Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

кăкăр

грудной
сарлака кăкăр — широкая грудь
кăкăр шăмми — грудная клетка
шыв кăкăр таран — воды по грудь
унăн кăкăр тулли орден-медаль — у него вся грудь в орденах и медалях

мăлатук

1.
молоток
молот
йывăç мăлатук — киянка, деревянный молоток
каменщик мăлатукĕ — камнетесный молоток
тимĕрçĕ мăлатукĕ — кузнечный молот
пĕчĕк мăлатук — молоточек
пысăк мăлатук — кувалда
йывăр мăлатук — кувалда
«Çурлапа мăлатук» ылтăн медаль — золотая медаль «Серп и молот»
мăлатук çапакан — молотобоец
мăлатук аври — рукоятка молотка
мăлатукпа шакка — стучать молотком
мăлатукпа сунтал хушшине лек — перен. оказаться между молотом и наковальней

медалист

медалист, медалистка (медаль илекен)
ВДНХ медалисчĕ — медалист ВДНХ
медалист ĕне — корова-медалистка
института кĕрекенсем хушшинче медалистсем нумай — среди поступающих в институт много медалистов

медаль

медаль (сăм. награда валли)

медаль

медальный
асăнмалăх медаль — памятная медаль
ВДНХ медалĕ — медаль ВДНХ
«Ленинграда хӳтĕленĕшĕн» медаль — медаль «За оборону Ленинграда»
шкула медальпе пĕтер — окончить школу с медалью
ăна виçĕ медальпе наградăланă — он награжден тремя медалями

нумизмат

нумизмат (авалхи укçа, медаль таврашĕ пухакан çын)

нумизматика

нумизматика (авалхи укçа, медаль таврашĕ тĕпчекен ăслăлăх)

орден-медаль

собир.
ордена и медали, награды, регалии
пур орден-медальпе — при всех регалиях
унăн орден-медаль нумай — он имеет много орденов и медалей

пут

2.
тонуть
шыва пут — тонуть в воде
йывăç шывра путмасть — дерево в воде не тонет
путса ан — затонуть
путса вил — утонуть
ăна путакансене çăлнăшăн медаль панă — ему дали медаль за спасение утопающих
Шыва путакан улăм пĕрчинчен ярса тытать. — погов. Утопающий за соломинку хватается.

регали

2. разг.
регалия (орден-медаль таврашĕ)
кăкăрĕ тулли регали — у него вся грудь в регалиях

тулли

2.
весь, целый, полный
тулли мар уйăх — неполный месяц
тулли теçетке — целый десяток
тулли хисеп — мат. целое число
хӳме тулли хисеп хучĕсем — по всей стене развешаны почетные грамоты
кăкăр тулли орден-медаль — вся грудь в орденах и медалях

çап

12.
чеканить, выбивать
кĕлеме çап — ставить клеймо
медаль çап — выбивать медаль
укçа çап — 1) чеканить монеты 2) печатать деньги 3) разг. загребать доньги, получать большой доход

çăлтăр

2.
звезда, звездочка
пĕчĕк çăлтăр — звездочка
пилĕк йӳплĕ çăлтăр — пятиконечная звезда
Хĕрлĕ çăлтăр орденĕ — ист. орден Красной звездь
«Ылтăн  çăлтăр» медаль — медаль «3олотая звезда»
погонсем çинче виçшер çăлтăр — на погонах по три звездочки

çăрта

1.
ушко
дырка, отверстие
йĕп çăрти — ушко иглы
медаль çăрти — ушко медали
çăртана тир — продевать в ушко
Чир капанĕпе килет, йĕп çăрти витĕр тухать. — посл. Болезнь наваливается целой копной, а уходит сквозь игольное ушко.

митал

прост.
то же, что медаль

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

хаю

лента. N. Хаю = хăю. Пазух. † Йĕпкĕн хура шĕлепке таврашне йĕпкĕн хура хаю тыттартăм, йĕпкĕн хура хаю вĕçсене вунçичшерлĕх кĕмĕл яртартăм. Баран. 68. Икĕшне те Георгий хайăвĕ çине çакнă медаль панă. Ib. 92. Вăл кĕмĕл хаю пек çуталса явкаланса, тăвăн пĕр карчĕ çинчен тепĕр карчĕ çине сиксе юхать.

метал

(_мэдал), медаль. Шорк.

митал

(-дал), медаль. Альш.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

бронзовый

прил.
бронза …; бронзовый подсвечник бронза шантал (çурта лартмалли); спортсмен завоевал бронзовую медаль спортсмен бронза медаль çĕнсе илнĕ

выбить

глаг. сов.
1. кого-что çапса кăлар; выбить гвоздь из доски пăтана хăмаран çапса кăлар; выбить врага из села тăшмана ялтан хӳтерсе яр
2. что (син. очистить) шакка, хулăла (тасатма); выбить ковёр кавире шаккаса тасат ♦ выбить медаль медаль хайла; выбить чек чек çаптар (кассира)

медаль

сущ.жен.
медаль (тава тивĕçлĕ ĕçшĕн паракан паллă); боевая медаль çар медалĕ; он окончил школу с золотой медалью вăл шкула ылтăн медальпе пĕтернĕ

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

жетон

жетон (металран тунӑ медаль евӗрлӗ паллӑ).

медалист

медалист (шкултан лайӑх паллӑсемпе вӗренсе тухнӑшӑн медаль илнӗ ҫын).

медаль

ж. медаль; золотая медаль ылтӑн медаль; оборотная сторона медали перен. пӗр-пӗр ӗҫӗн япӑх енӗ.

чеканить

что несов. çап (укçа, медаль); 2. перен. уççăн татса кала (сăмахсене).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

выбить

сов. 1. кого-что (вышибить) çĕмĕр, çапса кăлар, çапса ӳкер (е антар); выбить стекло кантăк çĕмĕр; выбить пробку из бочки пичке пăккине çапса кăлар; выбить из седла йĕнер çинчен çапса антар; 2. кого (с боем вытеснить) хăваласа яр; выбить противника из города тăшмана хуларан хаваласа яр; 3. что, разг. (выколотить) тасат (силлесе, çапса, шаккаса, хулласа т. ыт.); выбить трубку чĕлĕме шаккаса тасат; выбить ковры кавирсене силлесе-шаккаса тасат; 4. что (уничтожить) çап, çĕмĕр, таптат; рожь выбита градом ыраша пар çапнă (е çĕмĕрнĕ); 5. что (сделать углубление) шăтар, шăтарса кĕр; 6. что (вычеканить, вытиснить) çап; выбить медаль медаль çап; выбить клеймо кĕлеме çап; ◇ выбить дорогу çула лакăм-тĕкĕмлетсе пĕтер; выбить дурь из головы аса кĕрт, ухмахланма пăрахтар.

медалист

м. медалист (1. шкулта отлично вĕреннĕшĕн медаль илнĕ çын; 2. выставкăра медаль илнĕ выльăх).

медаль

ж. медаль; оборотная сторона медали медалĕн тӳнтер енĕ (ĕçĕн тепĕр енĕ).

оборотный

прил. 1. эк. çаврăнăшри, оборотри; оборотный капитал çаврăнăшри капитал; 2. тӳнтер, тепĕр; оборотная сторона тӳнтер енĕ; ◇ оборотная сторона медали см. медаль.

регалии

мн. (ед. регалия ж.) уст. регали (1. патша влаçне кăтартакан япаласем — корона, туя т. ыт. те; 2. орден-медаль).

Социаллӑ сӑмахлӑхӑн вырӑсла-чӑвашла словарӗ (2004)

медалист

медалист, медальçă (медаль илме тивĕçлĕ пулнă çын е ăратлă выльăх); медалистов принимают в вуз без экзаменов медальçăсене аслă шкула экзаменсемсĕр йышăнаççĕ

медаль

медаль (ылтăнран, кĕмĕлтен е бронзăран тăвакан, тава тивĕçлĕ ĕç тунăшăн паракан кăкăрлăх паллă); боевая медаль çар медалĕ; спортивная медаль спорт медалĕ; наградить медалью медальпе наградăла

памятный

паллă, асăмлă, асăнмалăх; памятная дата паллă кун; памятная медаль асăнмалăх медаль

Чăваш чĕлхин çĕнĕлĕх словарĕ

кĕмĕл

1. П.п. Укçа-тенкĕ, нухрат (туп.), финанс пур-лăхĕ. Сана аван, кĕсйӳне таçтан та кĕмĕл юхса кĕрет. А.Афа-насьев, 1985, 74 с. «Эларăн» пĕтĕм укçи тенĕ пек унта [«Аяр» банкра], ... халĕ вара завод хăйĕн «кĕмĕлне» «Аяртан» туртса кăлараймасть. Х-р, 24.01.1996, 1 с. Район бюджетĕнче ун чухлĕ кĕмĕл çук. А-д, 17.12.1999, 4 с. Апат-çимĕç илме те кĕмĕл юлман иккен. ÇХ, 2001, 34 /, 2 с. — «кĕмĕл» тыттар (Х-р, 21.02.1997, 4 с.); «кĕмĕл» пар (Ар, 2000, 10 /, 4 с.). 2. Ç.п. Ăмăртура иккĕмĕш вырăн йышăннăшăн паракан медаль. Т.Герасимова 3 çухрăмра иккĕмĕш, çухрăм çурăра виççĕмĕш пулса «кĕмĕлпе» «пăхăра» çĕнсе илнĕ. Х-р, 11.07.1997, 4 с. Ларисăпа Ольга Раççейшĕн «ылтăнпа» «кĕмĕл» çĕнсе илчĕç. Х-р, 13.02.1998, 4 с.

медальçă

ç.с. Медаль илме тивĕç пулнă çын; медалист. В.Чернов — ... çĕршыври халăх пултарулăх выставкисен лауреачĕ, ВДНХ медальçи. ХЭ, 1996, 156 с.

пăхăр

ç.п. Спорт ăмăртăвĕнче е конкурсра виççĕмĕш вырăн йышăннăшăн паракан медаль тата унăн пахалăхĕ; бронза, туйăр (туп.). Дистанцие Алина чи малтан вĕçлерĕ, Елена — виççĕмĕш! Апла тепĕр ылтăн тата пăхăр медаль чăваш хĕрĕсенче! Ç-т, 1992, 9—10 /, 19 с. Т.Герасимова 3 çухрăмра иккĕмĕш, çухрăм çурăра виççĕмĕш пулса «кĕмĕлпе» «пăхăр» çĕнсе илнĕ. Х-р, 11.07.1997, 4 с. Тăваттăмĕш пултăм, темиçе çеккунт çеç çитмерĕ пăхăр медаль валли. ÇХ, 30.04.1998, 4 с. «Красноярская» сортли [вермишель] вара виççĕмĕш степень диплома тата пăхăр медале илме тивĕç пулнă. Х-р, 3.04.2001, 1 с.

Çавăн пекех пăхăр: