костыль
костыльный
каклишкепе çӳре — ходить на костылях
каклишке çине таян — опираться на костыль
таян
I. уст.
таян — скот, выделенный невесте родителями в качестве приданого
таян
II. глаг.
1.
опираться, облокачиваться на что-л.
прислоняться к чему-л.
патак çине таян — опереться на палку
чавса вĕççĕн таян — облокотиться
сатан çумнетаян — прислониться к плетню
таянса лар — сидеть облокотившись
диван çинче таянса лар — развалиться на диване
таян
2. перен.
полагаться, надеяться, опираться на кого-что-л.
общественность çине таянса ĕçле — работать, опираясь на общественность
таян
3. перен. разг.
сдавать, слабеть, терять силу
сасă таянчĕ — голос ослаб
таянчăк
4.
то же, что таян I.
тыткă
перильный
тыткă çине таян — опереться на перила
таян
(таjан), опираться, приклоняться, прислоняться, облокачиваться. С. Дув. Яхути ăна илтнĕ те, шикленкелесе, юпа çумне таяннă, тăрать. СПВВ. КЕ. Таянни — пукан çинче чалăшшăн ларни. ЧП. Ватă юман, теейсе, ытла çумне ан таян. Н. Карм. † Çӳлĕ тусем çинче пĕр çын тăрать, йĕлме туйи çине таянса; çак тăван пире кĕтсе тăрать, хапха юпиçине таянса. Ст. Чек. Сĕтел çине ан таян. Не облокачивайся на стол. Не прислоняйся к столу. См. чавсалан. N. Эпĕ çурăмпа юман çумне таянтăм. ППТ. Хам урама тухса, хапха юпи çумне таянса: çынсем каймаççи? тесе, пăхса тăраттăм. N. Аллисемпе суха çине таянса пынă пек, сухалакан хăйĕн хуйхине хуйхăрса каçалăк патне кайнă. Скотолеч. 15. Лаша сулкаланса çӳрет, çӳренĕ çĕртех япала çумне (к предметам) пыра-пыра таянать. К.-Кушки. Ахтапантан тухсанах, урапа çине таянса (у др. тайăнса) выртрăм (прислонился), тет те, çыврах кайнă, тет. Лашм. † Таянам-и, тăванçăм, сан çине? Таянтаратсăн, тăванçăм, ай, таянтар. Чăв. к. Пĕчĕкçеççĕ лаша — турă лаша, ӳсрĕ турта çине таянса. || Полагаться. N. Пурлăху çине ан таян.
таян
скотина, которую получает в подарок молодая по прибытии в дом свекра: лошадь, корова, пара овец. Рааs. 155.
таянтар
(-дар), понуд. ф. от гл. таян, прислонять. Байг. Вăл Ивана çуна çинчен илет, тет те, поп калинки юпи çумне таянтарса хăварать (прислоняет), тет. Изамб. Т. Кĕлтисене пĕр йĕрке çумне тепĕр йĕрке таянтарса пыраççĕ (прислоняют ряд к ряду).
таянчăк
подпорка под наклонившимися воротами. Беляева. || Спинка (саней). Н. Карм. || То же, что таян.
катан
(кадан), коленкор. Карсун. Катан = кăтат. Юрк. † Хурăн çумне ан таян, катан кĕпе саралĕ. АПП. † Ту аяккине катан сартăм, хĕвел питĕнче типмешкĕи.
Илкушар
имя одного киреметя, которому чӳклеççĕ («Илкушара Чӳклеççĕ») в «таян сăра», после того, как помолятся «Валĕм-хуçа». КАХ.
о
об, обо предлог
1. с вин. п., указывает на соприкосновение с чем-н. çине; -а (-е), -на (-не); -ран (-рен), -тан (-тен); удариться о столб юпана пырса çапăн; опереться о стол сĕтел çине таян
2. с предл. п., указывает на объект действия çинчен, пирки; -шăн (-шĕн); говорить о новой книге çĕнĕ кĕнеке çинчен калаç; Обо мне не беспокойтесь! Маншăн ан пăшăрханăр!
навалиться
на кого, на что сов. наваливаться несов. 1. пусса вырт, йывӑррӑн вырт, таян; 2. перен. кӗтмен ҫӗртен тапӑн (тӑшмана).
облокотиться
-чусь сов., облокачиваться несов. таян, чавсалан.
прислониться
к чему сов., прислониться несов., таян, сĕвен, тĕрен; не прислоняйся к стене стена çумне ан таян.
упираться
несов., упереться, упрусь сов. 1. таян, тĕрелен, тĕреленсе, таянса тăр, тĕкĕн, туртăн; 2. килĕшмесĕр кутăнланса тăр.
базироваться
несов. 1. на чём никĕсленсе тăр; базироваться на марксистской философии марксизм философийĕ çинче никĕсленсе тăр; 2. на что усă кур, таян; базироваться на передвижные склады куççа çӳрекен складсемпе усă курса ĕçле; З. вырнаçса тăр; рота базировалась в селе рота ялта вырнаçса тăнă.
налечь
сов. 1. на кого-что (опереться) пуçса вырт, таян, уртăн, ӳпĕн; налечь на стол грудью какăрпа сĕтел çине вырт; 2. на что, перен. разг. (энергично приняться за что-л.) пикен, çине тăрса ту, вăя хурса ту (е ĕçле); налечь на работу ĕçе çине тăрса ту; налечь на еду çиме пикен.
опереться
сов. 1. тĕрен, тĕрелен, тайăн, сĕвен; 2. (найти поддержку) шан, таян, хунтăлан; опереться на товарищей юлташсем çине шан.
оперировать
1. сов. и несов. кого-что операци ту; 2. несов. воен. çапăç, вăрçă операцийĕ туса пыр; оперировать в тылу врага тăшман тылĕнче çапăç; 3. несов. чем таян, усă кур, таян; оперировать точными сведениями тĕрĕс сведенисемпе усă кур.
оттолкнуться
сов. от кого-чего 1. (отодвинуться) тĕксе уйрăлса кай, тапса хускалса кай; 2. перен. таян, никĕсе хыв; оттолкнуться от основного тезиса тĕп тезис çине таян.
подпереться
сов. разг. таян, таянса тăр, тĕревлен.
прислониться
сов. таян, сĕвен, тĕршĕн, таянса (е сĕвенсе, тĕршĕнсе) тăр; прислониться к дереву йывăç çумне сĕвен; прислониться к печке кăмака çумне тĕршĕн.
сослаться
сов. на кого-что çине яр (е пер), çине таян, асăн; сослаться на болезнь чир çине яр; сослаться на авторитеты авторитетсем çине таян.
упереться
сов. 1. тĕкĕлен, таян, тĕрелен, таянса тăр; 2. перен. разг. (заупрямиться) килĕшмесĕр (е кутăнланса) тăр, туртăнса тăр.
таян
таянарга
патак
[padak]
bastono
вăрăм патак — longa bastono
патак çине таян — apogi sin je bastono
патак çи — esti batita (de iu), побоям
патак çитер — bati (iun)
карт патакки — etikedo, linga bastoneto
ялав патакки — flagstango
таян
«опираться», «прислоняться», «облокачиваться»; маних., МК, Замахш., чаг. тайан, уйг., узб., кирг., казах., к. калп., ног., ойр., хак., тат., башк., якут. таян, азерб., туркм., тур., тув. даян «опираться (на палку)», «прислоняться», «облокачиваться», «наваливаться»; ср. монг. таяглах «опираться на костыль, на посох»; «ходить с тростью». Происходят от глагола со значением «подпирать» (кирг., ойр. тая, азерб. дая); в чув. яз. это слово проникло, по-видимому, из татарского; см. туя (туяла, туялан); может быть, таян образовалось в результате сокращения туялан (?).
Çавăн пекех пăхăр:
таяв таяймас таяк таякăн « таян » таяние таянмалли пукан таянмалли тенкел таянтар таянтарса хур