Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сăхăлан

I.
то же, что сăхлан

сăхăн

II.
то же, что сăхлан 1, 2.

сăхлан

1.
жадничать, быть жадным, ненасытным
сăхланса çи — есть с жадностью

сăхлан

2.
зариться на что-л.
çын япалине сăхлан — зариться на чужое

сăхлан

3.
желать, загораться желанием, жаждать
пирĕн вăйă куракан кам сăхланмĕ выляма! — фольк. кто увидит наш хоровод, обязательно захочет в нем участвовать

сăхлан

4.
быть падким на что-л., пристраститься, иметь слабость к чему-л.
вăл эрехе сăхланать — он падок на вино

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сăхлан

прельщаться.

169 стр.

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сăклан

жадничать. Сятра. Пшкрт. Ял шоччăпа çитмест она, тата сăкланат. См. сăхлан.

сăхлан

зариться, прельщаться. СПВВ. ПВ. Ст. Чек. Ун аллинчи çĕрре сăхланнă. Кильд. † Пуян хĕрне ан сăхлан, хуйхă пусĕ пуç çине. Альш. Хĕрĕ пăхат та, сăхлана юлат, тет. Ib. Темĕскерне курса сăхланнă. Не знаю, что он в ней нашел хорошего. Ib. † Чус виттернĕ кĕлете чусне пăхса ан сăхлан. Рак. Вăл хĕре пит сăхлантăм эпĕ. N. † Пирĕн вăя куракан, кам сăхланмĕ выляма. Юрк. Кун пек ырă хулана патша курсан, патша та пурăнма сăхланĕ, пĕрте тиркемĕ! тет. Букв. Эрехе ан сăхлан. Шибач. Сăхланса çиять. Ест жадно. См. сăхăлан.

сăхлантар

(-дар), понуд. ф. от сăхлан; прельщать. Собр. † Сăхлантартăм çинçе пӳçĕме. Ст. Шаймурз. † Çамрăках та пуçăм, çутă сăнçăм, сăхлантарат матур хĕрсене. N. Çынна сăхлантарса илĕртсе, хăйсен майне çаврасшăн пуçĕсене кăлара-кăлара пăхаççĕ.

Çĕр ашшĕ

назв. божества 1 разряда. Сред. Юм. Чăвашсем З. Çĕр ашшĕ, çĕр амăш, ачана ан сăхлан, ан ăмсан, ӳсме ирĕк пар, хăмла пек хăпарт, çулçă пек ярпайт. (Обряд „ача çурални“). Вилĕ-йăли. Алтма пырсанах, чăн малтан масар çинче çăкăрпа чăкăт хываççĕ; ак çапла каласа хываççĕ: çĕр ашшĕ, çĕр амăшĕ, çак масар пуçлăхĕ, умăрта пултăр, теççĕ.

çĕр хаярĕ

назв. духа. Т. VI, ЗЗ. Çырлах çĕр хаярĕ, сана асăнатăп, витĕнетĕп, эсĕ ан кӳрен, ан сăхлан, чипер алла илмелле ту, çырлах..

хăхлан

опечатка, надо сăхлан, прельщаться, зариться. Пазух. 48. † Кам хăхланмĕ (опечатка, надо сăхланмĕ) илемшĕн?

писев

(-_зэ_в), румяна. Кĕвĕсем. Писев сĕрнĕ хĕрсене тĕсне пăхса ан сăхлан. Шурă чĕрейлĕ хĕрсене хĕрлĕ писев хĕретет. Ib. Мунча кĕтĕм — тасалтăм, питĕме писев сĕртĕм — хĕрелтĕм. Янтик. Çак хĕр, питне писев сĕрнĕренех, чиперрĕн курăнать-çке! Бел. Гора. † Писев кĕски кӳтĕмĕр, кăкри çине хутăмăр (невесте). С. Дув. † Пите писев сĕрмешкĕн мишер хĕрĕ мар эпир. Ст. Чек. Питне писевпе сĕрнĕ. N. Питне писев сĕрместĕн-и? || Розовый. Сунчел. Писев кĕпе, розовая рубашка. Утăм. Нумай тăмарĕ, шăлт çав вырăнтах сарлака çулçăллă упа курăкĕ хушшинче писев кĕпе курăнкаласа илчĕ. || Ядовитое вещество. О сохр. здор.

пура

сруб. Календ. 1911. Çуркунне вăрман тăрăшшĕнче мĕн чухлĕ пура пурамалли пулать, пура пурама кăчуне хаклă. Кĕвĕсем. Кăçал лартнă пурасене, тулне пăхса ан сăхлан. N. Пурине малалла ӳпĕнчĕк пуранă (с наклоном вперед). N. Кĕçĕннине пушă пура. СТИК. Пусса алтса пĕтерсен, ун ăшне пура яраççĕ. К.-Кушки. † Пулă çакрăм пурана: типтĕр, терем, хĕвелпе. N. Пура хăпартрăмăр. Срубы поставили. || Сусек, закром. В. Олг. Ходар. Тырă пури, сусек. Вомбу-к. Пура (пӳлме вырăнĕ): ыраш пури, сĕлĕ пури, урпа пури пулать. СПВВ. ВА. Пура — пӳлме, закром. || Часть мельницы, которая находится выше путвал'а. М. Тупт. || Фигура при игре в чушки. Шурăм-п. Ачасем урамра ал туйиле выляççĕ. Иван картари пурине питĕ хытă пенипе ал туйĕ аякках кайса ӳкрĕ. См. пыра.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

завидовать

глаг. несов.
ăмсан, кĕвĕç, сăхлан; завидовать чужому успеху çын ăнăçлăхĕшĕн кĕвĕç

зависть

сущ.жен.
ăмсану, кĕвĕçӳ, сăхăлăх; ăмсанни, кĕвĕçни, сăхланни; вызывать зависть ăмсантар; зависть к богатству других çын пуянлăхне сăхлан

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

пристраститься

-ащусь к чему сов., пристращаться несов. сăхлан, кӑмӑлла, ытлашши юрат (вулама); не пристращайся к вину эрехе ан сӑхлан.

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

обольститься

сов. илĕртнипе улталан, илĕртни хыççăн кай, сăхлан.

падкий

прил. на кого-что, до кого-чего çунакан, каçса каякан (мĕншĕн те пулин), хапсăнакан, юратакан (мĕне те пулин), сăхă, çăткăн; быть падким сăхлан; он падок до сладкого вăл пылакшăн каçсах каять.

прельститься

сов. кем-чем илен, сăхлан, ăмсан; прельститься чужим çынăнне сăхлан.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

сăхă

, сăх 1. «жадный», «ненасытный»; 2. «проныра»; сăхлан «жадничать», «зариться на чужое»; «прельщаться»; др. тюрк., КБ сок «завистливый», «жадный»; соклук «жадность»; КБ соклан «жадничать»; кирг. сурғалак «жадный», «ненасытный», «прожорливый»; сугалактан «жадничать, (в отношении пищи)»; ног. сык, ног., к. калп. суганак «жадный»; кирг., узб. сук «зависть»; «завистливый»; узб., ног. суклан, казах., кирг. суктан, тат. соклан, башк. hоклан «зариться», «завидовать», «жадничать»; полов, сух «жадный», «алчный»; сухлан «быть жадным, алчным», «желать», «требовать».

Чăваш чĕлхин ретроспективлă ăнлантару словарĕ

сăхлан

кĕвĕç. Çын ырă пурăнăçне (кĕвĕçместĕн-и?) сăхланмастăн-и? [Требник 1886:56].

Çавăн пекех пăхăр: