Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сăн-сăпат

то же, что сăн-пит
çиллес сăн-сăпат — мрачное выражение лица

çиллемес

то же, что çиллес

çиллес

1.
сердитый, гневный, злой, злобный

çиллес

сердито, гневно, зло, злобно
çиллес йытă — злая собака
çиллес памфлет — гневный памфлет
çиллес кăшкăр — злобно кричать

çиллес

2.
хмурый, угрюмый
мрачный, суровый

çиллес

хмуро, угрюмо
мрачно, сурово
çиллес пĕлĕтсем — мрачные тучи
çиллес сăн-пит — хмурое лицо
эсĕ ма çиллес — почему ты не в духе?
вăрман çиллес шавлать — мрачно шумит лес

çиллес

3.
вспыльчивый, раздражительный, несдержанный
безудержный

çиллес

вспыльчиво, несдержанно, безудержно
çиллес кăмăл — вспыльчивый характер

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

çиллес

гневный; хăвăрт çиллес, ытла çилĕлĕ – вспыльчивый.

194 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сивлеккĕн

холодно, сурово. Сам. 35. Сăртсем тăррисем сивлеккĕн пăхса, çиллес улăпсем пек тăраççĕ хытса.

çиллемес

(с’ил’л’э_мэ_с), сердитый. Урюмово (Канаш. р.). Ильбеши (Чебокс. р). Янш.-Норв. Çиллемес (или: çиллес) сердитый. Перев. Кашкăр, чее, çиллемĕсĕскер, тăрнана кăшкăрса яра панă (закричал на журавля).

çиллес

гневливый, сердитый, грозный. Беседы на м. г. Çиллес, хăех çиелле тухасшăн тăракан çын пулас пулмаст. СПВВ. Çиллес çын, вспыльчивый человек. См. çиллемес.

шăрчăк

сверчок, кузнечик, стрекоза, саранча. Кипек. Шăрчăк — стрекоза, летает над водой. N. Шăрчăк авăтсан, ăшă пулат, теççĕ. Орау. Сахачĕ шăрчăк пек алтать. Ала. 108. Шăрчăк мăян çисен, тырă полмасть, теççĕ. N. Ял-ялĕнчи хĕрĕсем шăрчăк çивĕ çырла пек. Изамб. Т. Шăрчăк — кукăр уралă çын. || Сердитый, злопамятный, кто дерется из-за пустяков, щепетильный. Алдиар. В. Олг. Онашкал шăрчăк çын çок (коштан, всюду лезет). Б. Олг. Шăрчăк — кутăн çын. СПВВ. Шăрчăк çын — шăрчах çын. СПВВ. МС. Ятлаçнă чухне: эсĕ ай-ай пит шăрчăк, теççĕ. Якейк. Амăшĕ ачи кĕпине сапланă чох çип пĕр çĕре похăна-похăна ларсан калат: пăх-жа, эс епле шăрчăк, сан кĕпӳне сапламалла та мар, тет. КС. Шăрчăк, скоро сердящийся и зачиняющий драку или ссору. N. Шăрчăк — çиллес. Йӳç такăнт. 10. Кĕтерук (Ухвинене). Тавай ял шăрчăккине ярар. Ib. 57. Çитменнине тата шăрчăка вĕренеççĕ. Янш.-Норв. Ун пек чухне вара лаша мĕнле пынă çапла каяс пулать, шăрчăк пеккисем çул çинчен пăрăнса анчах юлччăр.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

гневный

прил., гневно нареч.
çилĕллĕ, çиллес, кăра, хаяр; гневный вид хаяр сăн-пит; он говорит гневно вăл çиллессĕн калаçать

грозный

прил., грозно нареч.
1. (син. суровый, жестокий; ант. ласковый) хаяр, кăра, çиллес; грозно спросить хаяррăн ыйт
2. (син. угрожающий) хăрушă, хăратмалла; грозное письмо хăратса çырнă çыру

дух

сущ.муж.
1. чун-чĕм, ăс-тăн, чун хавалĕ; не падать духом чун хавалне ан çухат
2. ыр-усал, йĕрĕх таврашĕ (тĕн ăнланăвĕнче, мифологире); злые духи усал-тĕсел ♦ перевести дух сывлăш çавăрса яр; он не в духе унăн кăмăлĕ çиллес; ни слуху ни духу ним сас-хура çук; мчаться во весь дух сиккипе вĕçтер

злой

прил. (син. сердитый), зло нареч.
усал, хаяр, çиллес, вĕчĕх; злая собака хаяр йытă; говорить злым голосом çиллес сасăпа калаç ♦ злая судьба телейсĕр шăпа; злой мороз шартлама сивĕ

сердитый

прил., сердито нареч.
çиллес, усал, хаяр, çилленчĕк; сердитое лицо çиллес сăн-пит; сердито кричать на детей ачасене хаяррăн кăшкăрса вăрç ♦ под сердитую руку çилленнĕ самантра

суровый

прил., сурово нареч.
1. йывăр, тертлĕ; суровая зима питĕ сивĕ хĕл; суровые дни войны вăрçăн тертлĕ кунĕсем
2. (син. жестокий) хаяр, кăра, çиллес; суровый приговор хаяр приговор

хмурый

прил., хмуро нареч.
1. (син. угрюмый; ант. весёлый) çиллес, сивлек, кăмăлсăр; хмурое лицо кăмăлсăр сăн-пит; он хмуро посмотрел на нас вăл пирĕн çине çиллессĕн пăхса илчĕ
2. (син. ненастный, сумрачный; ант. ясный) ăмăр, пĕлĕтлĕ; хмурый день пĕлĕтлĕ кун

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

бука

м. и ж. разг. 1. (фантастическое существо) мукка, амам (ачасене хăратма шухăшласа каларнă хăрушă чĕрчун); 2. чĕмсĕр çын, çиллес çын.

возмущённый

прил. тарăхнă, тарăхуллă, çиллес; возмущённый голос тарăхуллă сасă.

ворчливый

прил. мăкăрти, çатăрти; çиллес; ворчливый голос çиллес сасă.

гневный

прил. çилĕллĕ, хаяр, çиллес, тарăхуллă; гневный взгляд çиллессĕн пăхни.

злюка

м. и ж. разг. çиллемес çын, çиллес çын, усал çын.

злючка

м. и ж. разг. çиллемес çын, çиллес çын, усал çын.

злющий

прил. разг. пит усал, пит çиллес.

крутой

прил. 1. (обрывистый) чăнкă, сакăлталлă; крутой берег чăнкă çыран; 2. (резкий) авăк, тăрук; крутой поворот дороги авăк çул пăрăнăçĕ; 3. перен. (решительный, внезапный) татăклă, тăрук, сасартăк; крутой перелом татăклă улшăну; 4. (суровый — о характере) кăра, çиллес; крутой нрав çиллес кăмăл; ◇ крутая каша хытă пăтă; крутое тесто хытă чуста; крутое яйцо чăмăрла çăмарта; крутой кипяток вĕресе тăракан шыв.

лихой

прил. уст., прост. (злой) усал, хаяр, çиллес, йывăр; лихой человек хаяр çын; лихой недуг усал чир; ◇ лиха беда начало ĕçе пуçлама йывăр.

нахмуренный

прил. 1. пĕркеленчĕк; нахмуренные брови пĕркеленчĕк куç харшисем; 2. (мрачный) çиллес, тĕксĕм; нахмуренное лицо тĕксĕм сăн-пит.

незлобивость

, незлобивость ж. çилĕсĕрлĕх, çиллес марри.

незлобивый

прил. çилĕсĕр, çиллес мар, йăваш, кунĕ; незлобивый человек йăваш çын.

сердитый

прил. 1. çиллес, усал, çилленчĕк, хаяр; сердитый человек çиллеç çын; сердитый вид хаяр сăн-пит; 2. разг. (крепкий) хаяр (горчица); шартлама (сивĕ); ◇ под сердитую руку çилленнĕ хушăра, тарăхнипе.

хмурый

прил. 1. (мрачный, угрюмый) тĕксĕм, сивĕ, çиллес; хмурое лицо çиллес сăн-пит; 2. перен. (пасмурный) тĕксĕм, ăмăр, ăмăрлă, пĕлĕтлĕ; хмурая погода ăмăр çанталăк.

Чăвашла-вырăсла фразеологи словарĕ

Шăртне тăрат

Шăртне (шăрчĕсене) тăрат ощетиниваться / ощетиниться, сердиться / рассердиться, злиться / разозлиться, обозлиться.
Тăшмансем пире пур енчен те шăртне тăратса хăратма пăхаççĕ. Ю. Званацкий. Анчах ку тăшман куян чунлă мар. Тăратать шăртне, тигр пек хаяр, çаврăнать те — шăл шатăртаттарать, Хытăрах çыртма çăварне карать. С. Шавли. Çурхи хĕвел çу пек шăраннăçем Юр кĕрчĕсен ай-ай вилес килмест: Шăрчĕсене тăратнă, ав, вĕсем Хир сыснисем пек Сивĕ те çиллес. Ю. Семенов.

Çавăн пекех пăхăр: