Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

касăл

возвр. и страд.

1.
резаться
рубиться
касăлса пĕт — изрезаться
кĕленче алмаспа лайăх касăлать — стекло хорошо режется алмазом

касăл

2.
размываться, разрушаться (текущей водой)

касăл

3.
разъедаться, портиться (от едких веществ, ржавчины)
пусма йӳçекпе касăлнă — ткань проело кислотой

касăл

4.
голодать, томиться, страдать от голода
касăлса пурăн — томиться от голода

касăл

5.
испытывать затруднения, нужду в чем-л.
укçаран касăл — испытывать нужду в деньгах

касăл

6.
мучиться, томиться, страдать
юратупа касăл — страдать от любви
чĕре касăлать — сердце ноет (от тоски, тревоги)

касăн

то же, что касăл

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

кавсăклан

истлеть. См. касăл.

кавсăл

(кавзы̆л), истощаться. С. м. касăл. Сам. 59. Пурте улăм, йăвăç хуйĕр, йĕкел çисе кавсăлать. N. Выçăпа кавсăлнă ашшĕ-амăшĕсем, епле те пулсан çăккăр тупса чĕрисене лăплантарасшăн, хăйсенĕн ачисенех сута-сута янă. N. Выçăпа кавсăлнăскерсем.

кăсăл

(казы̆л), быть разрезываемым и пр. N. Çак вутă касăлса, ăлав çине тиенсе, çыхăнса, киле çитинччĕ. N. Касăлнă чикĕннĕ, шыва путакан çынсем. Люди, изрубленные, проткнутые копьями и тонущие в воде. Сред. Юм. Каслашшĕ (касла_шшэ̆), ругательное слово: «чтобы тебе заколоть самого себя!» Ib. Каслашшĕ (пит çиленнĕ çынна: ăмма касăлса вилмес-ши? тессине калаççĕ) || В перен. знач. Стюх. Касăлтăм. Измаялся. Ib. Апатсăр касăлчĕ. Измаялся без еды. КС. Паян эпĕ иртенпех çиман, чĕре касăлчĕ. Иетор. Вырăссем выçă касăлнă хрантсуссене хыçалтан та, аяккисенчен те аптăратнă. Якейк. Выççа аптраса, чĕри касăлнă та, вилнĕ çав; вилмесĕр тата! N. Ан çинĕ пултăр паян, хуть çанта кăт касăл! терĕ. Не смей сегодня есть, хоть околевай! (Угроза). Ск. и пред. 20. Шурут çырми лакăмне пирĕн утсем тăрăннă, типĕ çырма тĕпĕнче выçă пирки касăлнă. Баран. 31. Çакăнтан кайран Йăкăнат укçашăн касăла пуçланă (нуждался в деньгах). Ст. Чек. Касăлса тăр, голодать [хытă тăрса (скупясь), çиес тыра çимесĕр тăрса]. Ib. Ку лаша тулли! — Тулли пулмасăр, пирĕнни пек касăлса тăман вĕт!

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

ветшать

несов. 1. (о строении) кивел, çĕрĕш (çурт); (об одежде) касăл (тумтир); 2. (дряхлеть) ватăл, вăйсăрлан (çын).

известись

сов. разг. (измучиться) халтан кай (асап курса), асапланса пĕт (хуйхăпа, чун ыратнипе), касăл (хуйхăпа); известись от бессонницы ыйхăсăр аптраса çит.

истлеть

сов. 1. (сгнить) çĕр, мăртăх, кавсăл; труп истлел виле çĕрсе пĕтнĕ; истлеть от долгого хранения нумай выртса касăл; 2. (тлея сгореть) шăранса пĕт, кĕл пул; угли истлели кăвар шăранса кĕл пулнă.

наголодаться

сов. разг. выçса çит, выçăх, касăл, выçса касăл.

нуждаться

несов. 1. (жить в бедности) нушалан, çитменлĕхпе аптăра; 2. в ком-чём. (испытывать потребность) кирлĕ пул, тăрăх, касăл; студенты нуждаются в консультации студентсене консультаци кирлĕ; нуждатся в деньгах укçашăн касăл.

отрезаться

сов. (стать отрезанным) касăл, касăлса татăл.

резаться

несов. 1. (поддаваться резанию) касăл; 2. разг. (о зубах) тух, шăт; у ребёнка режутся зубы ачан шăлĕсем тухаççĕ; 3. разг. (драться холодным оружием) чикĕш; ◇ резаться в карты картла çаптар.

уколоться

сов. тăрăнтар, касăл, чиктер (хăвна ху).

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

касамат

ч.с. Тĕрме, камера. Хупса лартчăр вĕсене... Касаматра çĕрччĕр. В.Алендей, 1986, 296 с. Кунта çăлакана пăталамаççĕ, поэтсене касамата хупмаççĕ. Н.Ишентей, 1997, 16 с. Следовательте, юстици комиссарĕнче ĕçленĕ чух вăл миçе çынна касамата ăсатни ... пирки паян кунччен те тулли хурав çук. ÇХ, 1999, 42 /, 5 с. Кураймарĕ Иван тете хăйĕн ывăлĕпе Митта Ваçлейĕ асап касамачĕсенчен хăтăлса тухнине. В.Ахун //Я-в, 1999, 11—12 /, 98 с. — касаматра касăл (Н.Исмуков, 1990, 104 с.).

Çавăн пекех пăхăр: