Шырав: пĕве

Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

I.

1.
пруд, запруда

прудовой
пĕве пулли — прудовая рыба
пĕве пуçĕ — начало пруда (у плотины)
пĕве таппи — подпор, разлив запруженной реки
пĕве хӳри — конец пруда
пĕве шывĕ — прудовая вода

2.
плотина, запруда
арман пĕви — мельничная запруда
ГЭС пĕви — плотина ГЭС
пĕвене татса кайнă — плотину прорвало

3.
дамба, насыпь, ограждение (насыпное)
перемычка
çĕр пĕве — 1) земляная запруда 2) грунтовая насыпь

II. глаг.
то же, что пĕвеле

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

I.
пруд
запруда
карасник

прудить, строить плотину
пĕве пĕверĕм — сделал запруду
пĕвеле — запрудить

II.
красить
окрашивать
пĕвевçĕ — красильщик
ĕнер кайрăм пĕвевçе тăваткăл тутăр пĕветме — вчера я ходила к красильщику, отдала выкрасить четырехугольный платок
шурă калпакма кăвака пĕветрĕм — я отдал окрасить в синий цвет свою белую шапку

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

(_пэ̆_вэ), пруд, запруда. N. Çĕмĕрт чечекĕ тăкăннă шыв çине, пĕве умне пухăннă. Орау. Ачи пĕве умне шыва кайса вилнĕ, тит. IЬ. Пĕве çине шыв туха пуçларĕ (или: пĕве çине шыв киле пуçларĕ), çуркуне час пулать. На поверхности пруда образовались лужицы, скоро наступит весна. N. Пĕве шывĕ хăпарнă. Ск. и пред. 47. Пĕвери шыва ĕçрĕр-им эсир? Паçăр эрехе пĕртте ĕçмерĕр.

прудить. N. Унтан вара арман пĕвине пĕвемерĕç те. БАБ. Çапла тултара-тултара (деревья), çырмана пĕверĕ-хучĕ, тет. N. Лупашкана пĕвесе хучĕ. N. Ачасем пĕрле пуçтарăнса пĕчик армансем пĕвеççĕ.

Чӑваш чӗлхин этимологи словарĕ (1964)

1. «пруд», «запруда», «плотина»; 2. «прудить»; башк. быуа, тат. буа, бӧябӧгӧт, казах., к. калп. бӧгет, ног. бувам, бувма, алт. И пуук «пруд», «преграда»; чув. пĕвеле, тат. бу, бӧя, башк. быуы, кирг. бӧгӧ, казах. бӧге, ног. був, узб. буғ, туркм. бӧветле, алт. И пу «прудить», «запруживать», «преграждать».

«красить» (холст, ткань); пĕвет «дать красить» (холст); пĕвевçĕ «красильщик»; уйг. бою, узб., башк., тат. буя, полов., азерб., туркм., казах., кумык, боя, тур. бояла, алт. пойа, пойо «красить», «окрашивать»; уйг. боякчи, азерб., туркм. боягчы, узб. буёкчи, тат. буяучв, башк. буяусы «красильщик»; Замахш., уйг. бояк, азерб., туркм. бояг, узб. буёк, тур. бойа (боя); тат., башк. буяу, алт. В пойаг, пойу, пойыг «краска». Ср. монг. будах «красить»; будаг «краска».

Çавăн пекех пăхăр:

пĕвĕр пĕвĕрлен пĕвĕрлешке пĕвве « пĕве » пĕве çара çерçийĕ пĕве çунатти пĕве кай пĕве пуç пĕве пуçĕ