вăрмантан тух; выйти на улицу урама тух; 2. (выбыть) тух; выйти из игры вăйăран тух, выляма пăрах; 3. (быть изданным) тух; выйти из печати пичетленсе тух; 4. (стать кем-л.) пул, тух; выйти в инженеры инженера тух; выйти победителем çĕнтер; 5. (получиться, удаться) пул, тух; фотография вышла удачной фотокарточка ăнăçлă тухнă; 6. (случиться, произойти) килсе тух, пулса тух; вышла неприятная история ырă мар пулса тухрĕ; 7. (вступить в брак) тух, кай; выйти замуж качча тух, качча кай; 8. (произойти) тух, çурал, çуралса ӳс; выйти из крестьян хресчен çемйинче çуралса ӳс; 9. (израсходоваться) пĕт, тух; деньги все вышли укçа пĕтрĕ; срок вышел срок тухрĕ; ◇ выйти в люди çын пул; выйти в отставку отставкăна тух; выйти на пенсию пенсне тух; выйти из берегов ейĕве тух (е кай); выйти из возраста (или из лет) çултан тух; выйти из головы (или из памяти, из ума) манса кай; выйти из доверия шанчăкран тух; выйти из положение май туп, майлаштар; выйти из себя хăвна ху чарайми пул; выйти наружу палăр, çиеле тух; выйти из-под пера çырăн (хут çине); не вышел чем-л. ăнăçусăр пул; выйти из употреблений пăрахăçа тух.

гора

ж. 1. ту, сăрт, сăрт-ту; жить в горах тусем çинче (е хушшинче) пурăн; кататься с горы тăвайкки ярăн; 2. (множество чего-л.) купа; целые горы арбузов и дынь купи-купипе арпус, дыня; ◇ гора на душе (лежит) чĕрене пусса тăрать (хуйхă, шухăш т. ыт. те); гора с плеч свалилась чун уçăлса кайрĕ (йывăрлăхран хăтăлнипе); не за горами инçех мар; в гору идти малалла кай (пурнăç), ӳссе кай, ăнăçлă пыр; под гору идти каялла кай; надеяться как на каменную гору çирĕп шан; пир горой савăнăçлă ĕçкĕ-çикĕ; стоять горой хӳтĕле, тăр (камшăн та пулин).

идти

несов. 1. çӳре, ут, пыр, кай, кил, уттар; медленно идти хуллен ут; идти толпой кĕпĕрленсе пыр; идти навстречу хирĕç кил; пароход идёт вниз пăрахут анать; пароход идёт вверх пăрахут хăпарать; идти широким шагом тунала; иди домой уттар килелле; 2. (развиваться в определённом направлении) пыр; идти к коммунизму коммунизма пыр; идти к лучшему лайăхланса пыр; учёба идёт успешно вĕренӳ ăнăçлă пырать; 3. (приближаться) çит, çывхар, кил; весна идёт çуркунне çывхарать; 4. (об осадках) çу; идёт снег юр çăвать; идёт небольшой дождь çумăр шĕпĕртетет; 5. (течь, источаться, выделяться) юх, тух, кĕр; из самовара идёт пар сăмавартан пăс тухать; от цветов идёт сильный запах чечексенчен вăйлă шăршă кĕрет; 6. (пролегать, простираться) вырт, пыр, кай; дорога идёт лесом çул вăрманпа пырать; 7. разг. (входить, влезать) кĕр; пробка не идёт в горлышко бутылки пăкă кĕленче тутине кĕмест; 8. (совершаться, происходить) пыр; дела идут хорошо ĕçсем лайăх пыраççĕ; идёт собрание пуху пырать; 9. (поступать куда-л.; приступать к какой-л. деятельности) кай, кĕр; идти учиться в университет университета вĕренме кай; идти на заработки укçа тума кай; идти в атаку атакăна кай (е кĕр); 10. (находить сбыт) сутăн, кай; товар не идёт тавар каймасть; 11. (регулярно поступать) хушăн, ӳс; идут проценты процентсем хушăнаççĕ (е ӳсеççĕ); 12. (требоваться) кай; на платье идёт три метра шёлка кĕпе çĕлеме виç метр пурçăн каять; 13. (быть к лицу, соответствовать) килĕш; тебе идёт эта шапка ку çĕлĕк сана килĕшет; 14. (проходить) ирт; идут годы çулсем иртеççĕ; 15. (о механизмах — действовать) кай, çӳре; часы идут точно сехет тĕрĕс çӳрет; 16. (делать ход в игре) çӳре, шутар, куçар (шашка-шахмат ваййинче) идти конём лашапа çӳре; 17. (длиться, продолжаться) пыр; спектакль идёт два часа спектакль икĕ сехет пырать; 18. (перемещаться, будучи направленным куда-л., от-куда-л.) пыр, çӳре, çит; товары идут в деревню из города тавар яла хуларан пырать; 19. (с предлогом «в» — подвергаться чему-л.) тума пар, ĕçе кай; идти в чистку тасатма пар; идти в продажу сутăн, сутлăха хай; <> идти на убыль чак, иксĕл, хух; дело идёт на лад ĕç майлашса (е ăнса) пырать; идёт на лад ĕç ăнăçлă пыр, мая ӳк; дело идет к концу ĕç вĕçленсе пырать; идёт на компромисс килĕш; идёт на уговоры ӳкĕте кĕр; идти в ногу с жизнью пурнăçпа тан пыр; идти замуж качча кай (е тух); идти под венец венчете тăр; идти в дудку кĕпçене кай; идти в стебель хăмăла (е тунана) кай; идти впрок усса кай, вырăна кил; идти с сумой уст. хутаç çакса кай; сон не идёт ыйхă килмест; куда ни шло! ăçта каймасть!, мĕн пулать те мĕн килет!; не идёт из ума асран каймасть (е тухмасть).

небезуспешный

прил. ăнăçсăрах мар, самаях ăнăçлă.

неблагополучно

в знач. сказ. безл. йĕркеллĕ мар, ăнăçлă мар; у них в семье неблагополучно вĕсен çемйинче йĕркеллĕ мар.

оказия

ж. 1. уст. (удобный случай) ăнăçлă май, ăнкай, тӳрĕ килни; 2. (в сочетании со словами что за, вот так и т. п.) тамаша; вот так оказия! ак тамаша!

перо

с. 1. тĕк; лебяжье перо акăш тĕкĕ; куриное перо чăх тĕкĕ; 2. (для письма) перо; писать пером перопа çыр; 3. перен. (писательская манера) çырни, çырас пултарулăх; владеть пером çырма пултар; 4. (плавник рыбы) çунат (пуллăн); 5. разг. (зелень лука и чеснока) çулçă, çеçке; перья лука сухан çулçи; 6. тех. (лопасть) калак, çунат; ◇ ни пуха ни пера! ăнăçлă пултăр!

плодотворный

прил. ăнăçлă, тухăçлă, усăллă; плодотворная деятельность ăнăçлă ĕç-хĕл.

победный

прил. 1. çĕнтерӳ ⸗ĕ [⸗и]; победная песня çĕнтерӳ юрри; 2. (победоносный) çĕнтерӳллĕ, мăнаçлă; до победного конца ĕç ăнăçлă вĕçлениччен.

привиться

сов. 1. сыпăн, чĕрĕл; черенок привился сапан чĕрĕлнĕ; 2. мед. ăнăçлă пул, хушăн; оспа привилась чечче хушăнчĕ; З. перен. (укорениться) йăлана (е пурнăçа) кĕр, хăнăх, çирĕплен, тымар яр.

пух

м. мамăк, тĕк, мамăк тĕк; козий пух качака мамăкĕ; ◇ разругаться в пух и в прах асар-писер хирĕçсе кай; ни пуха ни пера! ăнăçлă пултăр!; разбить (или разнести) в пух и в прах йăлт аркатса тăк, пĕтĕмпех çапса çĕмĕр; рыльце в пуху çыпçăннă, явăçнă (кам, ăçта).

складный

прил. 1. разг. йăрăç, яштака, кĕрнеклĕ; 2. (гладкий — о речи) çыпăçуллă, çаврăнăçуллă, яка, илемлĕ; 3. разг. (хороший, удачный) ăнăçлă, лайăх.

сойти

сов. 1. с чего (спуститься вниз) ан; сойти с горы ту çинчен ан; сойти с лошади лаша çинчен ан; 2. перен. на что (о ночи, мгле и т. п.) пул, çит, анса лар, хупăрласа ил; ночная мгла сошла на землю çĕр питне каç тĕттĕмĕ хупăрласа илчĕ; 3. с чего (соскочить) тухса кай, сиксе тух, пăрăнса кай; поезд сошёл с рельсов поезд рельссем çинчен тухса кайнă; 4. с чего (выйти — о пассажире) ан, анса юл; сойти с автобуса автобус çинчен ан; 5. с чего (исчезнуть) кай, пĕт, кайса пĕт; снег сошёл с полей уйсенче юр кайса пĕтрĕ; 6. с чего и без доп. (отпасть) ӳк, сĕвĕн, сĕвĕнсе (е вистенсе) ӳк; ноготь сошёл чĕрне ӳкрĕ; с пальца сошла кожа пӳрне тирĕ сĕвĕнсе ӳкрĕ; 7. разг. (об удачном исходе чего-л.) чиперех ирт (е вĕçлен), ăнăçлă пул; 8. за кого-что тесе (е вырăнне) йышăн, вырăнне кай; он сойдёт за старика ăна старик вырăнне йышăнма пулать; ◇ сойдёт и так капла та юрать; сойти в могилу çĕре кĕр; сойти на нет харама кай; сойти с ума ăсран тух; сойти с рук хăтăлса юл.

спорый

прил. разг. ăнăçлă, тухăçлă, кал-кал; спорая работа кал-кал ĕç.

счастливый

прил. телейлĕ, ăраскаллă, ырлăхлă, ăнăçлă; счастливая жизнь телейлĕ пурнăç; ◇ счастливого пути телейлĕ çул пултăр.

увенчать

сов. 1. кого (возложить венок) пуç кăшăлĕ тăхăнтарт (чысласа); увенчать победителей лавровым венком çĕнтерӳçĕсене лавр кăшăлĕ тăхăнтарт; 2. что, чем (закончить) пĕтер, тăрăла, тăррине туса ларт; здание увенчали башней çурт тăррине башня туса лартнă; 3. что, перен. (успешно завершить) ăнăçлă туса пĕтер (е çитер).

увенчаться

сов. ăнăçлă вĕçлен (е пĕт, пул); дело увенчалось успехом ĕç ăнăçлă пĕтрĕ.

удаться

сов. 1. ăн, ăнăç, ăнăçлă пул, лайăх пул; опыт удался сăнав ăнăçлă пулчĕ; 2. безл. кому с неопр. (случиться, выдаться) май кил, тĕл пул; удалось пройти первым чи малтан кĕме май килчĕ.

удачливый

прил. ăнăçлă, ăнăçуллă, телейлĕ; удачливый человек телейлĕ çын.

удачный

прил. 1. (успешный) ăнăçлă; удачная охота ăнăçлă сунар; 2. (хороший) лайăх, ăнăçлă; удачное произведение лайăх произведени.

успех

м. 1. (удача) ăнăç, ăнăçлăх, çитĕнӳ, ăнăçу, ăнни; иметь успех ăнăç кур; ученик сделал большие успехи вĕренекен пысăк çитĕнӳ турĕ; 2. (общественное признание) ăнăçлăх, мухтав, мухтани; пьеса имеет успех пьесăна мухтаççĕ; ◇ с успехом лайăх, ăнăçлă, çăмăллăн; с тем же успехом çавăн пекех, çавнашкалах.

успешно

нареч. ăнăçлă(н), ăнăçуллă(н), лайăх.

успешность

ж. анăçлăх, ăнăçу, çитĕнӳ, ăнăçлă пулни.

успешный

прил. ăнăçлă, ăнăçуллă; успешное окончание учебного года вĕренӳ çулне ăнăçлă пĕтерни.

час

м. 1. сехет; полтора часа сехет çурă; опоздать на час пĕр сехет кая юлса çит; два часа дня кăнтăр иртни икĕ сехет; в час ночи çĕрле пĕр сехетре; который час миçе сехет?; 2. (время, посвященное чему-л.) вăхăт; час обеда апат вăхăчĕ; час отдыха кану вăхăчĕ; приёмные часы йышăну вăхăчĕ; служебные часы ĕç вхăчĕ; 3. (пора, время) вăхăт, самант; вечерний час каçхи вăхăт; час расплаты тавăру саманчĕ; 4. мн. часы воен. хурал; стоять на часах хуралта (е постра) тăр; ◇ битый час см. битый; в добрый час! ĕçӳ (е çулу) ăнăçлă пултăр!; с часу на час 1) кашни сехетренех, сехетрен сехете; 2) кĕç-вĕç, кĕçех; расти не по дням, а по часам кун тăрăх мар, сехет тăрăх ӳс.

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

продуктивный

1. тухăçлă, продукци паракан; продуктивный труд тухăçлă ĕç; продуктивное животноводство продукци паракан выльăх-чĕрлĕх ĕрчетни 2. ăнăçлă; усăллă; продуктивные переговоры ăнăçлă калаçусем

Чăвашла-тутарла словарь (1994)

ăнăçлă

уңышлы

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Укçа тăк

Укçа (укçана) тăк [сап] сорить [сыпать, швырять] деньгами, бросаться деньгами, бросать деньги на ветер.
[Сармантей:] Ăнăçлă пулмарĕ ман роман. Укçа тăкни анчах пулчĕ. И. Максимов-Кошкинский. Юрать халь пĕр лаша та пĕр ĕне çеç усрать Эльгеев, ют хуласене çӳресе укçа тăкасси те çук. П. Осипов. Чăваш купца Морозов Савви мар, Сапмасть вăл укçине меценатла. Çĕр хут, пин хут вăл хыт кукар, Ылханнă метала çыртать вăл шăлпала. С. Шавли.

Чун ыратать

Чун [чĕре] ыратать [йăшкать] душа [сердце] болит; син.: чун [чĕре] хуçăлать.
Тăшман чĕр пуççăн тарса хăтăлнăшăн пулеметчик чунĕ питĕ хытă ыратрĕ. В. Бурнаевский. Çак ыйтусем çине колхоз председателĕ халлĕхе хурав та тупаймарĕ, унăн чунĕ ыратса кайрĕ. В. Алентей. Ыратать анне чĕри хăй ачисемшĕн, хурлăх, хурлăх çав тери Салтак амăшĕн. Я. Хусанкай. [Альтук:] Чĕреçĕм ыратать тӳсме çук Йĕре-йĕре куççулĕм типрĕ. А. Кăлкан. Ĕçӳ те ăнăçлă пулмасть, Çавăнпа чуну йăшкать. Г. Ефимов.

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

альянс

ç.с. Организацисен (тĕсл., политика пар-тийĕсен), патшалăхсен е çынсен ушкăнĕ пĕр-пĕр тĕллевпе вăхăтлăх чăмăртанни. Вĕсем ... Жан Кусто çĕршывĕн яш-кĕрĕмĕпе тахçанах çыхăннă-мĕн, малашне альянс (пĕрлĕх) туса хурасшăн. ÇХ, 1998, 46 /, 4 с. Вулакансем «Альянс» ушкăн солисчĕсемпе паллаштарма ыйтса çыру хыççăн çыру яраççĕ. Т-ш, 1999, 8 /, 12 с. Çак «вăртахлăха» (альянса) хăй вăхăтĕнче Ф.Тютчев питĕ ăнăçлă питленĕ. Х-р, 13.04.2000, 2 с.). — Çурçĕр Атлантика альянсĕ (Х-р, 13.04.2001, 3 с.)

бакалавр

ç.с. 1. Ик-виçĕ сыпăклă йĕркепе пĕлӳ паракан аслă шкулăн пуçламăш сыпăкне (бакалавриата) ăнăçлă вĕçленĕ çын. Тăватă çул вĕреннĕ хыççăн ... студентсем бакалавр, малалла вĕренекенсем магистр степеньне илеççĕ. Х-р, 25.08.1998, 2 с. Мана университет пĕтериччен пĕр çул маларах ĕçе илнĕ. Манăн бакалавр дипломĕ пулнă. ÇХ, 1999, 39 /, 12 с. 2. Ăрăмçăсен (туп., 1) ятарлă пĕлӳпе ăсталăх шайне палăрт-малли виçе; кĕçĕн пусăм. Вăл Ю.Лонго ертсе пыракан ассоциацин курсĕнче пĕлӳ илнĕ. Бакалавр тата пĕтĕм тĕнче категориллĕ экстрасенс пулса тăнă. Х-р, 17.07.1992, 4 с. Яндимиркин икĕ эрне ... Тухатмăшсен орденĕн ассоциацийĕнче малалла вĕреннĕ, бакалавртан магистр пулса тăнă. Х-р, 15.10.1992, 4 с.

бомбардир

ç.с., спорт. Чи ăнăçлă тапăнса вылякан, пуринчен те ытларах гол кĕртекен футболист. Çамрăк журналистсен футбол командин бомбардирĕ Егоров тепĕр гол кĕртме вирхĕнет. ÇХ, 1999, 29 /, 2 с. Бомбардирсен ăмăртăвĕнче çак футболистсем малта пыраççĕ. Т-ш, 2000, 42 /, 12 с. В.Евлампьевпа А.Михайлов виçшер мечĕк тапса кĕртсе чи лайăх бомбардирсем пулса тăнă. Х-р, 25.09.2001, 4 с. — тĕнчен чи лайăх бомбардирĕ (Т-ш, 1999, 13 /, 2 с.).

геопатогенлă

геопатогенлă вырăн (геопатогенлă зона), ç.с. Сывлăхшăн сиенлĕ пайăркасем кăларакан лаптăк; ха-тарлă вырăн. Геопатогенлă зона выльăхсемшĕн те сиенлĕ. Çак зона çуртсене те, çул-йĕре те витĕм кӳнине тĕпчесе пĕлнĕ ĕнтĕ. Я-в, 1995, 9 /, 103 с. Халĕ çĕрĕн геопатогенлă вырăнсем пуррине пĕлмен çын çук та пулĕ. С-х, 2000, 35 /, 4 с. Хăш-пĕр вырăнсем ăнăçлă мар, урăхла ăна геопатогенлă зона теççĕ. КÇ, 2001, 33 /, 1 с.

качака

1. Ç.п., астрол. Хĕвелтухăç йăлипе çулталăксен ылмашăвне кăтартакан 12 паллăран саккăрмĕшĕ. Качака [çулĕ] çĕнĕ туйăмсемпе хавхалантарать. Т-ш, 13.02.1991. 8 с. Качака, Сурăх, Кушак — зороастризм календарĕнчи çулсен ячĕсем. Я-в, 2000, 4 /, 52 с. Китай календарĕпе 2003 çул Хура Качака çулĕ шутланать. КÇ, 2002, 52 /, 1 с. 2. Ç.п., астрол. Çак чĕрчунпа палăртакан çулталăкра çуралнă çын. Кăçал Качакан илĕртӳллĕ çулçӳрев, ... кĕтмен тĕлпулусем пулĕç. Т-ш, 13. 02.1991, 8 с. Качакасем аранах ... бизнес ăнăçлă аталанасса кĕтсе илĕç. ÇХ, 1998, 52 /, 7 с. Вăл [Кушак] Качакана лайăх пăхать. Т-ш, 1999, 1 /, 2 с. — Хĕрарăм-качакасем (Ар, 2001, 3 /, 3 с.).

кю

ç.с., спорт. Хĕвелтухăç кĕрешĕвĕнчи ăсталăх виçи; разряд. Хусакасси каратисчĕн — пĕрремĕш «кю» [Пуçелĕк]. ÇХ, 2000, 34 /, 10 с. Экзаменсене 15 чăваш каратисчĕ ăнăçлă тытрĕ... А.Тимофеевпа Л.Артемьев пĕрремĕш кю (разряд) илчĕç, ыттисем — иккĕмĕш кю. Х-р, 16.08.2000, 4 с.~~

менеджмент

ç.с., экон. Ĕç тăвăма (производствăна) ăнăçлă йĕркелесе ертсе пымалли ăслай-меслет пĕрлĕхĕ; управлени йĕрки. Санкт-Петербургри патшалăх техника университечĕн Шупашкарти экономикăпа менеджмент институчĕ. ÇХ, 1997, 38 /, 3 с. Ăна «Менеджмент стратегийĕн тытăмĕнчи тава тивĕçлĕ ĕçсемшĕн» паллă панă. Х-р, 14.06.2000, 1 с. Паллă предприятин те менеджменчĕ япăх ĕçлет. Х-р, 21.07.2001, 1 с. — финанс менеджменчĕ, менеджментпа маркетинг центрĕ (ÇХ, 2003, 13 /, 4 с., 13 с.).

меслетлĕх

ç.с. Пĕр-пĕр ĕçе ăнăçлă ирттермелли е вĕрентмелли мел-ăслай пĕрлĕхĕ; методика. Вăл ВЛКСМ рескомĕн вĕренӳпе меслетлĕх центрĕн директорĕнче вăй хунă. ÇХ, 1998, 44 /, 3 с. Калаçу урокĕсен меслетлĕхĕ. ЧЧВМ, 1998, 14 с. Ăна чăваш чĕлхипе литературин меслетлĕх кафедрин тилхепине шанса параççĕ. Х-р, 28.04.2000, 2 с. — вĕренӳпе меслетлĕх нушисем (ХК, 1993, 8 /, 8 с.); ăслăлăхпа меслетлĕх центрĕ (Т-ш, 2000, 34 /, 3 с.); — çĕнĕ меслетлĕхе алла ил (А.Леонтьев, 2003, 11 с.).

плюрализм

ç.с. Общество пурнăçĕнчи ăрасналăх ирĕклĕхĕ; нумай евĕрлĕх, тĕрлĕ шухăшлăх. Хальхи дискуссисем социализмлă плюрализмпа альтернативлă шухăшсемсĕр ăнăçлă иртеймĕç. ТА, 1989, 7 /, 64 с. Плюрализм тапхăрĕнче унăн та [статья пирки] Чăвашра кун çути курма тивĕç пур. Я-в, 1990, 7 /, 30 с. Наукăра та, вĕрентӳ ĕçĕнче те плюрализм тени пулмаллах, тавлашăпăр-тавлашăпăр та Хусанкайла «халь иккĕш те паха» тесе калăпăр. Х-р, 7.05.1996, 3 с.

продюсер

ç.с. Пултарулăх ушкăнне ăнăçлă ĕçлеме майсем туса паракан (укçа-тенкĕпе тивĕçтерекен, реклама йĕркелекен т.ыт.те) ятарлă çын. Наци эстрадине чăннипех йĕркеленсе çитме чăваш продюсерĕсем çукки те хытах чăрмантарать пулмалла. Х-р, 1994, 6 /, 4 с. Эсĕ ... унчченхи продюсерупа мĕнле хирĕçсе кайма пултарнă-ха. Т-ш, 1999, 12 /, 11 с. — продюсер фирми (Х-р, 1994, 6 /, 4 с.); продюсер центрĕ (К-н, 2001, 20 /, 8 с.); — фотоӳкерӳ продюсерĕ (ÇХ, 1998, 25 /, 4 с.); вăйă продюсерĕ (ÇХ, 1999, 49 /, 4 с.); эстрада ушкăнĕн продюсерĕ (ÇХ, 2000, 11 /, 3 с.); передача продюсерĕ (ÇХ, 2001, 22 /, 12 с.).

пӳлĕмçĕ

ç.с. Хăна çурчĕн пӳлĕмĕсене тирпейлесе тăракан хĕрарăм; горничнăй. «Хăна çуртĕнче» тематика ушкăнĕнче ... авторсем тунă ăнăçлă неологизмсене те асăрхатпăр, пӳлĕмçĕ «горничная»... Х-р, 14.09.1996, 3 с. Пӳлĕмçĕне мĕнле чĕнмеллине ... те пĕлме пулать. Я-в, 1997, 7 /, 110 с.

Çавăн пекех пăхăр: