Чăвашла-вырăсла словарь (1982)

пĕрешке

1.
пряжка, застежка (сбруи)
сиктĕрме урапа, сăран кӳме, унăн йĕри-тавра пĕрешке — фольк. рессорная коляска с кожаным верхом, а вокруг все застежки да пряжки

сикмĕрчĕк

2.
то же, что сиктĕрме

сиктĕрме

1.
шест у люльки
оцеп обл.
хурама хуппи сăпки, çĕмĕрт йывăç пĕкечи, пилеш йывăç сиктĕрми — фольк. люлька из вязового луба, дужка черемухового дерева, а шест — из рябины

сиктĕрме

2.
рессора и рессоры

сиктĕрме

рессорный
сиктĕрме урапа — коляска с рессорами

сиктĕрме

3.
ухабы, выбоины, ямы (на дороге)


◊
сиктĕрме пукан — кресло-качалка

Чăвашла-вырăсла словарь (1919)

сиктĕрме

шест, на котором повешена детская люлька
очин

Чăваш сăмахĕсен кĕнеки

сиктерме

рессора; качалка, качель; шест у зыбки. См. сиктĕрме.

сиктерме урапа

(-ба-) или сиктермелле урапа, рессорная телега. Цив. † Сиктермелле урапа, сăрлă ӳрече. См. сиктĕрме урапа.

сиктĕр

присловье к сл. сиктĕрме. N. † Сиктĕр-сиктĕр сиктĕрме, халь сиктерсе ярăпăр.

сиктĕрме

шест у зыбки. Изамб. Т. Сиктĕрме — сăпка çакакан йывăç. Юрк. Сиктĕрме унки; сиктĕрме кантри. Пазух. Ача кăмăлне килсессĕн, атте кĕлет — хыр кĕлет, хырă кĕлетре сиктĕрме, сиктĕрмере сикейĕн. Альш. Пĕчĕккеççе Татяна, сикет ларать маччана. (Сиктĕрме). Ib. † Урттăш йăвăç сиктĕрми, улма йывăç пĕкечи (у зыбки). Ст. Шаймурз. † Утмăл-çитмĕл сиктĕрмерен, уйрăм сиктертĕм эпĕ пĕрне. Чуратч. Ц. Сиктĕр-сиктĕр сиктĕрме, пĕр сиктерсе ярăтăм; хамăр савни сар ача, пĕр сиктерех илĕтĕм. || Рессора, качалка. ЧП. Малти урапи сиктĕрме. СПВВ. Урапа сиктĕрми. || Переносно — нрав, характер. К.-Кушки. † Сиктĕр-сиктĕр сиктĕрме, сан сиктĕрĕшне (характер, нрав) кам пĕлмес? См. сиктерме.

сиктĕрмелĕ урапа

или сиктĕрме урапа, назв. особого экипажа (одноколка). N. Пуштăпа çӳрекенсен икĕ куса-тăранлă сиктĕрмелĕ урапа пулать: икĕ турта çине икĕ кашта тыттарнă, çав икĕ кашта çинче урапа ешчĕкĕ лартнă. Собр. † Сиктĕрмелĕ урапа — сăра хӳме (оп. вм. сăран кӳме?). Ib. † Сиктĕрме урапа машшина, лармасăр юлаччен ларса юл. СПВВ. ГЕ. Сиктĕрме урапа — икĕ кустăрмаллă урапа. Трхбл. Сиктĕрме урапа — сăран кумĕ. См. сиктерме урапа.

Сиктĕрме

назв. сел., Сиктерма, б. Спасск. у.

сăпка

(сы̆пка), зыбка. Изамб. Т. Сăпкара ача сиктереççĕ. СПВВ. ЕХ. Сăпка — чĕчĕ ачине вырттармалли вырăн. О сохр. здор. Вĕсем (чуваши), ачасене сиктермешкĕн, е хупран авса, е тăват йывăç çумне пир çĕлесе, сăпкасем тăваççĕ. Юрк. Сăпка таврашĕ: сăпка, пĕкече, сиктĕрме, сиктĕрме унки, сăпка çакки, сиктĕрме кантăри, сăпка çитти (витнине калаççĕ). Ib. Пушă сăпкана сулласан, ачи йĕрекен пулат. Б. 13. Ватта туя кирлĕ, пĕчĕкçĕ ачана сăпка кирлĕ. Альш. Сăпка çумне усал пырса ан вăрăнтăр тесе, тимĕр çакаççĕ. Тюрл. Сăпка çакакан ункине те сăпка тимри теççĕ. Н. Карм. † Атте-анне çурчĕ — ылтăн сăпка, хăш ачине савать, çав тытĕ. Альш. † Пиччепеле инкене чуптутарма килтĕмĕр; сăпка тулли ачине çывăрттарма килтĕмĕр. Ib. Сăпкари ача, малый ребенок, дитя. Юрк. † Хуп касрăм, сăпка турăм Тарье хĕрне сиктерме; сăпки сиксен, ачи утсан, хамах пырăп килелле. Кн. для чт. I, 3. Хурама хупĕ сăпкийĕ, уртăш йывăç пĕкечи (scr. пĕкĕчи), пилеш йывăç сиктĕрми, ӳлма йывăç çеклийĕ, çăка йывăç пăявĕ, пилĕк пирĕ пикелчи (с афф. З л., пеленка), улттă пирĕ кипкийĕ, çиччĕ пирĕ çи витти, саккăр пирĕ шăналăкĕ, тăххăр пирĕ кĕпийĕ. Чертаг. Виçĕ çăка пĕр çĕрте, варринчи çăкана касса илеççĕ те, хуппине ӳкерсе сăпка тăваççĕ: ача пôрнат, тесе калаççĕ, онпа. См. шăнаш.

Ахтай

(Ахтаj), nom. amniculi, qui fluit prope vicum Сиктĕрме praef. Spassc, назв. речки около с. Сиктермы Спасского у.

пĕкече

(_пэ̆_гэζ'э), дужка (напр., у зыбки), лук для пускания стрел (с мар.). Шибач. Сăпка пĕкечи. N. † Уртăш йывăç пĕкечи, хурама хуппи шăнарши. Т. II. Загадки. Пĕчĕкçеççĕ пĕкече пĕтĕм хире çавăрать. (Çурла). IЬ. Хура таканăн пĕр пĕкече. (Хуран). N. Ешчĕк пĕкечи. СПВВ. ЕХ. Пĕкече — кăрманăн пысăк хулăран авса туни. СПВВ. МС. Пĕкече — дужка у замка. СПВВ. КМ. Пĕкече = сиктĕрме. Шалча-к. Пĕкече, дужка зыбки. Мочи-к. † Ик холхара кĕмĕл алка, пĕкечи хуçăлч — пăрахас поль. || Вязовое или дубовое кольцо у бороны или на конце веревки, употребляемой для таскания соломы с гумна. Трхбл. Сӳре пĕкечи, улăм пăяв пĕкечи.

пĕрешке

пристяжка. Тюрл. Пĕрешкери лаша, пристяжная лошадь. || Пряжка, застежка сбруи или экипажа. N. † Сиктĕрме урапу, сăран кӳмӳ, унăн йĕри-тавра пĕрешке, пĕрешкесерен ут кирлĕ. || Упряжка, перегон, переезд на одних лошадях не кормя. К. Розанова, СПВВ. Х. Трхбл. Пĕр пĕрешке кайсан, лашасене кантартăмăр. См. кӳлĕм.

машина

вм. машшина? Собр. Сиктĕрме урапа машина, лармасăр юлаччен, ларса юл. Неверк. † Атăл çинче ешĕл машина.

йӳнчĕк

то же, что сиктĕрме. Ядр. Йӳнчĕк, шест у зыбки. СПВВ. МС. Йӳнчĕк ― кашта; пӳрте сăпка çакса сиктермелли. Качал. Вăл: кам тупакана, кĕмĕл сăпкара ылтăн йӳнчĕкпе сиктерĕтĕм-ччĕ, тесе калать, тет. Он говорит: «Того, кто найдет, я стал бы качать в серебряной зыбке с золотым очепом» || Зыбка. Яргуньк. Йӳнчĕк = сăпка; йӳнчĕк çинче сиктерет, качает в зыбке. || Penis? Торп-к.

йĕрĕнчĕк

очен, шест у люльки. См. сиктĕрме.

Вырăсла-чăвашла словарь (1972)

рессора

рессора, йӳрӗнчӗк, сиктĕрме, шӑрчӑк, лӗнкӗрчӗк (урапана, вагона) ярӑнтарса (йӳрӗнтерсе) пыракан пружина (шӑрчӑк).

Вырӑсла-чӑвашла словарь (1971)

рессора

ж. рессора, сиктĕрме, шăрчăк.

Çавăн пекех пăхăр: