Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

сăптăр

1.
собирать, обдирать (горстью)
сĕлĕ сăптăр — обдирать овес (собирая зерна)
çулçă сăптăр — обдирать листья (в горсть)
хăмла сăптăр — собирать хмель (захватывая шишки в горсть)

сăптăр

2.
сгребать в одно место
типĕ çулçа кĕреплепе сăптăр — сгребать палые листья граблями
хăйăра сăптăрса пух — сгрести песок в кучу

сăптăр

3.
разг.
захватывать, присваивать
грабастать прост.
укçа сăптăр — грабастать деньги
услам сăптăр — загребать барыши

сăптăр

4. разг.
красть, воровать
тащить

сăптăр

5. разг.
бить, ударять
огреть, вытянуть прост.
нухайккапа сăптăрса ил — огреть нагайкой

сăптăр

6. перен.
косить, губить, убивать
пулемĕтпа сăптăр — косить из пулемета

сăптăр

7.
то же, что сăтăр II.

сăптăрттар

понуд. от сăптăр

сăтăр

3.
то же, что сăптăр 1, 3, 5, 6.

сăптăр

◊
апата сăптăр — уминать пищу
çанна сăптăр — засучить рукава
ыйха сăптăр — задавать храпака

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сăлпăр

(-бы̆р), вычистить с дном, до дна; выскоблить. Сятра. Кантра япап (= яватăп), тесе калать, тет, çак кӳлтен мĕн пур — пурне те сăлпăрса кăларатăп, тесе калать, тет. Не описка вм. сăптăр?

сăптăр

(сы̆пты̆р), шаркать, провести рукой по поверхности чего-либо в одном направлении. В. Олг., Городище. Кан. Сылтăм аллипе ĕнсине сăптăрса илчĕ. || Разглаживать. Хорачка. См. тăла тĕртни. Пазух. Кăвак кăна сăхман, ай, сăптăрми, сăптăрсан та лайăх, ай, шуралмĕ-и? || Рвать при помощи пальцев, вкладывая в пальцы; содрать горстью, напр., кисти черёмухи, калины, овес, оставляя ягодки или зерна в горсти, пропуская стержни сквозь пальцы. Б. Крышки. П. Яндоуши. Çĕмĕрте, хурлăхана сăптăрса татаççĕ. Шибач. Пшкрт. Хăмлая спас çитсен сăптăраччă. ЧП. † Хура сăкман, йăс тумме, сăптăрса та татăлмасть. || Загребать рукою, загребастать сложенное на поверхность сыпучее тело. Б. Карачк. || Ударить, бить кулаком. Юрк. Çав вăхăтра тӳпелешекеннисенчен пĕри кăна, çапма ирĕк памантан, çиллипе, пит хытă сăптăрса ярса, кунăн пуçне шăтарса пăрахать. Трхбл. Сăптăр — ударить кулаком, большею частью, по уху, по лицу, по голове. N. Сăптăрса ячĕ, ударил кулаком по уху, или по лицу, или по голове. || Ударить каким-либо орудием. Юрк. Сăптăрса ил, ударить (напр., нагайкой). Халапсем 5. Пырсан-пырсан, тата çапла чăпăрккипе (кнутом) шартлаттарса сăптăрсан, ишекĕ (= ашакĕ, осел) каллех çапла шартлаттарса ĕçерсе ярать (звонко испускает ветры). Ib. 34. Хĕçĕпе (мечом) сăптăрать те, хĕç вĕçĕ, сентĕре каштине тивсе, çĕмĕрлсе каять. Альш. Ку ача: валей, тукмакăм (колотушка), тет. Тукмакĕ уратнике ватма тытăнчĕ: ахаль парат, тет. Клавине пыра-пыра сăптăрса ӳкерет, тет. Ст. Чек. Сăптăрса илес = 1) пушăпа çапса илес, 2) çупкăн сăптăр. || Дать пощечину. Халлапсем 11. Хай манăн хăлхамсем, сăптăрса ямассерен: ян! ян! шав! шав! туса каяççĕ. || Захватить. Хурамал. Сахал панипе кăмăлĕ тулман-ха (недоволен), мĕн пур панине те сăптăрса туртса илем-ха (совсем). Юрк. Кам сăптăрнă пулĕ? || Стирать. Шигали-Шăваç. Çырнине сăптăрса пăрах. Сотри написанное (напр., на доске мелом). || В перен. см. Кан. Ну, кун пирки самокритикăра хăшне-пĕрне аванах сăптăрмалла (надо продернуть). Ib. Ирĕн-каçăн сăмакун пĕçерсе укçа сăптăрса пухнипе пасартан пасара чупса тырăпа сутă туни. Изамб. Т. Эпир паян пĕр ана ыраш сăптăрса тухрăмăр (сжали весь загон). || „Дуть во всю“. Сам. 81. Сăптăраççĕ халлапне. Трхбл. Тутар юрра сăптăрат кăна капан çинче. N. Вĕсем пуçтарăнса ларнă та, юрра сăптăраççĕ кăна.

кăмăл тулни

удовлетворение, довольство. См. сăптăр. Емельк. † Лартăм атте-анне килĕнче, атте-анне кăмăлĕ туличчен те, хам (надо: хамăн) кăмăл тулмарĕ. Пазух. Ай-хай пĕр аттеçĕм, пĕр аннеçĕм, куçпа курса кăмăлăм, ай, тулмарĕ! ТММ. Пулчĕ! кăмăл тулчĕ. Янтик. † Эпирех килтĕмĕр — кил тулчĕ, çак хăтанăн кăмăл тин тулчĕ. ЧП. Утăн юлнă кăмăлĕ тулмĕ-шин? Туй. Ей хăта, тулчи кăмăлăр? тет. Кунтан (ытла) сăмахăм çук, тет. N. † Сирĕн юлнă кăмăл тулмĕ-шин? Не заглажу-ли я свою вину против вас? Альш. † Калас сăмаха калаймарăм çамрăк кăмăл тулнăран. Бугульм. † Такçан килмен тăван(çăм) халĕ килчĕ, тахçан юлнă кăмăлçăм тин тулчĕ. N. Хур курнă чух, инкекре чух, хăваланă, хĕсĕрленĕ чух, манăн кăмăлăм тулса тăрать; мĕншĕн тесен эпĕ хăçан халсăр, çавăн чухне хăватлă. N. Унпала кăмăл тулса тăрать, пит-куç савăнăçлă çӳрет.

Вырăсла-чăвашла словарь (2002)

драть

глаг. несов.
1. что (син. разрывать) çур, çĕт, тăпăлтар; дети так и дерут обувь ачасем ата-пушмака часах çĕтеççĕ
2. что (син. снимать) сӳ, хулăла; драть лыко пушăт сӳ; драть шкуру с медведя упа тирне сӳ
3. кого-что (син. пороть; дёргать) хĕне, вĕт, çаптар; турт, тăпăлтар; драть плетью пушăпа çаптар; драть за уши халхаран тăпăлтар
4. (син. обирать) сӳ, сăптăр, хаклă ыйт (таваршăн, ĕç тунăшăн)
5. (син. царапать, раздражать) çунтар, чĕпĕт; перец дерёт рот пăрăç çăвара çунтарать ♦ драть горло хытă кăшкар; драть нос сăмсана каçăрт

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

грести

несов. 1. чем и без доп. (работать вёслами) авăç, иш (кĕсменпе); грести против ветра çиле хирĕç иш (кимĕпе — авăсса); грести к берегу çыраналла иш; 2. что (собирать в кучу) пух, пуçтар (кĕреплепе), хыр (кĕреçепе); грести сено утă пустар; ◇ грести деньги лопатой укçа нумай ил, укçа нумай сăптăр.

драть

несов. 1. что, разг. (рвать на части) çур, чĕр, çĕт, тăпăлтар; 2. что (отделять, снимать) сӳ, хупăла; драть лыко пушăт сӳ; 3. кого, разг. (сечь) хĕне, пĕçерт, хĕрт, çунтар, вĕт; драть плетьми хулăпа хĕне; 4. кого (наказывая дёргать) турт, тăпăлтар, лăска, сĕтĕр, тăлпала, пар; драть за уши хăлхаран турт (е пар, лăска); 5. разг. (тереть с силой) сăтăр, хыр; турт; драть спину мочалкой çурăма мунчалапа турт; 6. что, разг. (раздражать) çунтар, чĕпĕт; в горле дерёт карланка çунтарать; 7. без доп. (царапать) турт; бритва дерёт бритва туртать; 8. что и без доп., прост. (дорого брать) сӳ, сăптăр, хаклă ил; ◇ драть горло хытă кăшкăр; драть шкуру хĕсĕрле, пусмăрла; мороз дерёт по коже см. мороз; драть нос сăмсана каçăрт.

загребать

несов. разг. 1. что (лопатой) пух, хырса пух (кĕреçепе); (граблями) тураса пух (кĕреплепе); (кочергой) турт (турчкапа); пуçтар, сăптăр (алăпа); 2. чем и без доп. (грести) авăс, иш (кĕсменпе); ◇ чужими руками жар загребать погов. çын аллипе кăвар турт.

рвать

несов. 1. что (выдёргивать) кăкла, тăпăлтар, кăкласа (е тăпăлтарса, туртса) кăлар; рвать зубы шăл кăлар; 2. что (срывать) тат, пуçтар, сăптăр; рвать цветы чечек тат; 3. кого-что (разрывать) çур, чĕр, тат, çĕт; 4. что, разг. (взрывать) сиктер, çĕмĕр; рвать лёд пăр çĕмĕр; 5. что, перен. тат, çухат, пĕтер; рвать отношения хутшăнусене пĕтер; 6. что, безл. (о дёргающей боли) хытă ырат, вăйлă ырат; рвать на себе волосы см. href='/s/волос'>волос; рвать и метать хытă тăрăхса кай.

Çавăн пекех пăхăр: